Training document oktober 2005 AMS_AM0000_yyyymmdd_name CONFIDENTIAL 5S – Training document Training document oktober 2005

Nuon Lean Training – Lean introductie AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Nuon Lean Training – Lean introductie Dit betekent 1 Doel van de training Audience bekend maken met 5S 2 Target audience Medewerkers en teamleiders 3 Duur van de training 2 uur 4 Format van de onderdelen Presentatie, ondersteund met oefeningen 5 Benodigde materialen/ mensen Flipchart of whiteboard

Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations 2.- 5S methodes en details 3.- Voorbeeld: 5S game 4.- Samenvatting en vragen 5 10’ 25’ 40’ -

Training doelstellingen AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Training doelstellingen Uitleggen van de voordelen van de 5S methode binnen Lean Uitleggen van de 5S methode 5S oefenen door middel van een spel

Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations 2.- 5S methodes en details 3.- Voorbeeld: 5S game 4.- Samenvatting en vragen 5 10’ 25’ 40’ -

AMS_AM0000_yyyymmdd_name 5S Doelstellingen Door een schone, overzichtelijke, efficiënte werkplek worden (potentiële) problemen eerder zichtbaar en kunnen zo eerder worden opgelost. Voorbeelden: Lekkende olie uit een machine valt eerder op als de vloer wit en schoon is, en er kan dus eerder actie op worden ondernomen Een onderdeel dat slingert in de werkplaats (omdat er bv. een verzekeringsclaim op rust) valt eerder op en zal dus eerder worden afgehandeld Gelabeld gereedschap vermindert de kans op het meenemen van niet passend gereedschap naar de machine, en leidt dus tot minder verspilling (lopen tussen machine en werkplaats) en minder schade (machine open maken met niet passend gereedschap) In een schone omgeving werken mensen voorzichtiger, nauwkeuriger en meestal veiliger!

AMS_AM0000_yyyymmdd_name Definitie van 5S 5S is een continu verbeterprogramma dat een 5-stappen proces gebruikt om verborgen verspilling op te sporen en te elimineren. Hoewel het programma begint met het opruimen en organiseren van de werkplek staat en valt het succes met het vermogen van de organisatie om de verbeteringen vast te houden middels procedures en KPI’s Scheiden Schikken Schoon-maken Standaar-diseren Standhouden Scheid wat nodig is en gooi weg wat je niet gebruikt Plaats elk item op de optimale positie in de werkplaats en gebruik visueel management Maak de gehele werkplaats en machines schoon Gebruik standaard procedures en checklists voor schone, opgeruimde werkplek Gebruik systemen om 5S te monitoren en te borgen Beschrijving “Antieke” machines of materialen Oude gereedschappen Niet gebruikte kasten, tafels etc Slechte lay-out Gereedschap dat niet op de gebruiks-plaats ligt Rommelige werkplaats Stof, vet, “gruis” op machines en oppervlakten Afval, zaagsel etc op de vloer Weinig of geen kennis bij alle werknemers over de regels en procedures Terugkerende acties om hetzelfde gebied op te ruimen Voorbeelden van verspilling

5S relatie met Lean Operations AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name 5S relatie met Lean Operations 5S draagt bij tot verschillende Lean doelen, en voor 5S wordt een aantal standaard lean componenten gebruikt Lean doelen Lean componenten Gestandaardiseerd werk Helpt om werk procedures te standaardiseren door benodigde materialen te identificeren en vaste lokaties voor gereedschappen Gestandaardiseerd werk Schrijf gestandaardiseerde procedures om verbeteringen vast te houden Visueel management Helpt in visueel management van de shopfloor Visueel management Label en markeer locaties Gebruik kleuren en borden om processen en flows weer te geven (lijnen op de vloer) 5S activiteit Minder variabiliteit Vermindert variabiliteit door de standaard lay-out en de verlaagde kans op fouten door visueel management Probleem oplossen Identificeer en repareer grondoorzaken van operationele problemen

AMS_AM0000_yyyymmdd_name Vertaling van de 5S The 5S program was originally developed in Japan to eliminate waste and maximize human contributions in order to continuously improve. The term 5S was coined because the 5 original Japanese words all begin with an “S” Vasthouden en continue verbetering Maximize human contributions Stability Efficiency Morale Identificatie en eliminatie van verspilling Shitsuke Seiketsu Standhouden Seiton Standaardiseren Seiso Schoonmaken Seiri Schikken Scheiden Een 5S omgeving leidt tot een veiligere, prettigere en efficiëntere werkomgeving

