PERS & MEDIA Een inleiding 13 februari 2007 Antwerpen

Overzicht Het medialandschap Mediagroepen: -Televisiezenders, -Radiostations, -Print media: Kranten, Tijdschriften. De Vlaamse Pers & De Vlaamse journalist Verslaggeving versus researchjournalistiek Wat is researchjournalistiek? Bronnen van researchjournalistiek Historiek Tips voor de onderzoeksjournalist Tips voor de PR-medewerker Vragen

Het medialandschap

Mediagroepen

Het medialandschap in België Concentra NV: ATV, Kanaal 3, Antwerpse 1, … De Vlijt: Het Belang van Limburg, Gazet van Antwerpen, … Sanoma Magazines Belgium (SMB): Flair, Libelle, Femme d’Aujourd’hui, Story, Humo, Télé-Moustique, Feeling, Gael, Evita, TeVe-Blad, … - UMIJ: Attitude, Loving You, … - Marie Claire De Persgroep: Het Parool, Het Laatste Nieuws, De Morgen, VTM, Q Music - Magnet Magazines: Dag Allemaal, Joepie, Goed Gevoel, Woef, … - samen met Rossel (via Mediafin): L’Echo, De Tijd Roularta Group: Trends / Tendance, Knack, De Streekkrant, Sport magazine, Le Vif-L’Express, Plus Magazine, VTM, Regionale TV Media, … NV VUM Media / Corelia: Passe-partout, Audiopresse (RTL-TVI), Nostalgie, Woestijnvis, VAR,... - VUM NV: De Standaard, Het Nieuwsblad, De Gentenaar, Het Volk - Les éditions de l’Avenir: Vers L’avenir, Courrier de l’Escaut - Minoc Business Press: Clikx Magazine, PC Magazine, …

Het medialandschap in België IPM (S.A. d’Informations et de productions Multimedia): La Libre Belgique, La Derrière Heure / Les Sport, La Tribune de Bruxelles De Persgroep / Editeco: L’Echo RMB: Regie Publicitaire Belge (RPB) Rossel & Co: Le Soir, Le Soir Magazine, VLAN, Grenz-Echo, RTL-TVI - Sud Presse: La Meuse / La Lanterne, La Nouvelle Gazet, … RTL: Fun Radio, Radio Contact, TVI, Belga Films, IPB

Televisiezenders

Introductie België is het meest bekabelde land ter wereld, 99% van de oppervlakte is bedekt. De totale televisieconsumptie stijgt door middel van de ‘screen usage’, het televisie- toestel wordt voor meer doeleind gebruikt; DVD, video en games, … In Vlaanderen zijn de publieke zenders en de commerciële zenders aan elkaar gewaagd. In Wallonië blijft RTL-TVi de leider door middel van een stabiele programmatie dat bestaat uit buitenlandse fictie, evenementen, nieuws en eigen producties. Bron: Gegevens CIM - Centrum voor Informatie over de Media

Marktaandeel TV-zenders Noorden Bron Media Marketing 2006: Gegevens September ‘05

Marktaandeel TV-zenders Zuiden Bron Media Marketing 2006: Gegevens September ‘05

Radiostations

Introductie 2005 was een excellent radiojaar, de investeringen zijn met 14% gestegen. Er zijn ontelbare radiozenders met verschillende interesses.

Vlaanderen Er zijn 5 publieke zenders (Radio 1, Radio 2, Klara, Donna en Studio Brussel), 2 nationale commerciële zenders (4FM, Q-Music). Naast deze stations zijn er ook 5 Nationale ketens (Contact Vlaanderen, CoolFM, Nostalgie, Top Radio en BeOne) en een groot aantal regionale en locale commerciële zenders en ketens.

Marktaandeel Radio - Noorden Bron Media Marketing 2006: Gegevens cim Radio September ‘05

Wallonië De RTBF heeft 6 radiozenders; Classic 21, La Première, Musique 3, Pure FM en VivaCité. Deze radiozenders mogen alle vormen publiciteit uitzenden; commerciële, niet-commerciële publiciteit en sponsoring. De belangrijkste radiozender in Wallonië is Bel RTL van de RTL Groep. Hun programmatie is gevarieerd; van informatie, spelletjesshows, humor en muziek voor een publiek van 18 tot 55 jaar. Naast deze radio zenders volgen er vele andere zoals BFM, BXL, Ciel FM, Contact+ en Radio Sud. Elke radiozender bereikt een apart publiek. In Duitstalig België controleren 2 radiozenders de markt; BRF1 en BRF2. Deze zijn ook openbare radiozenders en mogen ook alle vormen van publiciteit uitzenden.

