Verschillende fasen verschillende accenten Anne Visser-Meily Revalidatiearts Onderzoekster UMC-Utrecht Revalidatiecentrum de Hoogstraat

Mijnheer C OVERLEVEN Partner vertelt: “Cees was aan het werk toen hij aan de rechterkant een raar gevoel kreeg. Hij zei tegen zijn collega dat hij niet goed werd en zakte in elkaar. Hij had een hersenbloeding en werd meteen naar het ziekenhuis gebracht”.

Mevrouw L HERSTEL ACTIVITEITEN De doelen lijstje van patiënte: zo goed mogelijk herstellen, weer veilig kunnen fietsen, haar huishouding weer zelf kunnen voeren en op termijn weer haar werk als verpleegkundige kunnen oppakken en weer kunnen golfen (hobby, die zij samen met haar echtgenoot beoefent) Mevrouw startte meteen na ontslag uit het ziekenhuis met dagbehandeling.

Mevrouw V Blijvende beperkingen Mevrouw blijft veel hinder ervaren van haar slechte geheugen nu 2,5 jaar na CVA. Ze heeft wisselende stemmingen en voelt zich erg onzeker. Ze is 80-100% afgekeurd. Doet haar eigen huishouding en heeft daar haar handen aan vol.

Verschillende fasen Acute stadium Overleven Revalidatie Herstel Chronische fase Blijvende beperkingen Acute fase Heel kort

Verschillende fasen Acute stadium Overleven Revalidatie Herstel Chronische fase Blijvende beperkingen Acute fase Heel kort Adaptatie -richten op mogelijkheden -richten op oplossingen

Verschillende fasen Adaptatie proces Acute stadium verminderen draaglast Revalidatie (h)erkennen blijvende draaglast Chronische fase draagkracht vergroten Acute fase Heel kort Adaptatie -richten op mogelijkheden -richten op oplossingen

Acute stadium Overleven Schade aan de hersenen beperken! Herkenning en hospitalisatie Wat zijn de eerste signalen van een acute beroerte? F FACE A ARM S SPEECH T TIME Patiënt: Beroerte niet herkennen, niet de noodzaak tot spoed onderkennen Hulpverleners: beroerte niet als spoed triageren

Acute stadium Overleven Schade aan de hersenen beperken! Trombolyse (intraveneus- intra arterieel Mechanische trombectomie Hematomen: nog opzoeken Complicaties voorkomen Pneumonie Diepe veneuze trombose Contracturen Decubitus Prognose maken tav herstel en tav ontslag

CVA (on)bloedig, li/re hemisfeer, recidief, localisatie Activiteiten ADL, lopen, communiceren Structuur en functie Rompbalans, parese, cognitie, slikken, stemming Participatie Het subtype is een kenmerk van de aandoening CVA en vind je dus helemaal boven in het ICF model. Omgevings factoren Draagkracht partner, beschikbaarheid partner, sociale netwerk, woning Persoonlijke factoren Leeftijd, premorbide ADL en ambulantie

Revalidatie fase Herstel - oefenen Intensiteit van oefentherapie na een CVA: ‘More is better’ Kwakkel et al, Stroke 2004; 35: 2529-39

Wat is de evidentie voor CIMT, more is better Hakkennes & Keating, Austral. J. Physiotherapy, 2005:51:221-231

Revalidatie fase Oefenen- hoe kan de intensiteit om hoog Gebruik van forced-use paradigma’s (b.v.: CIMT) Gebruik van apparatuur die de patiënt zelf in de gelegenheid stelt om zelf op maat te oefenen (b.v.: robotica) Verbeteren van compliantie aan de behandeling en verbeteren van controle (b.v.: games, tele-rehabilitation services, huiswerkprogramma’s)

Revalidatie fase Oefenen- hoe kan de intensiteit om hoog Erkennen van determinanten die gerelateerd zijn met onvoldoende deelname aan fysio- en ergotherapeutische behandelsessies depressie, gering zelfvertrouwen, verminderd cognitief functioneren Het geven van training in groepen (functionele fitness training)

Revalidatie fase informatie en educatie Voorlichting Herhaald Afgestemd op individu Op verschillende wijze (papier, mondeling, groep) Gecombineerd met educatie Ook aan naasten Rekening houdend met de fase – adaptatie!!

Chronische fase Blijvende beperkingen Mevrouw blijft veel hinder ervaren van haar slechte geheugen nu 2,5 jaar na CVA. Ze heeft wisselende stemmingen en voelt zich erg onzeker. Ze is 80-100% afgekeurd. Doet haar eigen huishouding en heeft daar haar handen aan vol.

Chronische fase blijvende beperkingen - aanpassing Depressie - aanzienlijk probleem Significant hoger dan in normale populatie Piek tussen 6 mnd en 2 jaar na de beroerte 1 op de 3 in alle fasen 3 jaar na CVA (FuPro onderzoek) Chronische fase: 1 op de 5 FuPro onderzoek: I.v.d.Port / V. Schepers

Predictor voor depressie, depressie weer voorspeller voor….. Afasie, Alleen wonen, Sociale contacten Cerebrale atrofie Inactiviteit Vermoeidheid Depressie Pgn 64 rapport nhs Afh van tijdstip na beroerte verschillende predictoren Minder bewegen Minder sociale contacten

Depressie en andere chronische ziekten Chronische ziekte: adaptatie Adaptatie is meestal niet eenmalig Verstoring draaglast – draagkracht -ptn met gebrekkige angst tolerantie -ptn met depressieve aard -ptn met kwetsbaar zelf gevoel -ptn met psychiatrische voorgeschiedenis -ptn met mager sociaal netwerk -ptn met relatie- en /of werk problemen Komt depressie bij CVA meer van dan bij bv hart en vaatziekten…nee toch? NEE Cardiovasculaire problemen zijn n 1 in NL, depressie 2

Depressie, mogelijke behandelingen Weinig bewijs, maar ook weinig onderzocht Medicatie: SSRI’s Gedragstherapie? Fitness training? Bij andere chronische ziekten: -controle geven over eigen klachten -maatschappelijke integratie -verliesverwerking -cardio-fitnesstraining

Dagbesteding 1 jaar na CVA: 3 jaar na CVA: 32 – 45% inactief (FAI) 3% full time betaald werk (was 40% voor CVA) 21% unmet needs op het gebied van vrije tijd, 27% op het gebied van werk 20% deelname aan Activiteiten Centrum 6% opgenomen in verpleeg- of verzorgingshuis FuPro onderzoek: I.v.d.Port / V. Schepers

Familiezorg- Partners 3 jaar na CVA: Fupro studie 44% overbelast (51% na 1 jaar) 50% somber (52% na 1 jaar) 52% ontevreden met het leven (46% na 1 jaar) 51% ontevreden met financiën 72% ontevreden met sex tov 67% 34% ontevreden met relatie tov 28% Sociale steun neemt af tussen 1 en 3 jaar Kwaliteit van relatie vermindert tussen 1 en 3 jaar

Monitoren in chronische fase Op groepsniveau blijft beeld gelijk Op individueel niveau verschillen Zou monitoren kunnen door HA? (praktijkondersteuner) -Mobiliteit (bv Rivermead Mobility Index) loopsnelheid -Dagbesteding (bv Frenchay Activity Index) -Stemming (screeningslijst) -Ervaren zorglast (bv Caregiver Strain Index)

Samenvatting