Arctisch gebied

Temperatuur of Poolcikel? hier: Geografisch gebied of gebied waar het in juli gemiddeld niet warmer wordt dan 10°C

Pooldag en poolnacht Voor leven belangrijk: 1. het dag – nacht ritme 2. de seizoenen van het jaar. pooldag (een periode waarin de zon niet onder de horizon zakt) poolnacht (een periode waarin de zon juist niet op komt).

3.3 Landschap arctisch gebied Köppensysteem: (geologische en ecologische klimaatzones) ijslandschappen (zowel land- als zee-ijs) toendra met permafrost boreaal bos  andere onderverdeling 1. gebieden waar gesteente aan het oppervlak komt; 2. gebieden waar vooral sedimenten door rivieren zijn neergelegd.  

1. Gebieden waar gesteente aan het oppervlak komt. Voorbeelden: Spitsbergen, Groenland, de kusten van IJsland en New Foundland, Noorwegen, Canada en Alaska. Direct door ijs gevormd : fjorden. pas 15.000 jaar terug ijsvrij ondergrond veert nog altijd op. weinig verwering  wanden van de fjorden steil bij ijskappen is het gesteente kaalgeschuurd de vegetatie  ondiepe bodem kunnen vormen geen chemische verwering door planten temperatuur te laag. vooral mechanische verwering: vriezen en ontdooien van water  gesteenten vriezen kapot ‘trollenbrood

Getuigen in het landschap In vroegere gletsjerdalen horizontale ruggen langs de wanden te zien = zijmorenes de opeenvolging van randen geeft geschiedenis weer van de terugtrekking van de gletsjer

geologische fenomenen bij gletsjer : TM = eind morene; RM = morene gevormd toen bij het terugtrekken van het ijs, het ijs even naar voren schoof; IM = zijmorene; GM = grondmorene, keileem; E = esker = voormalige afvoer van smeltwater onder ijskap; K = kettle = kuil in het landschap door het smelten van los ijsblok; DR = drumlin = door het ijs uitgesmeerde oudere moraine of esker.

Ontginning arctisch gebied Onder het ijs in Groenland oude gesteenten tevoorschijn, met interessante grondstoffen (goud, diamant, edele metalen). Klimaatverandering= gunstig om deze grondstoffen te delven Canada een van de grootste producenten ter wereld voor diamant Ook grote voorraden van ijzer, nikkel, koper, zink, goud, lood, molybdeen en uranium Aziatisch Rusland :rijk aan gas, olie, zink, lood en diamant ijsvrij Noordpool in zomer race om olie- en gasvoorraden in oceaanbodem van Noordelijke IJszee begonnen. Boren : ruim 4 kilometer diep onder zee-ijs.  

2. Gebieden met sedimentbedekking gebieden waar hard gesteente bedekt met dikke pakketten sediment van rivieren (Siberië, noorden van Canada en Alaska) uitgestrekte toendra’s. Op veel plaatsen stagneert het oppervlaktewater, ondergrond =permafrost. in zomer moerassig en vol meertjes.  veen gevormd.

Rivieren in het arctische gebied kunnen gevoed worden door smeltend ijs en sneeuw, door bronnen of door het oppervlakkig afstromen van regenwater.   Ook per dag schommelingen  smeltwaterrivieren niet te passeren obstakels op bepaalde uren Door permafrost ontstaat drijfzand (waterverzadigd zand) langs de rivieren.

Schommelingen rivierpeil

opvallend kenmerk van arctisch gebied geen bomen Alleen in beschutte gebieden, tegen zuidelijke helling van bergen kleine boompjes. = voorproefje van de gevolgen van klein verschil in jaarlijkse temperatuur  wordt onderzoek naar gedaan berkjes

3.4 Leven in het arctisch gebied Andere omstandigheden rondom Noordpoolgebied heel andere manier van leven. korte zomer  activiteit Mens  Alles wat gebouwd moet worden Beton moet gestort voordat in september de vorst invalt. natuur maximaal gebruik van de korte zomer Niet alleen sneeuwscooters nu ook fietsen

verandering steeds meer mensen die vanuit andere gebieden voor hun werk in de arctische gebieden komen wonen. westerse levensstijl. toerisme welkome aanvulling aan teruglopende inkomsten visvangst en jacht.   lange donkere winter (poolnacht)  weinig vreugde. Videotheken  Dvd’s in de winter gratis De avonden na pay-day vaak ruig aan toe in de paar barretjes en cafés. Het zelfmoordpercentage is hoog.