Projectonderwijs als didactische werkvorm Veel boemboem, weinig blabla… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 1. Waarom ánders? Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Waarom ánders? Projectonderwijs kan ingevoerd worden vanuit verschillende achtergrondvisies en overtuigingen: thematisch interactiemethode van Ruth Cohn, het leermodel van Kolb, het Amerikaans pragmatisme van Dewey, het ervaringsleren van Paulo Freire en Oskar Negt, … Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Waarom ánders? Lees vacature of die van je buren… Heeft 1 iemand onder jullie een vacature gevonden waarin staat onder verwacht: kan goed luisteren en stilzitten? Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Waarom ánders? Zowel in profit als in non-profit sector vraag naar maatschappelijk competenties die vooral in PO als werkvorm speciale aandacht krijgen: zelfstandig werken, meebeslissen, conflicten oplossen, adequaat plannen, zelfkritiek, breed inzetbaar zijn, communicatief zijn, problemen analyseren en aanpakken, … Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Waarom ánders? en waarom vooral hier Pik een willekeurige student uit en haal die even voor de geest… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Waarom ánders? eigen ervaring * ‘We móeten dat van hem of haar doen’ is passé. * Ik leerde mezelf kennen doorheen dialoog en ervaring. * Betere kijk op mogelijke plaats in de beroepswereld. * De inhouden bleven me langer bij. * Een kritische geest werd gevormd. Studentgericht onderwijs/ activerend onderwijs Onderwijsinnovatie Departement Technologie

2. Wat is projectonderwijs? Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2. Wat is projectonderwijs? Geen eenduidige definitie, wel omschrijvingen. Omdat PO in vele vormen kan bestaan Opdracht: haal de kernwoorden uit de volgende 3 omschrijvingen. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2. Wat is projectonderwijs? Omschrijving 1: Projectonderwijs is een onderwijs- of werkvorm waarin een groep studenten zelfstandig een probleem of een vraag uit de beroepsrealiteit analyseert en dat probleem of die vraag op grond van een opdracht geheel of gedeeltelijk tot een oplossing brengt door te werken aan een tastbaar gespecificeerd eindresultaat. Kort: in projectonderwijs maakt een groep studenten op basis van een projectopdracht een beroepsproduct. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2. Wat is projectonderwijs? Omschrijving 2: Bij projectonderwijs wordt rond een thema één projectopdracht gegeven die moet uitmonden in een concreet resultaat (een prestatie in de vorm van een beroepsproduct of een te leveren dienst). Het hoofddoel is echter leren om projectmatig te werken, dit onder begeleiding van een docent. De werkwijze binnen het project benadert zoveel mogelijk de werkelijkheid. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2. Wat is projectonderwijs? Omschrijving 3: Bij projectonderwijs kiest de student voor een project waarbij hij gedurende een langere periode bij een bepaalde problematiek stilstaat; deze gaat hij onderzoeken in zijn verschillende facetten, hij bakent af, bepaalt de doelstellingen, de methodiek en werkt naar een resultaat toe. Dit doet hij niet op zijn eentje, maar in samenwerking met een team. De verantwoordelijkheid van het leerproces ligt grotendeels in eigen handen. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2. Wat is projectonderwijs? Kernwoorden: 2.1 onderwijs- of werkvorm … 2.2 groep studenten … 2.3 een projectopdracht uit beroepsrealiteit … 2.4 zelfstandig maar onder begeleiding … 2.5 gedurende langere periode … 2.6 analyseren … 2.7 concreet eindresultaat. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

2.1 PO is een onderwijs- of werkvorm … Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.1 Onderwijs- of werkvorm PO als onderwijsvorm = PO is de hoofdmethodiek van het vak of zelfs van het jaarprogramma. PO als werkvorm = naast PO komen ook andere methodieken aan bod zoals doceren, practica, labo enz. TECH: Gematigde vorm Vakgebonden, vakoverschrijdend, interdisciplinair? Onderwijsinnovatie Departement Technologie