Marktaandeel Radio - Zuiden Bron Media Marketing 2006: Gegevens cim Radio September ‘05

PRINT MEDIA

KRANTEN

Introductie Zoals in elk ander land in de wereld, is er in België een gevarieerd aanbod aan kranten en weekbladen. In de laatste 20 jaar is het aantal kranten dramatisch verlaagd, dit is te wijten aan de nieuwe media zoals Televisie en Internet.

Introductie Er zijn enkele interessante veranderingen te merken: Belgen abonneren zich steeds minder op kranten (enkel 36%), Jongeren lezen minder vaak de krant, Kranten die toch aan marktaandeel winnen hebben een ‘tabloid-strategie’ gehanteerd, Veel kranten hebben zich een nieuwe look aangemeten; nieuwe columns, nieuwe bijlagen en een kleiner formaat. De marktleider op het gebied van oplage en reclame- omzet is in Vlaanderen VUM Media / Corelio en in Wallonië de Groep Rossel.

Nederlanstalige Kranten KrantenUitgeverOplage (Het) Belang van Limburg Concentra Media Gazet van AntwerpenConcentra Media (De) TijdUitgeverij Tijd (Het) Laatste Nieuws + (De) Nieuwe Gazet De Persgroep (De) MorgenDe Persgroep (Het) Nieuwsblad / De Gentenaar VUM NV / Corelio (De) StandaardVUM NV / Corelio (Het) VolkVUM NV / Corelio Metro Vl.Mass Transit Media Bron Media Marketing 2006: Gegevens cim ‘04

Frans- & Duitstalige Kranten KrantenUitgeverOplage (Le) SoirGroupe Rossel Sud PresseGroupe Rossel Grenz EchoGrenz Echo / Gr. Rossel (La) Dernière Heure / Les SportIPM (La) Libre Belgique + Gazette de Liège IPM (L’) EchoMediafin (Groupe) Vers L’avenirEditions de l’Avenir / VUM Metro Fr.Mass Transit Media Bron Media Marketing 2006: Gegevens cim ‘04

TIJDSCHRIFTEN

Introductie Op het gebied van weekbladen zijn de twee grootste mediagroepen: Sanoma Magazines en Roularta, deze vertegenwoordigen meer dan de helft van het lezers- publiek. Er is een constante stroom aan nieuwe weekbladen maar er zijn ook zeer veel bladen die verdwijnen. Opvallende conclusie is dat «goed gevoel» en «lifestyle» weekbladen het heel goed doen (aantal titels + oplage).

Selectie Tijdschriften – Lagere Oplage Bron Media Marketing 2006: Gegevens cim ‘04 TitelUitgeverOplage Clickx MagazineMinoc Business Press BIZZRoularta Media Group Trends / TendanceRoularta Media Group Z.O. MagazineUNIZO Le Vif / l'ExpressRoularta Media Group KnackRoularta Media Group Weekend KnackRoularta Media Group

Selectie Tijdschriften – Hogere Oplagen Bron Media Marketing 2006: Gegevens cim ‘04 TitelUitgeverOplage Klasse voor LeerkrachtenVlaamse Gemeenschap - Dept. Onderwijs StorySanoma Magazines Teve-BladSanoma Magazines Flair NL / Fr.Sanoma Magazines LibelleSanoma Magazines Uit MagazineVTB-VAB HumoSanoma Magazines De BondGezinsbond Ciné-Télé-RevueEditions Ciné Revue Dag AllemaalMagnet Magazines (De Persgroep) Touring NL / Fr.KTBC Kerk en LevenHalewijn Klasse voor OudersVlaamse Gemeenschap - Dept. Onderwijs

De Vlaamse Pers

Het Vlaamse perslandschap Hoge productiekosten Verzadigde markt Concentratie Hoge werkdruk - lage verloning - weinig bijscholing Kortere deadlines Commerciële drang Sensatie versus privacy Naar Vlaanderen gericht (niets over Wallonië, EU, …) Nog geen 15,7 % gelooft in het instituut media (Vlaamse indicatoren) Nauwelijks mediakritiek

