_SociaalEconomischBeleid/ Wat hebben gezinnen met kinderen nodig? Referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen Bérénice Storms Katholieke Hogeschool Kempen Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck

_SociaalEconomischBeleid/ Maatschappelijke participatie: adequaat vervullen sociale rollen = bijhoren én bijdragen Gezondheid: • Gezonde voeding  Geschikte kleding  Adequate huisvesting  Gezondheidszorg en persoonlijke verzorging  Rust  Ontspanning Autonomie: • Veilige kindertijd  Betekenisvolle relaties  Mobiliteit • Veiligheid

_SociaalEconomischBeleid/ Voorbeeld: referentiebudgetten voor niet werkenden, die huren in de private sector en in goede gezondheid verkeren (prijzen juni 2008; *1,039 voor update naar mei 2011)

GEZONDE VOEDING  Criteria:  Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie)  voorkeur /middenweg: 5/2  Voorkeursproducten: goedkoopste  middenwegproducten: zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget  Aanvaardbaar (focusgroups)  Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden

gezonde voeding

Gezonde voeding

_SociaalEconomischBeleid/ Geschikte kleding  Criteria:  Bescherming bieden tegen alle weersomstandigheden ‏  Casual kleding, multifunctioneel  Identiteit verschaffen  Nieuwe kleding  Ondergoed:  Hoge kwaliteitseisen aan schoenen en regenkleding  Lage, maar geen bodemprijzen  Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar)  Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano  Inclusief: materiaal voor opbergen en onderhouden van kleding

_SociaalEconomischBeleid/ Geschikte kleding

_SociaalEconomischBeleid/ Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg  Achterliggende principes persoonlijke verzorging:  Handhaven gezondheid en bestrijden van infecties  Zelfrespect ( sociale exclusie)  Persoonlijke verzorging  Handhygiëne  Mondhygiëne  Algemene hygiëne  Cosmetica  Voorbehoedsmiddelen

_SociaalEconomischBeleid/ Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg  Achterliggende principes gezondheidszorg:  Budgetten voor “gezonde” personen  Gebruik van medische zorgen wordt bepaald door: -Behoefte -Neiging tot gebruik -Mogelijkheid tot gebruik  Geen harde criteria: externe validering (Domus Medica)  Gezondheidszorg:  Arts, geneesmiddelen (infectieziekten, traumata, psycho- sociaal welzijn, preventie)  Ziekenfondsbijdrage  Hospitalisatieverzekering  Zorgverzekering  reële medische kosten!

_SociaalEconomischBeleid/

_SociaalEconomischBeleid/

_SociaalEconomischBeleid/ Adequate huisvesting  Criteria (geoperationaliseerd m.b.v data van de Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) :  Kwaliteitsvolle woning:  Veiligheid en bescherming bieden  Interne en externe bouwfysische kwaliteit  Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten  Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet  Voldoende ruim  Aantal slaapkamers: één voor ouders, één per twee kinderen van hetzelfde geslacht  Woonomgeving  Aanwezigheid van voorzieningen  Woonzekerheid  Een betaalbare prijs Adequate huisvesting

_SociaalEconomischBeleid/ Adequate huisvesting  Huisvestingskosten: illustratief  Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle woningen in Vlaanderen  Private huisvestingsmarkt (sociale huisvestingsmarkt)  Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle woningen  Overige huisvestingskosten  Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…)  Herstel  Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten! Adequate huisvesting

_SociaalEconomischBeleid/

 Veiligheid  Basisbankdienst  Brandverzekering  Familiale verzekering  Preventie brandveiligheid Veiligheid:veilig wonen

_SociaalEconomischBeleid/ Rust en ontspanning  Uitgangspunten:  Gezondheid  Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet)  Participatiedecreet  Steunpunt vakantieparticipatie  Rust en ontspanning:  Bed en beddengoed  Binnenlandse vakantie  Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod  Tv, dvd, radio-cd

Onderhouden van relaties  Mensen zijn sociale wezens:  Fundamentele behoefte aan verbondenheid: identiteitsontwikkeling  Wederkerige afhankelijkheid  Onderhouden van relaties  Vrienden- en familiebezoek  GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel  Feesten  Uit eten, afhaalmaaltijd  Huisdieren  Gezelligheid thuis  Burgerverplichtingen

Mobiliteit  Uitgangspunten:  Mobiliteit noodzakelijk om verschillende maatschappelijke rollen adequaat te kunnen vervullen  Decreet basismobiliteit: 90% woonzones een gegarandeerd aanbod openbaar vervoer  Mobiliteit:  Fiets  Busabonnement  Rail Pass