2.2 … waarbij een groep studenten… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.2 Groep studenten de groepsgrootte van de projectgroep * Een projectgroep bestaat normaliter uit 4 tot 8 studenten. 5 à 6 wordt ideaal bevonden. * Indien te grote groep: moeilijke interne communicatie en grote kans op meelifters of subgroepvorming. * De groep moet zich een eenheid, een entiteit voelen: minder neiging om met andere projectgroepen te overleggen. Ook opletten: soms wordt men wat te concurrentieel….. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.2 Groep studenten de projectgroepen samenstellen Afhankelijk van de basisvraag: Wat wilt u met de groep bereiken? De studenten zelf laten kiezen of indelen op basis van verschillende ‘karakters’/‘types’. Aan beide voor- en nadelen. Zelf: schrik om te concurrentieel te worden, op basis van karakters is het voordeel dat de competenties beter worden bedenkt maar grote kans op problemen…. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.2 Groep studenten enkele tips * Binnen opleidingsonderdeel keuze uit verschillende thema’s: samenstellen op basis van interesse. * Vaak ook buiten de schooluren: rekening houden met de woonplaats van de groepsleden. Tip aan studenten. * Kennismakingsronde - en spelen indien studenten elkaar onbekend zijn. Voorbeeld geven van stanny: delinquenten, zieke kinderen, …. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

2.3 … een projectopdracht uit de beroepsrealiteit… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.3 Een projectopdracht uit de beroepsrealiteit Filmpje opleidingsonderdeel ‘werktuigbouwkunde’ van de universiteit van Twente. Goed observeren. Vooral luisteren naar wat de docent zegt: u kan notities nemen. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.3 Een projectopdracht uit de beroepsrealiteit filmpje 1: college * Een uiteenzetting, een hoorcollege. * Docent licht de probleemstelling van het project toe. * De docent heeft het over een eindproduct met specificaties: “We willen een apparaat…” * Docent verwijst naar de opdrachtomschrijving in de zogenaamde handleiding voor de studenten bij het project. (zie verder) Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.3 Een projectopdracht uit de beroepsrealiteit bestaat idealiter uit 1. Inleiding (belang van het project in termen van beroep) 2. Probleembeschrijving (met tekeningen, offerten, …) 3. Opdrachtgever (intern: simulatie of extern: door bedrijf) 4. Eigenlijke opdracht 5. Positionering van de studenten (welke rol nemen ze in) 6. Product met specificaties Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.3 Een projectopdracht uit de beroepsrealiteit specificaties * Schoolse specificaties zijn verboden. * Specificaties functioneren als theorieaanjagers. * Specificaties vormen de criteria voor beoordeling. * 1ste jaar: verantwoorden t.o.v. de door de opleiding, gestelde specificaties. 3de jaar: studenten krijgen vrijheid om zelf de specificaties op te stellen en af te toetsen. (leerlijn) Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.3 Een projectopdracht uit de beroepsrealiteit verdere vereisten * De opdracht creëert ruimte om het probleem te definiëren en een plan van aanpak te ontwikkelen. * Binnen de opdracht en de uitwerking ervan komen verschillende onderwijsgebieden aan bod. * De accenten binnen de uitwerking verschillen per groep. Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.3 Een projectopdracht uit de beroepsrealiteit open of gesloten structuur De opdracht kan een open of gesloten structuur hebben/ meer of minder ingebed zijn in de realiteit. In welke mate wilt u het leerproces van uw studenten voorstructureren? = DE VRAAG Zie voorbeeld projectopdracht handleiding ROC Westerschelde, pagina 3. Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

2.4 … zelfstandig maar onder begeleiding… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.4 Zelfstandig maar onder begeleiding Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.4 Zelfstandig maar onder begeleiding filmpje 2: tutor 3 * ‘Relax’ kamertje: stoelen, tafel, bord, stift, laptop * Projectgroep van 8 studenten en projectbegeleider * Adressenbestand doorgegeven * Voorzitter en notulist via mail meegedeeld * Mededeling stand van zaken door voorzitter * Begeleidende rol van de projectbegeleider Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.4 Zelfstandig maar onder begeleiding rol van de projectbegeleider Geeft geen antwoorden maar stuurt in de juiste richting door het stellen van de juiste vragen: Wat staat er in de opdracht? Wat wordt er van jullie verwacht? Hoe gaan jullie dit aanpakken? Waar kunnen jullie die info vinden? Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.4 Zelfstandig maar onder begeleiding rol van de projectbegeleider Wat is de eerste stap die jullie moeten zetten? Wie kunnen jullie daarvoor contacteren? Wie heeft daar reeds ervaring mee? Wanneer komen jullie opnieuw samen? Wie is voorzitter? Wie notulist? Hoe lossen we dit conflict op? Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.4 Zelfstandig maar onder begeleiding rol van de projectbegeleider Of concreter: ‘Zet om in getallen’, ‘Ga eens te rade bij…’ Opnieuw de keuze om meer of minder sturend op te treden. Afhankelijk van de ervaring van uw studenten met projectonderwijs en uw verwachtingen (competenties). Opgelet: duidelijke afspraken hieromtrent met de collega-projectbegeleiders zijn noodzakelijk. Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

