Instructie Universiteitsbibliotheek Jullie gaan een aantal filmclips zien over de bibliotheek. Daar tussendoor zit ook een aantal slides waarbij ik wat zal vertellen. Sommige dingen zijn een beetje een herhaling van wat we tijdens de rondleiding al hebben gezien, en vullen die informatie aan. Als jullie vragen hebben, stel ze dan gerust.

Film 1: De Bibliotheek (Klik op het beeld om de film te starten) Welkom in de Universiteitsbibliotheek! Berg eerst even je jas en tas op in een van de kluisjes; je boeken of laptop kun je meenemen in een handig winkelmandje. Via het grote trappenhuis loop je de bibliotheek in: op de eerste verdieping vind je het uitleenbureau en honderden digitale werkplekken, op de verdiepingen erboven onze vakstudiezalen met bijna zestienhonderd studieplaatsen. Ook op de tweede verdieping vind je nog bijna honderd computerwerkplekken.

1 UB en 7 faculteitsbibliotheken

Bibliotheek Rijksuniversiteit Groningen Universiteitsbibliotheek Bibliotheek Economie en Bedrijfskunde / Ruimtelijke Wetenschappen Bibliotheek Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Bibliotheek Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap Bibliotheek Letteren / inclusief Bibliotheek Archeologie Bibliotheek Rechten Bibliotheek Wiskunde en Natuurwetenschappen Centrale Medische Bibliotheek

De RUG-bibliotheken: feiten Meer dan 3.000.000 gedrukte boeken 300.000 e-books 5000 abonnementen gedrukte tijdschriften 30.000 abonnementen onlinetijdschriften (licenties) DE BIBLIOTHEEK: FEITEN Deze cijfers betreffen de totalen van alle RUG-bibliotheken gezamenlijk. Ik hoop dan ook dat je zult begrijpen waarom een introductie in hoe je met deze informatieberg om moet gaan op z’n plaats is. (2 slides)

De UB: feiten Jaarlijks meer dan 1.000.000 bezoekers s’Avonds en in het weekend open 1600 studieplaatsen … … waarvan 300 Digitale Werkplekken Deze cijfers gelden voor alleen de Universiteitsbibliotheek

Openingstijden Maandag t/m vrijdag: 08.30 - 22.00 uur Zaterdag en zondag: 10.00 - 17.00 uur Uitzonderingen: Uitleenbureau (dagelijks 8.30 tot 18.00, zaterdag 10.00 – 12.30) Afdeling Bijzondere Collecties (maandag t/m vrijdag 08.30 – 17.00) Tentamenperiodes zaterdag en zondag 10.00 – 22.00! Zomerperiode, feestdagen…  Bibliotheekportal: www.rug.nl/bibliotheek Maandag t/m vrijdag: 08.30 - 22.00 uur Zaterdag en zondag: 10.00 - 17.00 uur Uitzonderingen: Uitleenbureau (donderdag tot 21.30, zaterdag 10.00 – 12.30) Tentamenperiodes (zaterdag en zondag 10.00 – 22.00) Zomersluiting OPENINGSTIJDEN Gedurende het jaar zijn er meerdere periodes met afwijkende openingstijden zoals in de zomervakantie Op de homepage van de Universiteitsbibliotheek staat alle afwijkende openingstijden vermeld. Je kunt je ook abonneren op een e-mailservice waardoor je wordt geattendeerd op afwijkende openingstijden. Informatie daarover op de Bibliotheekportal.

(Klik op het beeld om de film te starten) Op de eerste en tweede verdieping van de bibliotheek vind je de Digitale Werkplekken. De pc's zijn alle aangesloten op het universitaire netwerk: nadat je bent ingelogd heb je de beschikking over internet, tekstverwerkings- en spreadsheetprogramma's, en toegang tot je eigen ruimte op de universitaire server. Inloggen gebeurt met je studentnummer plus wachtwoord. Werken met je laptop mag overal in het gebouw. Met je laptop kun je inloggen op het draadloze netwerk. In de studiezalen zijn hier en daar aparte tafels met stroomaansluitingen, en op de derde verdieping zijn kluisjes waar je je laptop even kunt opbergen.

