Dr. L. Ernon Dienst neurologie Aangezichtspijn Neurologische oorzaken en farmacologische behandeling Dr. L. Ernon Dienst neurologie

Anamnese en klinisch onderzoek!

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Cluster ea trigeminale autonome cephalea (TAC) Pure faciale pijn

Neuralgie Plots Recurrent < 2 minuten Scherp / stekend / brandend Intens Sensorische / mechanische stimuli

Trigeminus neuralgie Prevalentie Incidentie Lokalisatie 3 à 6 / 100 000 Incidentie ≈ leeftijd 70% > 60 jaar Lokalisatie Unilateraal Bilateraal: secundair V2 of V3 > V2 + V3 >>> V1 (5%) Meermaals daags

Trigeminus neuralgie Spontaan Uitlokbaar Sensorische stimuli Aanraking (oa wassen, tanden poetsen, scheren) Buitenlucht Mechanische stimuli Kauwen Vermijdingsgedrag

Trigeminus neuralgie “Idiopathisch” 15% secundair Neurovasculair conflict 15% secundair MS Jonge patiënten Bilaterale TN Andere structurele letsels in de brughoek RIP (Schwannoma, meningeoma) Vasculaire letsels

Charlin & Sluder n. IX n. intermedius n. supra-orbitalis N. intermedius: pijn thv uitwendige gehoorgang, oorschelp, zachte verhemelte n. intermedius n. supra-orbitalis

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Neuro-oftalmologische deficits II (visusscherpte): Neuritis optica, arteritis temporalis III, IV, VI & EOS (oogbewegingen): Pijnlijke oftalmoplegie Orthosympaticus (pupil): Horner syndroom Sensorisch deficit (V) Facialisparese (VII) Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII) Cluster ea TAC Pure faciale pijn

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Neuro-oftalmologische deficits II (visusscherpte): Neuritis optica, arteritis temporalis III, IV, VI & EOS (oogbewegingen): Pijnlijke oftalmoplegie Orthosympaticus (pupil): Horner syndroom Sensorisch deficit (V) Facialisparese (VII) Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII) Cluster ea TAC Pure faciale pijn Oftalmologisc he pathologie! Acuut glaucoma, inflammatie (keratitis, scleritis, uveïtis, …)

Neuritis optica Kliniek KNO Oorzaken Orbitale pijn Oogbewegingen Monoculair wazig zicht KNO RAPD Oorzaken MS e.a. inflamm CNS pathologie Infectie: Syfilis, …

Arteritis temporalis Kliniek Diagnose R/: Steroïden Frontotemporale > orbitofrontale pijn Ouderen (> 50 jaar) Kaak claudicatio Complicatie AION, CVA Diagnose ESR (> 50 mm/u) Biopsie R/: Steroïden

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Neuro-oftalmologische deficits II (visusscherpte): Neuritis optica, arteritis temporalis III, IV, VI & EOS (oogbewegingen): Pijnlijke oftalmoplegie Orthosympaticus (pupil): Horner syndroom Sensorisch deficit (V) Facialisparese (VII) Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII) Cluster ea TAC Pure faciale pijn

Pijnlijke oftalmoplegie

Subarachnoidale ruimte Aspecifieke inflammatie Oculaire myositis Orbita Sinus cavernosus Subarachnoidale ruimte Aspecifieke inflammatie Oculaire myositis Orbitale pseudotumor Tolosa-Hunt Specifieke inflammatie RA, SLE, sarcoïdose, Wegener Infectie Pyogene bacteriën; TBC, syfilis; VZV, HIV; fungi; parasieten Vasculair CM, varices, AVM / AVF Aneurysma (ACI, ACommP, ACP) AVM, carotido-caverneuze fistel Aneurysma (ACI, ACommP, ACP, AB) Neoplasie Prim: Sarcomen Sec: Metastasen Prim: Meningeoma, CPO, HF adenoma Sec: Metastase Andere Endocriene orbitopathie Ischemie (DM) CM: caverneuze malformatie n. III Compressie: Niet-pupil sparend Ischemie: Pupil-sparend

Orbita

Oculaire myositis Bilateraal M. rectus medius R/: Steroïden

Orbitale pseudotumor Structuren: R/: Steroïden Uvea, sclera Oogspieren Traanklieren N. II N. III, IV, VI R/: Steroïden

Infectie Pathogenen Immunosuppressie Pyogene bacteriën TBC, syfilis HZV Fungi Parasieten Immunosuppressie