2.5 … gedurende een langere periode … Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.5 Gedurende een langere periode tijdsaspecten PO loopt: enkele maanden, een semester, een jaar. Wat is de nodige tijd om het resultaat te bereiken? * Steeds een start- en eindmoment. * Tijdslimiet moet gerespecteerd worden. (slagen) * Het plannen in de tijd aanmoedigen/ al dan niet zelf faseringen opleggen. (meer of minder sturen) Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.5 Gedurende een langere periode verschillende fasen Voorbereidingsfase: waarin een werkplan wordt opgesteld. Projectfase: waarin het onderzoek naar de probleemstelling wordt uitgevoerd. Afrondingsfase: eindrapportage waarin oplossing wordt gepresenteerd. Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

2.6 … gaat onderzoeken/analyseren/ uitwerken… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.6 Onderzoeken/analyseren zevensprong Hulpmiddel voor studenten gebruikt in probleemgestuurd onderwijs (PGO), kan inspirerend werken in PO. Zie map. Men moet dus iets ontwerpen… Onderwijsinnovatie Departement Technologie

2.7 …om te komen tot een eindresultaat. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.7 Een eindresultaat een presentatie Geef een handleiding of checklist mee: verwachtingen? Interessant om te presenteren over 1) Wat gedaan werd 2) Hoe gedacht werd 3) Hoe mee omgegaan Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 2.7 Een eindresultaat een presentatie Nodig alle projectgroepen uit: van elkaar leren. Maak gevarieerde vorm van presentatiemomenten. Plan niet te veel presentaties op 1 VM of NM. Bij evalueren, zowel: 1) Inhoudelijke 2) De manier waarop. Stel vooraf criteria op die voor elke groep gelden. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 3. Faciliteiten Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Faciliteiten * Vooraf overleg inbouwen rond infrastructurele voorwaarden * Nood aan groepsruimtes (filmpje 2): Junior medewerkers * Budget voorzien voor aankoop extra materialen, grondstoffen, … binnen de opleiding? Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Faciliteiten * PC’s met internetaansluiting * Externe opdrachtgever: verplaatsingen, telefoontoestel,… * Welke leermaterialen, boeken en waar te vinden? * Ondersteunende docenten * Externe contactpersonen Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Faciliteiten Momenteel is de school nog niet aangepast aan deze werkvorm. = Geen excuus Wees creatief en PRAAT met collega’s, departementshoofd, departementssecretaris, … Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 4. Handleiding voor de studenten Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Handleiding voor de studenten zie map (= de puzzel van deze presentatie) Inleiding: dia 5/ dia 12 Opdracht: dia 23-26 Organisatie: dia 15/ dia 18/ dia 34-35/ dia 42 Overlegmomenten: filmpje 2 Extra hulp: dia 43 Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie Handleiding voor de studenten zie map (= de puzzel van deze presentatie) Richtlijnen: voor presentatie, zie map Beoordeling: studiefiche en volgende bijscholing Bijlagen: zie map Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 5. PO organiseren Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 5. PO organiseren Organisatie: dia 15/ dia 18/ dia 34-35/ dia 42 Groot organisatievermogen vereist! Alleen indien PO binnen 1 vak. In groep indien vakoverschrijdend of interdisciplinair. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 5. PO organiseren * Maak de voorbereidingsgroep niet te groot = aantal projectbegeleiders. Tevens secretaris en voorzitter. * Op regelmatige basis samenkomen, ook tijdens de loop van het project. Veel voorkomende vragen bundelen. * Spreek duidelijke kantlijnen af. Mate van sturing. Koppel aangename aan het nuttige. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 5. PO organiseren extra tips * Spreek geen oordeel uit over docenten die geen PO inrichten en omgekeerd. * Blijf collegiaal inzake taakbelasting. * Bezorg elke collega binnen de opleiding een exemplaar van de studiewijzer. * Bedenk of u zelf coaching nodig heeft. Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 6. Een opkikker Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 6. Een opkikker Wees realistisch in je verwachtingen naar het leereffect bij de studenten. In élke onderwijsvorm valt wel iemand uit de boot. Hoewel u niet onmiddellijke resultaten ziet, weet dat zich bij de studenten een interessant proces voltrekt. Voor iedereen die met PO start is het eerste jaar een experimenteerfase. Het wordt er alleen maar beter op! Onderwijsinnovatie Departement Technologie

Onderwijsinnovatie Departement Technologie 7. Extra info: zie map Onderwijsinnovatie Departement Technologie