Digitale Werkplekken Totaal 300 digitale werkplekken Eerste en tweede verdieping Wie het eerst komt, het eerst maalt TVO-werkplekken: taalvaardigheidsonderwijs (Talenpracticum) Printen met kopieerkaart Inloggen: s-nummer en wachtwoord UWP: Bibliotheekportal DIGITALE WERKPLEKKEN De Universiteitsbibliotheek beschikt over 300 digitale werkplekken. De meeste (ca 200) vind je op de eerste verdieping. Nog eens 100 werkplekken zijn te vinden in de tijdschriftenzaal. De PC’s zijn aangesloten op het universitaire netwerk. Inloggen doe je met je studentnummer en wachtwoord. Zodra je bent ingelogd, kun je via een menu (de Universitaire Werkplek – UWP) de programma’s en bestanden bereiken waarmee je wilt werken. Je hebt dan de beschikking hebt over internet, tekstverwerking (Word), Excel etc. De UWP geeft ook toegang tot de Bibliotheekportal.

Bibliotheekportal: BIBLIOTHEEKPORTAL [NB! Klikken op het plaatje is link naar www.rug.nl/bibliotheek] De Bibliotheekportal is het startpunt voor al je bibliotheekgerelateerde activiteiten. Laten we er even in vogelvlucht bij langs lopen: Nieuws. Hier vind je de nieuwtjes van alle bibliotheken van de RUG zoals aanwinsten, extra studieplaatsen, vacatures (ook voor studenten), tentoonstellingen, nieuwe instructies etc. Algemene informatie. Hier vind je informatie over de openingstijden, tarieven, lenen, digitale bibliotheekvoorzieningen etc. Catalogi en bestanden Hier vind je o.a. de De Catalogus van de RUG. De catalogus bevat informatie over de collecties van de bibliotheken van de Rijksuniversiteit Groningen. Deze catalogus hebt je nodig als je wilt weten wat de RUG in haar bezit heeft en waar een publicatie zich bevindt. Elektronische bestanden: daarin kun je o.a. zoeken naar tijdschriftartikelen; daar komen we nog op terug. Elektronische tijdschriften: geeft toegang tot de ± 30.000 tijdschriften waarop de RUG-bibliotheken een elektronisch abonnement hebben. Instructie. Voor het gebruik van de bibliotheek, handleidingen en de literatuurgids. Ook daar komen we straks nog op terug, maar je vindt hier o.a. ook de programmaonderdelen van vandaag terug. Vraag en verzoek. Hier kun je 24 uur per dag terecht met al je vragen, wensen en opmerkingen, die betrekking hebben op de collecties en diensten van de RUG-bibliotheken. Je krijgt dan binnen de kantooruren antwoord. Je kunt tijdens bepaalde uren ook chatten met “De Bibliothecaris” als je een vraag hebt. Het volgende filmpje gaat over het aanvragen en lenen van boeken.

(Klik op het beeld om de film te starten) Een zoekactie in de bibliotheek begin je meestal in de catalogus. Alles wat de RUG-bibliotheken aan boeken, tijdschriften en audiovisuele materialen bezitten, staat erin. Elektronische publicaties kunnen meteen vanuit de catalogus op het scherm getoverd worden. Boeken en tijdschriften uit de open opgestelde collecties van de studiezalen van de UB leen je ter plekke aan de balie. Boeken en tijdschriften uit het gesloten UB magazijn vraag je in de catalogus direct aan. Bij de faculteitsbibliotheken kun je ter plekke boeken en tijdschriften lenen die daar staan opgesteld. Om te kunnen lenen heb je een lenerspas nodig. Medewerkers krijgen een lenerspas en studenten lenen op hun studentenkaart. Wil je een boek aanvragen uit een andere nederlandse bibliotheek, dan moet je eerst een account afsluiten bij het uitleenbureau. Vervolgens zoek je de titel van het boek of tijdschrift dat je nodig hebt op in de Nederlandse Centrale Catalogus, Picarta of Online Contents, en met een paar simpele handelingen vraag je het dan online aan.