_SociaalEconomischBeleid/ Veilige kindertijd  Criteria :  Opgroeien in liefde en veiligheid  Nieuwe ervaringen opdoen  Lof, erkenning en positieve feedback  Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden  Concreet gemaakt o.b.v.  Internationaal verdrag inzake de Rechten van het Kind  Vlaams Jeugdbeleidsplan  Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)

_SociaalEconomischBeleid/ Veilige kindertijd  Concrete uitgaven:  Gezinsuitstap  GSM tieners  Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes  Bibliotheekabonnement  Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod  Speelgoed  Cultuurparticipatie  Directe onderwijskosten  Uit eten/afhaalmaaltijd  Zakgeld

Maandelijkse kosten voor een veilige kindertijd, vb. alleenstaande ouders (niet werkend), juni 2008

Maandelijkse kosten voor een veilige kindertijd, vb. Koppels met kinderen (niet werkend), juni 2008

_SociaalEconomischBeleid/ TOTAAL BUDGET, niet werkenden, gezond, private huurwoning (prijzen geïndexeerd naar mei 2011)

Kinderen zijn duur ! En kinderen in nieuwe gezinnen zijn nog duurder!

Sociale (kinderbijslag en studietoelagen) en fiscale tegemoetkomingen voor 1ste kind, als percentage van kosten volgens referentiebudgetten Bron: Cantillon, 2009

_SociaalEconomischBeleid/ Kosten kinderen  Het Belgische & Vlaamse systeem van sociale en fiscale tegemoetkomingen voor gezinnen met kinderen dekt bij lange na niet de kosten van het eerste kind  Zelfs niet bij verhoogde kinderbijslag voor langdurig werklozen en invaliden  Het tekort stijgt naarmate de kinderen ouder worden  Behalve voor gezinnen met leefloon. De combinatie van  leeftijdstoeslagen in de Kinderbijslag,  en de maximale studietoelage voor het secundair onderwijs,  blijkt voor leefloners juist voldoende om proportioneel de stijging van de kosten voor oudere kinderen op te vangen  In absolute bedragen stijgt echter het tekort!

Sociale (kinderbijslag en studietoelagen) en fiscale tegemoetkomingen voor 2de kind, als percentage van kosten volgens referentiebudgetten Bron: Cantillon, 2009

_SociaalEconomischBeleid/ Kosten kinderen  Systeem dekt hogere proportie kosten van tweede kind, vooral dankzij rangprogressiviteit  en fiscale tegemoetkomingen  Desalniettemin blijven tegemoetkomingen in de meeste situaties onvoldoende

_SociaalEconomischBeleid/ Doeltreffendheid minimuminkomens Niet werkenden op actieve leeftijd

_SociaalEconomischBeleid/ Niet werkenden op actieve leeftijd  Leefloon en minimumwerkloosheidsuitkering schieten tekort voor bijna alle gezinstypen  Tenzij bij beperkte woonkosten door sociale huur of eigendom zonder hypotheek  Minimuminvaliditeitsuitkering voldoende voor alleenstaanden of alleenstaande met jonge kinderen, maar schiet tekort voor koppels en alleenstaanden met oudere kinderen  (Zonder rekening te houden met ziektekosten)  Minimuminkomensbescherming voor niet werkende actieven is:  Beter voor alleenstaanden dan voor koppels  Minder goed naarmate kinderen ouder zijn Doeltreffendheid minimuminkomens

_SociaalEconomischBeleid/ Beleid houdt te weinig rekening met hoge kosten van kinderen bij: •Sociale en fiscale tegemoetkomingen voor kinderen •Hoogte van inkomensgrenzen (voor de berekening van een huursubsidie, het omnio-statuut, de studiebeurzen, …) •Bepaling van aanvullende steun, leefkosten budgetbegeiding of budgetbeheer.

_SociaalEconomischBeleid/ Kinderarmoede bestrijden Belangrijk om zo vroeg mogelijk de armoedecirkel te doorbreken!  Zorgen voor een menswaardig inkomen van de ouders  Goede kwalitatieve diensten voor kinderen (o.a. kinderopvang)  Deelname van kinderen (cultureel, sportief, beleidsmatig)

_SociaalEconomischBeleid/ Dank voor uw aandacht! Bérénice Storms

_SociaalEconomischBeleid/ Voor wie meer wil lezen: •Storms, Van den Bosch, 2009, Wat heeft een gezin minimaal nodig? Een budgetstandaard voor Vlaanderen, Leuven:Acco •