Vasculair AVM / AVF Caverneuze malformaties Varices …

Neoplasie Primair Sarcoma Secundair Metastasen

Endocriene (Graves) orbitopathie PIJNLOOS Opzetting extra-oculaire spieren “Retro-orbitale congestie” Pro-optose

Sinus cavernosus

Tolosa-Hunt Kliniek R/: Steroïden (Peri)orbitale pijn + N. III / IV / VI N. V1 / V2 R/: Steroïden

Aneurysma ACI A. Comm. Post ACP

Carotidocaverneuze fistel Pulsatiele exoftalmie

Neoplasie Primair Secundair Hypofyse adenoom Meningeoom Craniopharyngeoom Secundair Metastasen Meningeoma

Subarachnoidale ruimte n. III Compressie: Niet-pupil sparend Ischemie: Pupil-sparend

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Neuro-oftalmologische deficits II (visusscherpte): Neuritis optica, arteritis temporalis III, IV, VI & EOS (oogbewegingen): Pijnlijke oftalmoplegie Orthosympaticus (pupil): Horner syndroom Sensorisch deficit (V) Facialisparese (VII) Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII) Cluster ea TAC Pure faciale pijn

Carotis dissectie Extracranieel segment van de a. carotis Kliniek Gerefereerde pijn Kaak, tanden Oog Horner N. XII Amourosis fugax Contralateraal SM deficit

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Neuro-oftalmologische deficits II: Neuritis optica, arteritis temporalis III, IV, VI: Pijnlijke oftalmoplegie Orthosympaticus: Horner syndroom Sensorisch deficit (V) Facialisparese (VII) Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII) Cluster ea TAC Pure faciale pijn

Sensorisch deficit (V) Hypoësthesie, hyperalgesie, allodynie Lokalisatie van het letsel N. V, ganglion van Gasser, nc. n. V, tractus ST Aard van het letsel Inflammatie, infectie, demyelinisatie, tumor, vasculair, postop

VZV N. V1 10 à 35 % faciale VZV = pijnlijk < 7 dagen vóór de eruptie < 3 maanden ná de eruptie 25% postherpetische neuralgie

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Neuro-oftalmologische deficits II: Neuritis optica, arteritis temporalis III, IV, VI: Pijnlijke oftalmoplegie Orthosympaticus: Horner syndroom Sensorisch deficit (V) Facialisparese (VII) Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII) Cluster ea TAC Pure faciale pijn

Facialisparese (VII) Idiopathisch Symptomatisch Bell’s palsy Peri-auriculaire pijn, kaakhoek, nek Symptomatisch Inflammatie, infectie, compressie, infiltratie Ramsay Hunt syndroom

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Neuro-oftalmologische deficits II: Neuritis optica, arteritis temporalis III, IV, VI: Pijnlijke oftalmoplegie Orthosympaticus: Horner syndroom Sensorisch deficit (V) Facialisparese (VII) Lagere craniale zenuwen (IX, X, XI, XII) Cluster ea TAC Pure faciale pijn

Lagere craniale zenuwen Wallenberg syndroom Ipsilaterale faciale pijn Dysarthrie, dysfagie Ipsilaterale ataxie Ipsilaterale Horner Contralaterale hemicorporiële gevoels∆

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Trigeminale autonome cephalea (TAC) Cluster Paroxismale hemicranie SUNCT Short lasting Unilateral Neuralgiform headache with Conjunctival injection and Tearing Pure faciale pijn

Cluster Unilateraal (peri-)orbitaal, temporaal “Suicide headache” 15 à 30, max 180 minuten Autonome tekenen Ptose, ooglidoedeem, miose Lacrimatie, neusloop Bewegingsdrang ♂ > ♀ “Cluster” Dagelijkse aanvallen, gedurende enkele weken (lente, herfst) Circadiaan ritme Vroege ochtend

Faciale pijn: 4 syndromen (Trigeminus) neuralgie Craniale zenuw uitval Cluster ea TAC Pure faciale pijn

Pure faciale pijn MKA / stomatologie NKO Idiopathische / atypische faciale pijn Continue faciale pijn, afgebakend gebied, grootste deel van de dag aanwezig, normaal KNO en beeldvorming Oorzaak? Uitsluitingsdiagnose!

4 faciale pijnsyndromen (Trigeminus) neuralgie Carbamazepine Craniale zenuwuitval Medische urgentie Cluster Aanval: O2 , Sumatriptan SC Preventie: Medrol + Verapamil / Lithium Pure faciale pijn Uitsluitingsdiagnose