Interactieve workshop Fundamentele veranderingen in pensioenadvies Voor iedereen een goed plan! dr. Bas Schuurmans MFP Directeur Modulair Advies Voorzitter Stichting Nationaal Initiatief Geld Advies Dienst Voorblad

Even voorstellen Proefschrift (2011): Fundamentele veranderingen in persoonlijk financieel advies Basis van mijn huidig werk: Modulair Advies Nationaal Initiatief Geld Advies Dienst

Agenda De noodzaak tot verandering. Een goed plan. Hoe dan? Perspectief op de toekomst!

Blok 1: De Noodzaak tot fundamentele verandering in Pensioenadvies

Even voorstellen, Puck 1920 00 Geboren te Bandung 1940 20 Hoofdakte lerares Lerares lagere school Bandung Den Haag 1948 28 Getrouwd, 3 kinderen 1961 41 Gescheiden 1977 58 VUT 1984 65 Pensioen 2007 87 Opname in zorginstelling 2012 92 Overleden

Inkomen en vermogen Puck Inkomen Puck Eigen bijdrage AWBZ Eigen bijdrage AWBZ VUT Pensioen Salaris WO II Puck 1920 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 Pensioen/vermogen Puck Sparen Pensioenopbouw Eindloon en welvaartsvast WO II

Stel, Pauline (fictief) is 40 jaar later geboren en dat zijn een vergelijkbare levensloop volgt 1960 00 Pauline, geboren in Den Haag 1980 20 Afgestudeerd PABO Lerares lagere school 1988 28 Getrouwd, 3 kinderen 2001 41 Gescheiden 2013 53 ------------------------------------------------------------------- 2018 58 Ontslag, start als ZZP’er: schoolbegeleiding 2027 67+9m Pensioen 2047 87 Opname in zorginstelling 2052 92 Overlijden

Inkomen en vermogen Pauline Inkomen Pauline Zorg voor kinderen Salaris Salaris ZZP’er Pensioen Zorg kosten WO II Pauline 1960 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 Pensioen/vermogen Pauline Geen opbouw na ontslag Pensioenopbouw tot 67 op basis van Middelloon zonder gegarandeerde indexatie.

Inkomen en vermogen Pauline Eigen huis? Inkomen Pauline Inflatie? Zorg voor kinderen Salaris Salaris ZZP’er Pensioen Zorg kosten WO II Pauline 1960 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 Pensioen/vermogen Pauline Geen opbouw na ontslag Pensioenopbouw tot 67 op basis van Middelloon zonder gegarandeerde indexatie.

Hoe staat het met mijn toekomst? Een goede oude dag. of Uitzichtloos.

En hoe staat het met uw toekomst? Paint your future

Conclusie van blok 1 De oude dag is omgeven door onzekerheden. Mensen hebben behoefte aan een goed plan, waarin: Risico’s in kaart worden gebracht Antwoord wordt gegeven op de vraag: Wat moet ik nu doen?

Blok 2: Voor iedereen een goed plan! Hoe dan?

Vier benaderingen Persoonlijk Pensioen Advies Pensioendashboard Modulair Pensioen Advies Geld Advies Dienst

1. Persoonlijk Pensioen Advies Een goed pensioen advies vereist een integraal financieel plan, waarin rekening is gehouden met: Samenstelling huishouden (incl. ex partners) Inkomen en uitgaven (van nu en later) Vermogen en schulden Huis en hypotheek Pensioenaanspraken Verzekeringen Risico’s Toekomstverwachtingen Wensen. Kosten: € 1000,- per advies of meer. De kosten van pensioenadvies vormen voor veel mensen een onoverkomelijke drempel.

2. Pensioendashboard Het Pensioenregister levert een overzicht van individuele pensioenaanspraken (eerste en tweede pijler). Uitbreiding wordt overwogen in de vorm van een Pensioendashbord, dat rekening houdt met: Samenstelling huishouden en ex-partner(s). Aanspraken uit de derde pijler Huis en hypotheek Vermogen en schulden Kosten: € xx mln. De realisatie zal vele jaren duren en dan is nog de vraag: Dank voor het overzicht, maar: Wat moet ik doen?