De Vlaamse journalist De gemiddelde journalist is een hoogopgeleide man van 39, die werkt voor een krant en samenwoont met partner en 2 kinderen. 77,9% in vaste loondienst 70,2% mannen versus 29,8% vrouwen Vrouwen verdienen minder dan mannen Geen specialisatie (tenzij economie, politiek,...) Gemiddeld 46,5 uren/week 74% heeft regelmatig tot altijd overuren 77,3% typeert zichzelf als ‘eerder tot zeer’ progressief Uit studie Els De Bens, Mieke De Clercq & Steve Paulussen 2003

verslaggeving versus researchjournalistiek

Verslagg. vs Researchj. Verslaggeving Snel Geen opinie Geen controle Effect op korte termijn Bron: persbericht, persagentschap, conferentie,... Researchjournalistiek Tijdrovend Opinie Dubbele controle Effect op lange termijn Bron: interview, CAR (Computer Assisted Reporting), WOB, archief, kadaster,...

Wat is researchjournalistiek?

Wat is researchjournalistiek? Precision journalism Muckraking Investigative Reporting Onderzoeksjournalistiek / Researchjournalistiek Meer info… Zie bibliografie:

Theodore ‘Teddy’ Roosevelt‘Muckraking’

Wat is researchjournalistiek? Onderzoeksjournalistiek is kritische en diepgravende journalistiek. Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) –Kritisch wil zeggen dat de journalistiek niet alleen fungeert als doorgeefluik van ‘nieuws’ dat er al was, maar dat nieuws wordt gemaakt dat er zonder dat journalistiek ingrijpen niet zou zijn geweest. –Diepgravend wil zeggen dat substantiële eigen journalistieke inspanning is verricht, hetzij in kwantitatieve zin, hetzij in kwalitatieve zin, hetzij een combinatie daarvan.

Wat is researchjournalistiek? Drie soorten (VVOJ): –Schandalen blootleggen (onthullingsjournalistiek); –Toetsing van beleid en functioneren van overheid, bedrijven en andere organisaties; –Signaleren van trends.

Bronnen van researchjournalistiek

Bronnen Interviews (met confrontaties) Interviews Print: Boeken (Bib) - tijdschriften - kranten (mediargus)Bibmediargus Statistiek: Nationaal Instituut voor Statististiek - aps.vlaanderen.be - Robert NilesNationaal Instituut voor Statististiek aps.vlaanderen.beRobert Niles Kaarten - Kadaster - Nationaal Geografisch Instituut – GIS (Agenschap voor Grafische Informatie Vlaanderen)KadasterNationaal Geografisch Instituut GIS Archieven: Archiefbank - en forum.archieven.orgArchiefbankwww.archieven.org forum.archieven.org zie ook WOB (Wet op de Openbaarheid van Bestuur) users.online.be/fschram/ - www3.vlaanderen.be/openbaarheid/ users.online.be/fschram/ www3.vlaanderen.be/openbaarheid/ Databanken …

Researchjournalistiek

Historiek 1960-nu USA - heropleving –Vietnam-oorlog –Watergate-affaire –Televisie –Mediaconcurrentie –Evolutie in de journalistieke normen (objectiviteit) –Nadruk op misbruiken en overtredingen van de overheid Europa vanaf 1980… ‘The decline of investigative reporting’ - Alain Doig

Seymour Hersh

Pres. Nixon

Bob Woodward & Carl Bernstein

‘All the presidents men’

RobBob

Deep throat

Mark Felt Deep throat

Mark Felt Deep throat

Historiek 2006 Europa –Cross-ownership tussen kranten en televisiestations –Journalisten werken in een commerciële omgeving –Hoge kosten –Time is money-mentaliteit –Gerechtskosten wegen op meeropbrengst onderzoeksverhaal –Opgang ‘bimbo and bingo journalism’ –Het verstrengen van de privacywetgeving –Het verstrengen van de openbaarheidswetgeving

Historiek 2006 Europa - DAGBLAD –Extra edities –Nieuwe bijlagen –Andere formaten (tabloid) –Meer illustraties –Meer kleuren –Opkomst zondagskranten –Enkel verslaggeving –Gebruik van marketingtechnieken –SMS, MMS, RSS, internet, service,... –Kranten in de klasKranten in de klas

