Cimicifuga racemosa Zelfzorgmiddelen voor mens en dier Jolijn Bormans An Broothaers Leen Vergaelen

Cimicifuga racemosa Wetenschappelijke naam Actaea racemosa L. Cimicifuga racemosa (L.) Familie Ranunculaceae Andere benamingen Black cohosh Bugbane Actée à grappes Zilverkaars

Beschrijving Voorkomen: schaduwrijke vruchtbare grond van de bossen in Maine tot Ontario, Wisconsin en Georgia Botanisch omschrijving: → stengels tot 3 m hoog → cilindrische, knobbelige wortelstok 1-2,5 cm dik en 2-15 cm lang → bloemen zonder bloemblad met groenwitte kelkblaadjes gebundeld in trossen Bloeiperiode: juni tot september

Oorsprong Inheemse Amerikanen gebruikten de wortelstok voor allerlei aandoeningen 1820 – 1920: een officieel kruid in de USP → in Europa, Zuid-Afrika en Australië gelijkaardige recepten in werken vermeld Ook in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) In 1850 in VS: zeer populair middel met belangrijke plaats in ‘American Eclectic Dispensatory’ (1854) Allereerste apotheekproduct met cimicifuga: ” Lydia Pinkham’s Vegetable Compound”, een populaire remedie tegen “vrouwelijke klachten” einde jaren 1800

“For all those painful complaints and weaknesses so common to our best female population”

Inhoudsstoffen Chemische samenstelling is nog niet volledig gekend Triterpeen glycosiden: acteine, cimicifugoside, acteol, ... Organische zuren: fukinolic, cimicifugic acids A, B, E en F, ... Fenolische componenten: isoflavonen (o.a.formonetine), ... Andere inhoudstoffen: tanninen, harsen, zetmeel, sucrose,...

Farmacologie Het precieze werkingsmechanisme is nog niet geheel opgehelderd Enkele theoriëen: - werking door “Fyto-SERM effect” → binding met oestrogeen-ß-receptor → orgaanselectief: antagonistisch effect op de uterus en agonistisch effect op het skelet, lever en aorta - werking via receptoren in CZS: → serotonine (5-HT1a) en/of dopamine (D2) Geen gegevens over farmacokinetiek

Therapeutische toepassingen Primair: behandeling van menopausale symptomen Postoperatieve functionele tekorten tengevolge van een ovariectomie of hysterectomie Behandeling van het premenstrueel syndroom Bij juveniele menstruele kwalen

De menopauze Gevolg van hormonale veranderingen: Coestradiol en Cprogesteron in bloed  CFSH en CLH in bloed  Gepaard met climacterische klachten: - op korte termijn: onregelmatige cyclus, warmteopwellingen, stemmingsstoornissen, insomnia, transpiratie, zenuwachtigheid,... - op middellange termijn: uitdroging van huid en slijmvliezen - op lange termijn: meer kans op hart- en vaatziekten, botverlies Daarbij komen vaak nog psychische factoren die de klachten kunnen versterken

Behandeling Bij milde klachten: - sojapreparaten (fyto-oestrogenen) Bij ernstige klachten: hormonale substitutie - indien baarmoeder verwijderd: oestrogenen - indien baarmoeder aanwezig: oestrogeen en progestageen (afzonderlijk of samen) → Nadelen: mogelijke doorbraakbloedingen, gewichtstoename en toegenomen kans op borstkanker Cimicifuga = mogelijk alternatief → goede werkzaamheid en minder bijwerkingen

Klinische vaststellingen Statistiek is niet altijd duidelijk Kleinschalig De studies zijn van korte duur Betrouwbare bronnen? Bevindingen: - zekere werkzaamheid bij psychische en neurovegetatieve klachten in de menopauze - dankzij orgaanselectieve werking → geen ongewenste invloed op het endometrium in tegenstelling tot oestrogenen - osteoprotectief ? → lange termijnsstudies noodzakelijk

Effecten Kupperman index  Vaginale maturatie index kleine  Self assessment depression scale  Hamilton Anxiety Scale scores  (Kronenberg & Fugh-Berman, Ann. Intern. Med. 2002, 137, 805-813)

Veiligheid Geen in vitro bewijs van mutageniciteit Veilige dosage tijdens de zwangerschap, borstvoeding of bevalling werd momenteel nog niet vastgelegd→ afgeraden Enige bijwerkingen: maaglast, hoofdpijn Extreem hoge dosis: mild emetisch effect Geen interacties gemeld

Specialiteiten Bio-Climal: 80 mg gestandaardiseerd extract; 1 tablet/dag Ymea: 40 mg gestandaardiseerd extract; 1 tablet/dag Elusan Cimicifuga: 20 mg gestandaardiseerd extract; 2x1 tablet/dag Homeopatische middelen (Vogel, HEEL)