Gebruik van de Catalogus Opzoeken van (e-)boeken, (e-)tijdschriften, films, dvd’s, cd-roms, kaarten, muziek, handschriften, enz. bij de RUG. Via Bibliotheekportal (Catalogi & Bestanden) Verschillende zoeksleutels Waar? Lenen, reserveren, verlengen GEBRUIK VAN DE CATALOGUS (6 slides) In de volgende slides leggen we uit hoe je kunt zoeken in de Catalogus van de RUG-bibliotheken. Je krijgt aan het eind van deze instructie nog een opdracht waarin je uitgebreid gaat oefenen met de Catalogus. Je vindt de Catalogus op de Bibliotheekportal. Je kunt zoeken met o.a. auteur, titel, onderwerp, trefwoord: de zgn. zoeksleutels. De Catalogus vertelt je ook waar een boek zich bevindt: in de Magazijnen van de UB, op een van de zalen van de UB of in een van de Faculteitsbibliotheken. In het filmpje heb je al gezien dat je de Catalogus ook gebruikt om boeken te lenen, maar uiteraard moet je eerst weten hoe je boeken enz. erin opzoekt. Laten we maar eens gaan kijken: (volgende slide)

Catalogi & Bestanden:

Zoekterm intikken: Dit is het openingsscherm van de catalogus. Je kunt hier zoektermen intypen. Je kunt zoeken op titels, auteurs of redacteuren van boeken, titels van tijdschriften, dvd’s enz. Verder kun je o.a. zoeken met de zoeksleutels trefwoord, persoon als trefwoord, ISBN, een onderwerpscode en ook met “alle woorden”. Hier zoeken we met de zoeksleutel “alle woorden” en we tikken als zoekterm in: “global warming”. (volgende slide)

Titellijst: Je krijgt dan deze lijst met titels. Je ziet bijvoorbeeld het boek van Al Gore staan (7, 8 en 9). Als je de eerste titel aanklikt [KLIK], krijg je een uitgebreide beschrijving. (volgende slide)

Uitgebreide titelbeschrijving: Hier zie je de complete beschrijving van de titel. Je ziet natuurlijk weer de auteursnaam, de titel, uitgever, jaar van uitgave, enz. Maar ook de trefwoorden en de zgn. basiscode waar je misschien ook op kunt zoeken als je meer over dit onderwerp wilt weten. Onderaan [KLIK] de gegevens over de plaats waar het boek is (UB magazijn) en of je het kunt lenen of reserveren. Als je dit boek wilt lenen klik je in dit geval op “Aanvraag”. Dit geldt voor boeken die in de magazijnen van de UB staan. Voor boeken op de zalen van de UB of in een Faculteitsbibliotheek geldt dat je het boek zelf uit de kast haalt en leent bij de balie. Als het is uitgeleend aan iemand anders staat hier “uitgeleend” en dan klik je op “reserveren”. (volgende slide)

Lenen: Op dit aanvraagscherm moet je je eerst identificeren met je lenerspasnummer (níet je studentnummer) en met als wachtwoord de eerste drie letter van je achternaam. Daarmee staat het boek op jouw naam en kun je het gaan afhalen. Bij een reservering van een uitgeleend boek krijg je bericht thuisgestuurd. Je kunt via dit scherm ook je lenergegevens opvragen (welke boeken liggen voor mij klaar, of heb ik momenteel geleend) en je kunt de leentermijn van je boeken verlengen. (volgende slide)