Historiek 2006 Europa - DAGBLAD –Bedreiging PR (50%-70%) –Rechtstreekse communicatie (zonder ‘medium’) –Opkomst weblogs –Nieuws zonder journalisten: Ohmynews- Weblogs - YouTube - myspace.com -Ohmynews YouTube –GoogleNews - RSSGoogleNews

Historiek 2006 Europa - DAGBLAD –Titels verdwijnen –Uitgevers/Redacties fuseren –Stijging hooggeschoolden –Stijging aantal huishoudens –Stelselmatige daling van de oplage (EU-studie) –Referentiekader rammelt: Afbrokkelen belang natiestaat / concept regio - binnenland - buitenland / Worstelen met Europa –‘General intrest’ verdwijnt - ‘Special intrest’ rukt op

Historiek 2040 Europa - DAGBLAD –The Vanishing Newspaper - hoogleraar journalistiek Philip Meyer van de University of North Carolina: einde van de krant in 2040 (april)The Vanishing Newspaper

TIPS voor onderzoeksjournalisten

Tips Onderwerp van onderzoek –Stel je zelf vragen: waarom wil ik dit en wat heb ik er voor over? –Ofwel: heb ik voldoende passie voor het onderwerp? –Moet het een artikel worden of een boek? In het laatste geval: Waarom? Is er voldoende materiaal voor een boek?

Tips Voorresearch –Doe grondig vooronderzoek. –Spreek met anderen (al dan niet deskundig) over zin en haalbaarheid. –Vraag je uitgever/hoofdredacteur actief mee te denken.

Tips Indienen artikel –Een artikel moet toegankelijk, helder en meeslepend zijn. –Controleer op stijl- en taalfouten en onjuistheden. –Het werkplan moet inzicht geven in mondelinge en schriftelijke bronnen. –Wees realistisch: stel een gedetailleerde begroting op. Het is ook nuttig voor jezelf (hoeveel verdien ik eraan / is het sop de kool wel waard).

TIPS voor PR- medewerkers

TIPS. De pers kan je beste vriend, maar ook je ergste vijand zijn, Benader de pers bij voorkeur vanuit je eigen organisatie, Sta de pers altijd open, correct en eerlijk te woord, Maak nooit grapjes of gekscherende opmerkingen, die door de pers als een serieus ‘statement’ worden opgevat en als zodanig gepubliceerd kan worden met alle (schadelijke) gevolgen van dien, Laat de pers duidelijk weten welke informatie ‘off the record’ is en welke niet, Aangezien de pers jouw informatie toch al ‘sweeft’, is het belangrijk dat jij van tevoren bepaalt welke informatie je wel en welke je (nog) niet aan de pers wilt verstrekken, Overvoer de pers niet met allerlei weinig nieuwswaardige feiten, hoe belangrijk wij die ook mogen vinden. De pers bepaalt namelijk zelf de nieuwswaarde wel.

De Taken voor de PR-medewerker. De PR-medewerker zal in de praktijk zeker worden geconfronteerd met de schrijvende pers, zowel vanuit haar eigen initiatief (het bedrijf) als op initiatief van de wederpartij (de journalist). Eerder hebben we vastgesteld dat een open en eerlijke relatie met journalisten van vitaal belang is. Hoewel journalisten meestal gefixeerd zijn op negatief nieuws- “Good news is no news, Bad news is news”, kunnen ze aan de andere kant door positieve berichten te verspreiden een wezenlijke bijdrage leveren aan het imago van je organisatie. Zowel in ene als in het andere geval is wederzijdse interactie van cruciaal belang. De ’PR-medewerker’ zal in deze contacten met name een coördinerende, informerende, informatieverwerkende, toezichthoudende, organiserende, uitvoerende en documenterende rol vervullen.