Voorbeeld: 5S in het vliegtuig AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name To understand the basic concept of 5S, it is helpful to think about an actual application of the principles in real life. One such example can be found on an airplane Voorbeeld: 5S in het vliegtuig Om het concept van 5S in de basis te begrijpen, kan het helpen om te denken aan een feitelijke toepassing. Een voorbeeld kan worden gevonden bij een vliegtuig. Scheiden Schikken Schoon- maken Standaar-diseren Standhouden Seiri Seiso Seiton Seiketsu Shitsuke Alleen dingen die nodig zijn om te vliegen zijn in het vliegtuig aanwezig De meeste belangrijke besturings-elementen zitten het dichtst bij de piloot, bv. stuurknuppel De instrumen-ten hebben lichtjes en kleuren. Alle apparatuur is in goede operationele conditie Cockpit is vrij van vuil en afval Schone voorruit en controle-paneel Piloten moeten vóór elke vlucht meerdere checklists invullen Cockpit wordt regelmatig nagelopen door piloten, cabine-personeel en onderhouds-personeel

Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations 2.- 5S methodes en details 3.- Voorbeeld: 5S game 4.- Samenvatting en vragen 5 10’ 25’ 40’ -

STAP 1 – Sorteren (Seiri) AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name To understand the basic concept of 5S, it is helpful to think about an actual application of the principles in real life. One such example can be found on an airplane STAP 1 – Sorteren (Seiri) Scheiden Schikken Schoon- maken Standaar-diseren Standhouden Bepaal wat noodzakelijk is in de werkplaats, verwijder al het overige Bepaal opslagplaats op basis van veelvuldigheid van gebruik “Wanneer je twijfelt, gooi je het weg” Organiseer enkel wat noodzakelijk is, in de juiste hoeveelheid Geen onnodig materiaal Geen onnodige onderdelen Geen onnodig materiaal

STAP 2 – Schikken (Seiso) AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name To understand the basic concept of 5S, it is helpful to think about an actual application of the principles in real life. One such example can be found on an airplane STAP 2 – Schikken (Seiso) Scheiden Schikken Schoon- maken Standaar-diseren Standhouden Plan een optimale lay-out en voer dit uit Bepaal de beste locatie voor gereedschap, meetinstrumenten en ander klein werkmateriaal Duidt alle plaatsen aan met labels Maak schaduwborden voor veel gebruikt gereedschap “Een plaats voor alles en alles op zijn plaats” Visuele controlemiddelen geven informatie over de werkplaats Schik onderdelen op logische plek Duid plaatsen aan

STAP 3 – Schoonmaken (Seiton) AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name To understand the basic concept of 5S, it is helpful to think about an actual application of the principles in real life. One such example can be found on an airplane STAP 3 – Schoonmaken (Seiton) Scheiden Schikken Schoon- maken Standaar-diseren Standhouden Maak de gehele werkplek schoon Label en elimineer vervuilingsbronnen en defecten Breng de werkplaats met gereedschappen terug in zijn oorspronkelijke staat Verzeker de aanwezigheid van geëigende schoonmaakgereedschappen en werkwijzen Verwijder alle overbodige gereedschappen en materiaal Alles in topconditie houden maakt het mogelijk te allen tijde te functioneren Schone werkplekken vermijden frustratie en stress Dagelijks schoonmaken is een deel van het normale werk (bijhouden)

STAP 4 – Standaardiseren (Seiketsu) AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name To understand the basic concept of 5S, it is helpful to think about an actual application of the principles in real life. One such example can be found on an airplane STAP 4 – Standaardiseren (Seiketsu) Scheiden Schikken Schoon- maken Standaar-diseren Standhouden Dagelijks na het werk (allen) Kleine grijpvoorraad, boorolie, lekzoek, pakking etc. opleggen Alle gebruikte materialen terugzetten waar het vandaan komt Gebruikte materialen aanvullen indien nodig Hulpgereedschappen terugbrengen naar waar het thuis hoort Geleende gereedschappen terugbrengen naar het magazijn Alle rommel is opgeruimd Wekelijks (Fa. de Wolf) Schoonmaken van de werkplaats en de machines Drie maandelijks (allen) Vervangen van de boorolie boor/zaagmachines Schoonmaken van de warm- en koudreininger Maandelijks (GMe/FSc) Evaluatie van de afspraken Definieer een gestandaardiseerde aanpak Bepaal wat gedaan moet worden op een reguliere basis voor het onderhoud van de werkplek Bepaal de beoogde frequentie – wat doe je dagelijks, wekelijks, maandelijks en halfjaarlijks Maak gestandaardiseerde 5S-checklijsten en wijs verantwoordelijken aan Verzeker dat de eerste 3 stappen geborgd worden Ontwikkel een discipline voor 5S Bepaal de basis voor verdere verbetering We kunnen elkaar vanaf nu aanspreken op al de bovenstaande afspraken

