Naturalisme 1875 - 1914

Vóór 1875 < > ná 1875 Postkoets Kaarslicht Hoepelrokken Treinen Gloeilampen Fabrieken

>ná 1875: uitvindingen 1875 Bell: telefoon 1879: Edison Gloeilamp 1883 Daimler Benzinemotor 1895 marconi Draadloze telegrafie

> Ná 1875 1903 Wright Vliegtuig Economische opbloei: kapitalisme in pure vorm.

Kapitalisme Leidde tot wantoestanden Zo goedkoop mogelijke produceren > lage lonen voor arbeiders Verbeteringen Betere concurrentie met gezonde en geschoolde arbeiders >

Kapitalisme 1874 Kinderwetje van Van Houten Kinderarbeid beneden 12 jaar verboden Eerste sociale wet! 1889 Tweede sociale wet: Arbeidswet: regelde werk van vrouwen en alle jeugdigen: Arbeidsinspectie werd ingesteld.

Opkomend socialisme 1867 -69 Das Kapital Van Karl Marx en Friedrich Engels Linkse partijen en vakbonden.

Fin de siècle Overgangskunst: oud / nieuw. De heersende klasse (bourgeoisie) voelde zich bedreigd door: 1859 Darwin On the origin of species: The struggle for life. 1871 Darwin The decent of man: evolutiemodel; vanuit biologisch standpunt werd de mens gedegradeerd tot diersoort.

Fin de siècle 1885 Traumdeutung; theorieën over onderbewuste Sigmund Freud Opkomend socialisme Karl Marx, Friedrich Engels, SDAP (na WOII PvdA)

Kunst Angst <> Verwachting La belle époque Esthétiscisme L’Art pour l’art

Impressionisme De (zintuiglijke) werkelijkheid weergeven zoals de kunstnaar die ervaart. Niet dé werkelijkheid. Primair staat: Sfeer en lichtval.

Naturalisme Erfelijke aanleg Niet alleen laten zien, ook verklaren! Het leven wordt bepaald door 3 factoren: Erfelijke aanleg Het milieu (en de opvoeding) De tijd waarin je leeft Hierin ligt het noodlot verankerd.

Romans in het Naturalisme Familieromans Psychologische romans Sociale romans > maatschappelijk doel Kenmerken: somber en pessimistisch (leven is uitzichtloos, mens is geneigd tot het kwade, ieder vecht voor zichzelf) Fatalisme: vrije wil bestaat niet.

Naturalisme < > Impressionisme (Wetenschappelijk) verklaren <> sfeer, impressie = Stijl: Neologismen Beeldpraken Gedetailleerde bepalingen woordkunst

Naturalisme: ontvangst ?? niet positief ontvangen Sociale oproerkraaierij Onderbewuste gevoelens (met name seksuele) leidde tot juridische acties

Schrijvers (tachtigers) Lodewijk van Deijssel Frederik van Eeden (psychiater: bij Bussum, idealistische landbouwcoöperatie: zoveel mogelijk onafhankelijk van de buitenwereld)

Willem Kloos Sonnet Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten, En zit in 't binnenst van mijn ziel ten troon Over mij zelf en 't al, naar rijksgeboôn Van eigen strijd en zege, uit eigen krachten. En als een heir van donkerwilde machten Joelt aan mij op en valt terug, gevloôn Voor 't heffen van mijn hand en heldere kroon: Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten. En tóch, zo eindloos smacht ik soms om rond Úw overdierb're leên den arm te slaan, En, luid uitsnikkende, met al mijn gloed En trots en kalme glorie te vergaan Op úwe lippen in een wilden vloed Van kussen, waar 'k niet langer woorden vond.

Gorter impressionistisch: Mei Kritisch politiek maatschappelijk http://www.youtube.com/watch?v=K-S9MaS3eAY

Mei De klanken schudden in de lucht zoo rijp Boek I Als jonge kersen, wen een lentewind Een nieuwe lente en een nieuw geluid: Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit, In 't boschje opgaat en zijn reis begint. Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht, Hij dwaald' over de bruggn, op den wal Van 't water, langzaam gaande, overal In een oud stadje, langs de watergracht – Als 'n jonge vogel fluitend, onbewust Van eigen blijheid om de avondrust. In huis was 't donker, maar de stille straat En menig moe man, die zijn avondmaal Nam, luisterde, als naar een oud Vergaarde schemer, aan de lucht blonk laat verhaal, Glimlachend, en een hand die 't venster Nog licht, er viel een gouden blanke schijn sloot, Over de gevels van mijn raamkozijn. Talmde een pooze wijl de jongen floot. Dan blies een jongen als een orgelpijp,

Louis Couperus naturalistisch/ realistisch, sprookjesachtig, en historische romans. Eline Vere, Het noodlot