de bodem in natuurontwikkeling Hoe beslist de beheerder ? Ido Borkent Johan ten Hoopen

discussie & conclusies aardkunde in het [cultuur]landschap heeft een wisselende prioriteit [maar niet bij ons...] het vergraven areaal is relatief klein en betreft deels al eerder vergraven bodems de meeste ingrepen zijn onschuldig juridische bescherming is een goede stok achter de deur spanningveld tussen de aardkundige en de natuurbeheerder oplossen door directe kennisuitwisseling het onderhouden van externe contacten is noodzakelijk

[terrein]beheer intern beheer extern beheer onderhoud: dunnen, begrazen, maaien, ... herstel: inrichting, “ver”-thema’s, peilbeheer, ... extern beheer regionale maatregelen, hydrologie, PR, kennisnetwerk, verwerving gronden, ... alles aan de hand van een doelstelling

planmatig beheer mix van functies: natuur, houtproductie, recreatie, jacht, ... streefbeelden en natuurdoeltypen: Handboek gelokaliseerd met kaartbeeld tijdpad aangegeven waar nodig financieel kader doelstelling permanent ontwikkelen in wisselwerking met eigen visie, maatschappelijke inbreng, kennis, haalbaarheid, overheidseisen, toeval

... misschien zit hier nog wel een zwakke plek ... aardkundige input ? eigen kennis en interesse gevoel voor gaafheid: taboe om dat te beschadigen interne kwaliteitsbewaking externe kennis via een project regelgeving en handhaving ? ... misschien zit hier nog wel een zwakke plek ...

maatregelen die de bodem raken ontgraven en vergraven plaggen [verschillende dieptes] ploegen chopperen berijden bemesten en bekalken bomen omtrekken aanpassen van de waterhuishouding verleggen van watergangen

bodembewerking [1] periode 1990 – 2005 vooral in heide en stuifzand Marke oppervlak bewerkt waarvan gaaf % bos 2.025 3,4 0,4 0,2% 0,0% heide 245 16,4 6,7% vennen 16 8,7 0,6 53,2% 3,9% stuifzand 94 10,5 11,1% cultuur 2,1 1,3 13,1% 8,0% water 147 0,0 overig 66   2.611 41,1 29,2 1,57% 1,12% periode 1990 – 2005 vooral in heide en stuifzand deels in gave bodems, wel nuanceren

bodembewerking [2] periode 1990 – 2005 Landschap Overijssel oppervlak bewerkt [OBN] waarvan gaaf % bos g.o. heide 492 44,9 15 9,1 3 vennen 13,7 12 91,7 85 stuifzand 8,0 6 66,2 50 schraalland 578 36,6 6,3 water 31 2,5 1 12,3 overig   periode 1990 – 2005 heide, vennen en schraallanden reeds voor 1920 al grotendeels bewerkt areaal “gaaf” bij benadering

zaken ter afweging bescherming oorspronkelijke bodem microreliëf andere maatregel dan grondbewerking fosfaatprobleem afvoer vrijkomende grond bodemverdichting voorkomen advies deskundigen te behalen natuurwinst

wat wordt gemonitoord ? soorten planten en dieren soms bodemproces soms waterhuishouding veelal niet wetenschappelijk of structureel

processor bij bosomvorming

Putjesberg na verwijderen van opslag

plekje sparen

plaggen of begrazen

levend stuifzand

ca. 10 hectare stuifzand geplagd

reliëf behouden na plagwerk

plagdiepte en verstuivingsproces

knoflookpad

Driessenven februari 2001

Driessenven mei 2003

Berg-vennen 1993 voor na

Bergvennen – behoud microreliëf

Bergvennen: lobelia na restauratie

Bergvennen – kluunplaatsen

Bornebroek - ontginningssporen

Bornebroek - boomkikkerproject

De Reuterij – herstel morfologie

de beste bodemdeskundige...