Puntjes op de i bij spirometrie

Spirometrie, hoe zo moeilijk?

Opzet cursus uitvoeren spirometrie Introductie toets waaraan moet een goed geblazen curve voldoen? Reproduceerbaarheidscriteria Verschil herkennen tussen foute curves en pathologie Fouten door (verkeerd gebruik van) de spirometer Belang van calibreren en schoonmaken Ingebrachte casus Zelf oefenen Afsluiting

De volgende longfunctiewaarden kunnen met een spirometer bepaald worden: FVC, FEV1, FRC, PEF, FEF25-75 Juist Onjuist Ik weet het niet Onjuist. Het FRC kan niet met een spirometer bepaald worden.

Longvolumes FRC: functioneel reserve capaciteit

De voorspelde waarde van het FEV1 is afhankelijk van: lengte, leeftijd en geslacht Juist Onjuist Ik weet het niet Juist Kies goede referentiewaarden, bijv: ERS/Quanjer en voor kinderen tot 18 jaar Zapletal

In de flow/volume curve zijn de volgende parameters af te lezen: Piekstroom (PEF) 1 seconde waarde (FEV1) Geforceerde vitale capaciteit (FVC) Juist Onjuist Ik weet het niet

PEF FVC

In de volume-tijd curve kun je het FEV1 en de FVC aflezen Juist Onjuist Ik weet het niet

FVC 3,6 L 3,6L

De flow/volume curve kan inzicht geven in de locatie van de obstructie (centraal- perifeer) Juist Onjuist Tsja…

Bij een goed uitgevoerde spirometrie is het verschil tussen de 2 beste FEV1’s <200ml of 5% Juist Onjuist Ik weet het straks wel

Juist Onjuist Ik weet het niet Voor een goede FVC meting moet er minstens 8 sec uitgeblazen worden en er moet minimaal 1 seconde geen flow verandering meer meetbaar zijn Juist Onjuist Ik weet het niet Onjuist. Minimaal 6 sec uitblazen. Sommige COPDers moeten bijna 30 sec uitblazen voordat er een plateau bereikt wordt. 6 seconden is voor die groep veel te kort. Kinderen/jongeren kunnen vaak in 1 tot 3 seconden hun hele volume uitademen

Zeker weten Natuurlijk niet Ik twijfel De criteria voor de “end of test” van het FVC zijn te zien in de flow/volume curve Zeker weten Natuurlijk niet Ik twijfel Onjuist. In de volume/tijd curve

De FEV1/FVC ratio daalt met de leeftijd De FEV1/FVC ratio daalt met de leeftijd. Hierdoor kan een ratio <0,7 fysiologisch zijn bij personen ouder dan 60 jaar. Juist Onjuist Ik weet het niet

Wat is goed geblazen? Minimaal 3 goed uitgevoerde manoeuvres Maximaal 8 keer blazen Helemaal inademen Niet aarzelen aan begin uitademing (piek valt meteen) Goede piekflow Niet hoesten of onderbreken in de eerste seconde Maximaal uitblazen: min. 6 sec. of totdat er een plateau is bereikt 19

Goed geblazen curven Normale curve Schouder variant 20

Meest voorkomende fouten: ARG!

Niet volledig uitgeblazen

Te trage start geforceerde uitademing

Hoesten

Reproduceerbaarheid Minimaal 3 acceptabele ademmanoeuvres, met maximaal 8 pogingen, Van 3 goed geblazen curven mogen De 2 beste FEV1’s niet meer dan 150ml of 5% van elkaar afwijken De 2 beste FVC’s niet meer dan 150ml of 5% van elkaar afwijken De 2 beste PEF’s niet meer dan 10% van elkaar afwijken 25

Reproduceerbaarheid: vorm: Heeft de piek een duidelijke punt en ligt de piek dicht bij de y-as? Is de expiratie vloeiend en continu Is er bij het einde van de expiratie een duidelijk plateau? FVC 'end of test' criteria: patiënt kan niet of moet niet verder uitademen, of • de volume-tijd curve laat duidelijk plateau zien, of • de geforceerde uitademing heeft voldoende lang geduurd (min. 6 sec.) was er maximaal ingeademd tot TLC - niveau?