Coördinerende:daar waar knipselkranten moeten worden aangelegd; Informerende:wanneer zij het verzoek krijgen van een journalist voor een interview, dan zullen zij hun baas moeten informeren; Informatieverwerkende:dit spreekt voor zich; Toezichthoudende:wanneer zij bepaalde taken delegeert, zullen zij er op toe moeten zien dat deze conform de opdracht worden uitgevoerd; Organiserende:denk hierbij aan de persconferentie en het persbezoek; Uitvoerend:Zij schrijven bv. zelf een persbericht of de inhoud van een persmap samen; Documenterend:verwerking en opslag van informatie Resumerend mogen wij vaststellen dat de PR-medewerkers bij perscontacten een zeer vitale rol kunnen spelen. Met name in de uitvoerende sfeer kan specifieke opleiding en ervaring ‘breed worden ingezet’.

Wat is Nieuws? Hieronder wordt informatie verstaan waarvoor de volgende belangrijke criteria gelden: Actualiteit: de laatste ontwikkelingen, Afwijkend en/of sensationeel: niet alledaags, Relevant: voor (bepaalde) groepen personen of grote massa’s, Nieuws uit de woonplaats. Nabijheid: hoe dichter bij de lezer, luisteraar, kijker, des te interessanter, Exclusiviteit: primeurs, Human interest: menselijk herkenbare verhalen, Conflictueus: discussies opwerpen,

Wat is Nieuws? (Vervolg) Taboedoorbrekend: idem. Autoriteit: uit een gezaghebbende bron, Snelle beschikbaarheid: oud ‘nieuws’ is geen nieuws meer, Begrijpelijkheid: nieuwsonderwerpen dienen verklaarbaar te zijn, Innovatief: ingeval van nieuwe (uit)vindingen, Wetenschap en techniek, Nieuws voor de consument.

Benadering door de pers. Wanneer een journalist ons benadert, gebeurt dit meestal telefonisch. Zoals iedereen wel weet is de telefoon een indringend en snel medium. Daarom ook een paar adviezen: Blijf altijd rustig en correct, ongeacht de vragen die journalist op je afvuurt. Wanneer je bepaalde informatie niet kunt vertrekken, vertel hem dan ook duidelijk dat je hem hierover zo spoedig mogelijk terug zult bellen. Deze positieve benadering voorkomt in veel gevallen verdere irritatie. De journalist krijgt het gevoel serieus te worden genomen en krijgt de (terechte) indruk dat je iets voor hem onderneemt. Wanneer je om welke reden dan ook geen reactie kunt geven, laat deze dan ook gerust achterwege. Beter geen reactie dan een verkeerde. Ga nooit iets verzinnen! De onthaalmedewerker bij wie alle telefoongesprekken binnenkomen, moet weten naar welke persoon hij / zij moet doorverbinden.

Zelf contact zoeken de pers. Een organisatie zal contact zoeken met de media, wanneer zij een groot publiek in kennis wil stellen van feiten die voor haar van belang zijn. Denk hierbij aan de bekendmaking van: Een revolutionaire uitvinding, Positieve bedrijfresultaten, Wijzigingen in de top van je organisatie, Een massaontslag / reorganisatie. Waar het echter altijd omgaat is dat het ‘nieuws’ uit een betrouwbare en gezaghebbende bron komt, dat het om een actuele zaak gaat en/of dat het ‘human-interest’-elementen bevat. Je dient er goed rekening mee te houden dat het ‘nieuws’ wat jij te melden hebt in de ogen van de journalist volstrekt oninteressant kan zijn. Om de attentie van de journalistiek voor jouw organisatie niet te laten verslappen, is het noodzakelijk de door jouw te verstrekken nieuwsfeiten van tevoren op publiciteitswaarde in te schatten.

Voordelen actieve mediabenadering. Wanneer organisaties publiciteit willen genereren, kunnen zij de media het best (gestructureerd) actief benaderen. Deze wijze biedt een organisatie namelijk de volgende voordelen: Een organisatie bepaalt zelf het tijdstip van contact én het middel waarmee de journalistiek wordt geïnformeerd. Het heeft een positief effect op de geloofwaardigheid, zeker wanneer organisaties ook actief naar buiten treden met minder positief nieuws. De journalistiek zal hier dan ook genuanceerder mee omgaan dan wanneer zij het minder positieve nieuws zelf zou hebben moeten achterhalen. Wanneer een organisatie de specifieke journalistieke middelen professioneel inzet en organiseert, zal zij op krediet kunnen rekenen (goed geschreven persberichten en prima georganiseerde persbijeenkomst).

Vragen?