(Klik op het beeld om de film te starten) Op de tweede tot en met de vierde verdieping vind je de vakstudiezalen, met zo’n 1600 werkplekken. Op de studiezalen van de UB staan de meest gebruikte boeken en tijdschriftbanden, in totaal ongeveer 250.000 titels. Er zijn basiscollecties voor elk vakgebied, met veel naslagwerken, verplicht voorgeschreven studieboeken, handboeken, inleidingen en actuele werken. De meeste boeken van de studiezalen zijn te leen, ook ’s avonds en in het weekend. De boeken die je niet kunt lenen hebben een rode stip. Sommige zalen hebben bijzondere collecties, zoals de zaal overheidsdocumentatie, met een complete verzameling Tweedekamerstukken, statistieken en dergelijke. De tijdschriften en kranten staan op de tijdschriftenzaal. Dit materiaal lenen we niet uit. In de kluis van de Afdeling Bijzondere Collecties wordt oud en kostbaar materiaal bewaard, van middeleeuwse handschriften tot en met zeldzaam Gronings drukwerk. Uiteraard mag dat materiaal alleen ingezien worden in de eigen studiezaal. Minder vaak gebruikt of specialistisch materiaal wordt in het gesloten magazijn bewaard. De aanvraag van die boeken gaat via de catalogus, waarna je het bij het uitleenbureau kunt afhalen. De studiezalen zijn zeven dagen per week geopend, in tentamenperiodes zelfs extra lang: dan is de bibliotheek op zaterdag en zondag open van 10 tot 10!

Studiezalen: welke zalen zijn er? 2e Verdieping : Tijdschriftenzaal Algemene studiezaal Geschiedenis Kunstgeschiedenis (Centre for Russian Studies) 3e Verdieping: Sociale wetenschappen Overheidsdocumentatie Recht en Economie Wiskunde, Natuurwetenschappen en Techniek Geneeskunde Afdeling Bijzondere Collecties 4e Verdieping: Letteren + Filosofie + Theologie DNPP STUDIEZALEN: WELKE ZALEN ZIJN ER Even alle zalen op een rijtje; we zijn daar tijdens de rondleiding al geweest.

(Klik op het beeld om de film te starten) De bibliotheken van de RUG hebben ook toegang tot grote databases waarin je wetenschappelijke literatuur kunt opsporen en vinden. Veel van dat soort literatuurbestanden bieden toegang tot elektronische tijdschriften en boeken (e-journals en e-books), zodat je de gevonden literatuur meteen volledig op je beeldscherm krijgt. Door het enorme informatie-aanbod is het opsporen ervan niet altijd even simpel, maar de bibliotheek heeft systemen ontwikkeld die het wel wat vereenvoudigen. Vaak kom je als RUG-student met enkele muisklikken al van een literatuurverwijzing naar de electronic full text van een wetenschappelijk tijdschriftartikel, dat je natuurlijk gewoon uit kunt printen. Zulke informatie is er voor bedrijfskunde-studenten, voor natuurkundestudenten, voor studenten Duits of theologie: de bibliotheek: daar vind je de wetenschappelijke literatuur die je nodig hebt!

Elektronische bestanden Veel wetenschappelijke literatuur (vooral artikelen!) wordt ontsloten m.b.v. bibliografische databases Alle vakgebieden Toegankelijk voor studenten en medewerkers van de RUG Vanuit bestand doorklikken naar full-text m.b.v. RUGlinks ELEKTRONISCHE BESTANDEN De bibliotheek beschikt over honderden elektronische bestanden of databases. Deze bestanden kunnen heel verschillend zijn qua inhoud; financiële gegevens, naslagwerken zoals encyclopedieën, jurisprudentie, teksten enz. Op bijna elk vakgebied heeft de bibliotheek wel 1 of meerdere van dat soort bestanden. Voor het opzoeken van tijdschriftatikelen over een bepaald onderwerp maak je gebruik van zgn. bibliografische bestanden. Die bestanden geven verwijzingen naar relevante wetenschappelijke literatuur. Universiteiten betalen ervoor en vandaar dat het alleen voor studenten en medewerkers toegankelijk is. De literatuur die je via dit soort bestanden vindt wordt maar ten dele door Google of een andere zoekmachine gevonden en in de meeste gevallen kun je dan nog het hele artikel niet lezen. Via de bibliografische bestanden die je via de universiteit kunt raadplegen kun je wel bij de volledige tekst van het artikel komen. De link ernaartooe loopt via het programma RUGlinks. Kom je dat rode magneetje tegen in zo’n elektronisch bestand dan kun je daar op klikken. Áls er full text via onze licenties beschikbaar is, dan word je daar naartoe geleid. Voor artikelen die we in gedrukte tijdschriftenten staan en waar we een abonnement op hebben, geeft de RUGlink je informatie uit de Catalogus. Let dus op dat rode magneetje wanneer je in een bibliografisch bestand naar artikelen over een bepaald onderwerp zoekt. (volgende sheet)