Is het verschil tussen de 2 hoogste waarden van de FVC en FEV1 kleiner dan 5% of 150 ml? Is het verschil tussen de 2 hoogste waarden van de PEF < 10%? De curve waarbij de som van de FEV1 en FVC het hoogste is vormt het eindresultaat.

Voer FVC manoeuvre uit nee Voldaan aan criteria voor goede manoeuvre? nee ja Drie acceptabele curven verkregen? Reproduceerbaarheidcriteria behaald? ja - Kies de grootste FVC, FEV1 en piekflow - Kies de curve waarvan de som van de FVC en FEV1 het grootst is Opslaan en interpreteren 28

Pathologie Door spirometrie geinduceerde obstructie 29

Variabele intra-thoracale obstructie 30

Variabele extra-thoracale obstructie

Gefixeerde intra-thoracale obstructie

1 slechte en 1 redelijke long 2 compartimenten: 1 slechte en 1 redelijke long

Mogelijk afwijkende flow-volume curve bij: Kyfo/scoliose Ziekte van Bechterev Myasthenia gravis Ziekte van parkinson …..

Fouten door de apparatuur

Spida Welch Allyn vaantje pneumotachograaf meet aantal omwentelingen meet drukverval over weerstand ongevoelig voor luchtdruk en temp gevoelig voor luchtdruk en temp gevoelig voor (uitademings)vocht gevoelig voor (uitademings)vocht jaarlijks laten ijken door firma voor gebruik calibreren

Bij pneumotachograaf is meten van de omgevingsfactoren belangrijk: Kamer temperatuur Luchtdruk Luchtvochtigheid Tip 1 Gebruik een “weerstation” goedkoop te verkrijgen bij bijv. Kijkshop Tip 2 Ga naar Meteocunsult voor de actuele luchtdruk

Lucht van 37°C heeft een groter volume dan lucht van 20°C (kamertemperatuur) Wet van Boyle Gay Lussac: P(druk) x V(olume) ------------------------- = C(onstant) T(emperatuur)

1 en 2 3 Lekke drukslang

Nat geblazen pneumotachograaf of vinger voor mondsuk 3 2 1 Nat geblazen pneumotachograaf of vinger voor mondsuk

Schoonmaken Veiligheid patiënt en van jezelf Disposabels Bacteriefilters

Draai de patiënt van je af als hij blaast Indien je de meet-unit niet tussen elke patiënt kan schoonmaken (Spida), gebruik dan een bacteriefilter Neem voor elke patiënt een schoon mondstuk en/of bacteriefilter Zet een papiertje tussen de neus en de klem en maak de klem aan het einde van de dag schoon

Schoonmaken Welch Allyn Voor elke patiënt een schoon mondstuk (is meetunit) Disposables evt. meermalen te gebruiken: goed huishoudelijk schoonmaken Goed laten drogen Beschadigde/vervormde mondstukken weggooien

Schoonmaken Spida Voor elke patiënt schoon mondstuk en/of bacteriefilter Bacteriefilters weggooien Meetunit aan het einde van de dag schoonmaken volgens de aanwijzingen van de fabrikant

Casus Soms lukt het niet aan de criteria te voldoen. Kan zijn door hoesten of door dat de "lucht" op is (pat. kan na aantal blaaspogingen onvoldoende inspanning leveren, of wel de "power" is op). Doorgaan tot wel aan de criteria is voldaan is geen optie, maar wat mag je dan voor waarde hechten aan de uitkomst?

Ingebrachte cases

Spirometrie oefeningen A. Doe bij elkaar een spirometrie test zoals jij denkt dat het goed is. Gooi geen pogingen weg. Beoordeel de verschillende pogingen op fouten en reproduceerbaarheid B. 1. Blaas een gewone flow/volume curve 2. Houd bij de volgende flow/volume curve je vingers voor het mondstuk 3. Maak het mondstuk of bacteriefilter nat en blaas nog een flow/volume curve Wat zie je? Probeer het te verklaren. C. 1. Blaas een normale flow/volume curve 2. Blaas een curve waarbij jij niet op je hardst begint 3. Blaas een curve waarbij je “hoest” Zie je verschil in de FEV1?