Druk door eten Relatie tussen voeding en ADHD Anne-Marie Derksen

Inhoud ADHD DSM IV Etiologie Behandeling PICO RIVM rapport Bespreking artikelen

ADHD Gedragsmatige en neuro-cognitieve conditie met: Motorische hyperactiviteit Aandachttekort en impulsiviteit in een mate die onaangepast is en niet past bij het ontwikkelingsstadium

DSM IV Start vóór leeftijd van 7 jaar Duur > 6 mndn 6 vd 9 sympt van aandachttekort 6 vd 9 sympt van hyperactiviteit-impulsiviteit Aanwezig op twee of meer terreinen Significante beperkingen in functioneren Niet alleen i.k.v. andere psychiatrische stoornis (bv pervasieve ontwikkelingsstoornis)

Aandachttekort Geen aandacht voor details Moeite de aandacht vast te houden Lijkt niet te luisteren Maakt taken en karweitjes niet af Kan taken en activiteiten niet organiseren Vermijdt langdurige geestelijke inspanning Raakt dingen kwijt Afgeleid door uitwendige prikkels Vergeetachtig

Hyperactiviteit / Impulsiviteit Beweegt onrustig met handen en voeten Staat op in situaties waar verwacht wordt dat men blijft zitten Rent vaak rond in situaties waarin dit ongepast is (adolescenten: subjectieve gevoelens van rusteloosheid) Kan niet rustig spelen Is vaak "in de weer" of "draaft maar door" Praat vaak aan een stuk door Gooit antwoorden eruit voordat de vragen afgemaakt zijn Kan niet op zijn/haar beurt te wachten Verstoort en onderbreekt anderen

Types ADHD, gecombineerd ADHD, vooral aandachttekort type ADHD, vooral hyperactief/impulsief type Comorbiditeit: antisociale gedragsstoornis depressies angststoornissen dyslexie verslaving nicotine, alcohol of drugs

Etiologie K&S (1) Erfelijkheid Genen Monozygote tweelingen: Vaker concordante ADHD symptomen (t.o.v. gelijke-seks dizygote tweelingen) Familiestudies: Eerstegraads fam-leden: 20-25% kans op ADHD (controles: 4-5%) Genen dopamine (-receptoren, -transporters): Enige associatie met ADHD, maar effecten zijn klein

Etiologie K&S (2) Neuro-anatomische aspecten Geen rijpingsprobleem MRI, PET, Spect studies: Verminderd volume en activiteit van prefrontale gebieden, anteriour cingulate, globus pallidus, hippocampus en cerebellum. Soortgelijke bevindingen in morfologische studies Geen rijpingsprobleem Slechts bij 1 op 3 adolescenten verdwijnen de symptomen in volwassenheid

Etiologie K&S (3) Neurotransmitters Ritalin bindt aan dopamine transporter Blokkeert heropname dopamine Noradrenaline tekort kan passen bij aandacht tekort en verminderd cognitief functioneren Bloedonderzoek: mogelijke dysbalans bij kinderen met ADHD

Etiologie K&S (4) Omgevingsfactoren Associatie met hogere incidentie ADHD: Contact met lood Roken door moeder tijdens zwangerschap Laag geboortegewicht

Behandeling (1)

Behandeling (2) Medicatie Gedragstherapeutische en psychosociale interventies Dieet?? Staat niet in de richtlijn

Echter….

P= patiënten met ADHD I= dieet / voedingsinterventie C= medicatie O=remissie van stoornis

Literatuur search PubMed Google ADHD[Title/Abstract] AND diet[Title/Abstract] Google RIVM rapport Vele, interessante studies, echter meestal met een te klein aantal deelnemers of een slechts gering effect… 2 studies bespreken

RIVM Rapport (2009) Voeding en ADHD Studies: Invloed van voeding op het gedrag van kinderen met ADHD Afzonderlijke voedingscomponenten: omega-3- en omega-6-vetzuren zink, magnesium, ijzer gluten additieven Specifieke diëten ‘Feingold’-dieet ‘oligoantigeen’-dieet ‘Pelsser-Voeding en Gedrag’-dieet

RIVM Rapport (2009) ‘Geen concrete voedingsadviezen om symptomen van ADHD te verminderen’ Te weinig grote/kwalitatief goede studies Wel aanwijzingen voor relatie tussen voeding en ADHD Aanvullend onderzoek is nodig

ADHD metingen in onderzoek Diagnose gesteld o.b.v. DSM Outcome: ARS = ADHD Rating Scale ACS = Abbreviated Conners’ Scale Door ouders, leraren, kinderartsen

Kleurstoffen

1980 – studie Swanson

Zink

2004 – studie Bilici

Baseline

Resultaten (1)

Resultaten (2)

CAT (1)

Conclusie Zink is effectief, echter: Nadelen studie: Geen effect op aandachttekort Volledige recovery: slechts klein verschil tussen placebo – Zn groepen. Nadelen studie: Veel uitval Geen zinkmeting na 12 weken Interessantere studie: Zn - ritalin

Oligoantigeendieet

Rationale dieet Studies: kinderen met ADHD hebben vaker last van eczeem en astma Voedselallergenen betrokken bij ADHD? Bepaalde voedingsmiddelen: Rol bij verergeren van ADHD En rol bij bij ontstaan van voedselovergevoeligheden Bv koemelk, tarwe, tomaat en ei Hypoallergeen dieet als behandeling van de symptomen van ADHD?

2002 – studie Pelsser Open studie: Twee weken gewoon eten, daarna twee weken ‘few foods dieet’ Kinderen met ADHD (N=40, uitval=9) Verlaging ARS: 63% (ouders) 39% (leerkrachtscores: slechts 15 kinderen) Responders (-50% ARS): 25/31 = 83% (oudermeting) 10/15 = 67% (zowel thuis als op school)

2008 – studie Pelsser RCT: Interventie - wachtlijst 2 wkn baseline, 5 wkn ‘few foods dieet’ Kinderen met ADHD (N=27, uitval=3) Responders vlgns ouders (-50% ARS): Interventie 11/15 = 73% Controle 0/12 Responders vlgns leerkracht: Interventie 7/10 = 70% Controle 0/7

2011 – studie Pelsser: INCA

Baseline

Resultaten

CAT (2)

Conclusie Het RE dieet heeft een sign pos effect op de ADHD symptomen bij 32/50 kinderen Herintroductie van voeding leidt tot een terugval in symptomen bij responders IgG waardes van voedingsmiddelen correleren niet met gedragseffect Nadelen studie Ouders, leerkracht, onderzoekers niet geblindeerd  verwachtingen Deel van effect door aandacht