STAP 5 – Standhouden (Shitsuke) AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name To understand the basic concept of 5S, it is helpful to think about an actual application of the principles in real life. One such example can be found on an airplane STAP 5 – Standhouden (Shitsuke) Scheiden Schikken Schoon- maken Standaar-diseren Standhouden Ontwikkel voorschriften voor een 5S-audit Plan regelmatig audits en voer deze strikt uit Verdeel de werkplaats in verschillende delen en wijs verantwoordelijken aan voor 5S Betrek gebruikers, toezichthouders en managers regelmatig bij de 5S-audits (wekelijks) Communiceer de resultaten van de audits Implementeer het auditproces Betrek iedereen Ontwikkel 5S-gewoontes Vaardig-heden (Hoe) Verlangen (Het willen doen) Kennis (Wat en waarom)

Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations 2.- 5S methodes en details 3.- Voorbeeld: 5S game 4.- Samenvatting en vragen 5 10’ 25’ 40’ -

Een typische werkplaats AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Een typische werkplaats Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen W O r G a N i s A t I n o R K p L c E R & 9 o % u d F l Q f £ B H q y n l Z X v m 4 P e ? ! 8 5 $ Y b @ K s g u J i m J 7 h V B g K t x C w

Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name 1 Scheiden Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen W O r G a N i s A t I n o R K p L c E R o d l Q f q y n Z m P e Y s g u i m 7 h K t C w

5S - Voordelen van werkplekorganisatie AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name 5S - Voordelen van werkplekorganisatie Houding en gedrag Operatie Maakt mensen bewust van de 5S principes Zorgt ervoor dat mensen de relatie tussen 5S en efficiëntie op de werkplek inzien Veegt hele werkplek schoon en creëert een model werkplek als start van het 5S programma Zorgt voor standaard werkplekinstructies voor 5S onderhoud en audit Kostenreductie Verbetert werkomstandigheden Vermindert problemen met gereedschap Verhoogt betrouwbaarheid processen Verhoogt veiligheid Verbetert beschikbaarheid van gereedschap Verhoogt klanttevredenheid Continu verbeteren Verhoogde veiligheid Betere werkomgeving Betere zichtbaarheid Verbeterde prestaties Minder frustraties

Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name 2 Schikken Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen A B B a E C c d e f a K K G H J g h i i I L m l m n N n O o O p P Q R s o q R r s Y W Z t u V t x X y w

Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name 3 Schoonmaken Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen A B a E C c d e f a K k G H I J g i i L L M m n N n O O p o P Q R s o R r s W Z t u V X y t w

Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name 4 Standaardiseren Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen A A A b C d E f G h I I j K L m N N OO O P q R R S T U v W x y z

Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name 5 Standhouden Omcirkel de letters die “Workplace organisation” vormen WORKPLACE ORGANISATION

standaardiseren sorteren standhouden schoonmaken schikken AMS_AM0000_yyyymmdd_name sorteren schikken schoonmaken standaardiseren standhouden

Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Agenda Introductie 1.- Definitie en links naar Lean Operations 2.- 5S methodes en details 3.- Voorbeeld: 5S game 4.- Samenvatting en vragen 5 10’ 25’ 40’