3. Modulair Pensioen Advies Banken, verzekeraars, pensioenfondsen en adviseurs zoeken naar wegen om hun klanten/deelnemers beter te informeren. Veel benaderingen lopen echter stuk op: Te generieke informatie: Bijvoorbeeld: uitleg over pensioenregelingen:  gaap Te specifieke informatie: Bijvoorbeeld: Wat is uw factor A ?  afhaken Modulair Pensioen Advies biedt : Generieke plannen per doelgroep Met mogelijkheid tot personalisatie Via internet, met telefonische hulpdienst

E*Trades Retirement Planning Calculator Selecteer levensfase Selecteer gewenste levensstijl Beantwoord 5 vragen Bekijk standaard plan Personaliseer het plan

Een financieel plan in 3 stappen: Uw doelstellingen Uw financiële situatie Uw resultaten

4. Geld Advies Dienst Door het Nationaal Initiatief Geld Advies Dienst is een samenwerking tot stand gekomen van: Gezamenlijk ontwikkelen zij generieke financiële plannen voor huishoudens in verschillende situaties: Qua samenstelling huishouden: Leeftijdscategorieën Inkomensgroepen Voor belangrijke gebeurtenissen De plannen komen beschikbaar in twee versies: Quick Scan en Persoonlijke Geldplannen. Kosten: € 2 mln. per jaar.

Eerste ontwerp Quick Scan 15 eenvoudig te beantwoorden vragen Resulterend in actieplan t.a.v.: Inkomen en uitgaven Risico’s en maatregelen Vermogen en schulden

Eerste ontwerp Persoonlijk Geldplan

De rol van de pensioen adviseur

Industrialisatie van advies is vereist Standaardisatie van plannen voor huishoudens in vergelijkbare situaties: met indicatie van risico’s en concreet handelingspectief.

Conclusie Blok 2: Een goed plan voor iedereen. Hoe dan? Persoonlijk Pensioen advies te duur Pensioendashboard te laat Modulair advies vereist generiek plan voor huishoudens in vergelijkbare situaties indicatie van risico’s handelingsperspectief: wat te doen! mogelijkheid tot personalisatie Geld Advies Dienst gewenst Gedragen door Nibud, Vereniging Eigen Huis, VEB en FPSB Objectief, onafhankelijk en gratis Voor alle Nederlanders.

Blok 3: Perspectief op de Toekomst

Het pensioenstelsel: een relikwie uit vervlogen tijden Mensen werken niet meer 40 jaar bij de zaak Zelfs niet eens 40 jaar binnen dezelfde bedrijfstak Maar afwisselend als werknemer en zelfstandige Met pieken en dalen in inkomen. Waarom zou het pensioen (de in omvang belangrijkste financiële beslissing die men in zijn leven neemt), gekoppeld zijn aan werkgever of bedrijfstak? Het pensioenstelsel heeft zich aan te passen aan de verzelfstandiging in de werkverhoudingen: - Ieder zijn eigen pensioen.

Is er dan geen ruimte meer voor solidariteit? Verplichting tot deelname aan individuele regeling: Fiscaal gefaciliteerd Ingehouden door werkgever / eigen bedrijf Solidariteit is vereist om risico’s op te vangen: Van de beurs Lang leven Kort leven

Conclusie Onzekerheid kenmerkt onze toekomst. Daarom is van groot belang: voor iedereen een goed plan met voor iedereen een goed pensioen. Laatste nieuws: Pauline heeft de liefde van haar leven gevonden en leeft nog lang en gelukkig.

Contact: dr. J.B. (Bas) Schuurmans MFP bas.schuurmans@modulairadvies.nl www.modulairadvies.nl +31628284846