5S workshop Elimineer verspilling (Muda) AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name 5S workshop STAP 1 – Sorteren (Seiri) Bepaal wat noodzakelijk is op de werkplek, verwijder al het overige Sorteren Schikken Schoonmaken Standaardiseren Standhouden Elimineer verspilling (Muda) STAP 2 – Schikken (Seiso) Plan een optimale lay-out en voer dit uit Sorteren Schikken Schoonmaken Standaardiseren Standhouden Breng de werkplek met gereedschappen terug in zijn oorspronkelijke staat STAP 3 – Schoonmaken (Seiton) Sorteren Schikken Schoonmaken Standaardiseren Standhouden Talent Correctie Transport Beweging Wachten Overbewerking Overproductie Voorraad Zorg voor een gestandaardiseerde methode om de werkplek zo te houden STAP 4 – Standaardiseren (Seiketsu) Sorteren Schikken Schoonmaken Standaardiseren Standhouden Maak van al het bovenstaande een gewoonte, en borg dat met behulp van audits STAP 5 – Standhouden (Shitsuke) Sorteren Schikken Schoonmaken Standaardiseren Standhouden

AMS_AM0000_yyyymmdd_name To understand the basic concept of 5S, it is helpful to think about an actual application of the principles in real life. One such example can be found on an airplane Sorteren: Gebruik labels om visueel te maken wat er met elk item moet gebeuren Datum etiket geplaatst: 5S Te verwijderen Geëtiketteerd door: Naam v/h object: Locatie: Motivatie Niet nodig Kapot Niet urgent Anders Onbekend Benodigde actie Weggooien andere plaats geven Terug brengen Na uitvoeren actie…………… label terug naar Team leider Aangegeven door: Wanneer: Hoe vaak: Datum etiket geplaatst: 5S Misschien verwijderen Geëtiketteerd door: Naam v/h object: Locatie: Na uitvoeren actie…………… label terug naar Team leider Wordt nog gebruikt Gewenste actie: Datum etiket geplaatst: 5S Veiligheid en schoonmaken Geëtiketteerd door: Locatie: Na uitvoeren actie…………… label terug naar Team leider Reden: Gewenste actie: Datum etiket geplaatst: 5S Verplaatsen Geëtiketteerd door: Locatie: Na uitvoeren actie…………… label terug naar Team leider

AMS_AM0000_yyyymmdd_name Radardiagram 5S

AMS_AM0000_yyyymmdd_name

Voorbeeld 5S audit L   Status Opmerkingen Sub-criteria AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name Voorbeeld 5S audit Status Opmerkingen L   Sub-criteria Fysieke / technische aanpassingen Alle lijnen zijn op de vloer geplaatst Alle aanwijzingsborden hangen; ze zijn duidelijk zichtbaar Mobiele gereedschapkisten in een afgeschermde ruimte Alle machines hebben veiligheids-schermen waar nodig TL’s hebben 5S training gehad Gehele personeel heeft (korte) uitleg over nieuwe 5S inrichting gekregen Werkplekinstructies beschikbaar Vergadering voor evaluatie van 5S verbetering met gehele kader is afgesproken Totaal (tel op) -1 punt per kruis 0 punt per kruis 1 punt per kruis Training en opleiding van personeel Borging op communicatie-borden Expliciete verbeter-doelstelling

AMS_AM0000_yyyymmdd_name 5S-AUDIT Werkplek: Minimale en maximale aantallen zijn duidelijk aangegeven Gereedschappen liggen logisch en praktisch Alle werkafspraken worden door het hele team nagekomen Alle vloeren zijn perfect schoon Alle machines en apparaten zijn perfect schoon Alle opslagplaatsen hebben plaats- en artikelaanduidingen Opslagplaatsen zijn met lijnen gemarkeerd Alle standaardprocedures zijn helder vastgelegd en gevisualiseerd Alle overbodige materialen worden dagelijks/wekelijks verwijderd (opruimen) Alle materialen en gereedschappen worden wekelijks gebruikt Alles kan binnen 30 sec. gevonden worden Standaardiseren Schoonmaken Standhouden Sorteren Schikken Schrijf hier grote en kleine verbetermogelijkheden op

Klein Verbetermemo Gedaan? Opbrengst van verbetering (schatting) Naam: 3S (sorteren, schikken, schoonmaken) Afdeling: 2S (standaardiseren, standhouden) Werkplek: OEE Verbetering: Overig Uitvoering (doe een voorstel) Wie: Handtekening voor goedkeuring Gedaan? Wanneer: Start: Opbrengst van verbetering (schatting) verspillingreductie (kg/week): Tijdbesparing (min/week): Huidige situatie Verbetervoorstel (Tekening of foto) Einde: AMS_AM0000_yyyymmdd_name AMS_AM0000_yyyymmdd_name