Elektronische bestanden Hier zie je hoe je bij die elektronische bestanden komt. Klik op Catalogi & Bestanden en vervolgens op Elektronische bestanden. Je vindt daar: een alfabetische lijst met alle elektronische bestanden. een overzicht van recent beschikbaar gekomen bestanden én bestanden die de RUG tijdelijk op proef heeft, is te vinden onder Nieuw. Verder zijn er afzonderlijke overzichten voor Kranten Geesteswetenschappen Exacte en biomedische wetenschappen en Sociale wetenschappen. Tenslotte is er een categorie Multidisciplinair. De meeste bestanden kun je overal openklikken, maar sommige kun je alleen raadplegen vanaf een computer op de faculteit. Bij elk bestand in de lijst staat een “info”-linkje; als je daarop klikt krijg je extra informatie over het bestand. [NB! Rondleider: je kunt ervoor kiezen om dit “live” te laten zien. Klikken op het plaatje brengt je bij http://www.rug.nl/bibliotheek/catalogibestanden/elekbestanden/index.]

Literatuurgids Een bronnengids voor elk vakgebied Verwijzingen naar de voornaamste bibliografische bestanden  Informatie over die bestanden Aanvullende informatie (collecties in open opstelling, internetbronnen, informatiespecialisten/ vakreferenten) LITERATUURGIDS Omdat de lijst met elektronische bestanden wel erg omvangrijk is, hebben we voor de meeste vakken een elektronische literatuurgids gemaakt: die helpt je bij het vinden van de belangrijkste bibliografieën en andere literatuurbronnen op een bepaald vakgebied. (Volgende sheet)

Literatuurgids: [NB! Klikken op het plaatje brengt je naar de index van de Elektronische Literatuurgids. Je kunt dit dus ook live doen, op het voor de groep relevante vakgebied. Hou het kort! ] Dit is een voorbeeld van een pagina uit de literatuurgids. Bij eerste keus staan de bestanden waar je in eerste instantie in zou kunnen gaan zoeken naar literatuur over (in dit geval) het vakgebied Communicatiewetenschap. Daarna volgen andere bestanden waar je ook nog relevante literatuurverwijzingen op het gebied van de Communicatiewetenschap zou kunnen vinden. Ook vanuit de Literatuurgids kun je uiteraard zo’n bestand openen, en ook hier weer dat “info”-linkje met informatie over het bestand. Als je naar beneden scrollt krijg je nog wat aanvullende informatie over waar terecht kunt in de bibliotheek voor het vak Communicatiewetenschap. Er is geen literatuurgids voor KCM meer (volledig overgestapt naar de libguide) (volgende slide)

Tijdschriften Meer dan 5.000 gedrukte tijdschriften Meer dan 30.000 e-journals in licentie Toegankelijk voor studenten en medewerkers van de RUG (en walk-in users) Doorklikken naar de full-text m.b.v. RUGlinks Elektronische tijdschriften Naast de gedrukte wetenschappelijke tijdschriften heeft de RUG toegang tot zo’n 30.000 elektronische tijdschriften of e-journals. Er wordt door de universiteit veel geld betaald om de tijdschriften te mogen raadplegen. Zoals al eerder gezegd: via Google krijg je geen toegang tot deze wetenschappelijke publicaties. Je kunt deze tijdschriften apart of in hele clusters tegelijk (via de uitgever of een host) doorzoeken. (Mensen van buiten de RUG kunnen deze tijdschriften eventueel wel raadplegen via enkele werkstations binnen de UB.) Ook in die elektronische tijdschriften kom je de RUGlinks tegen die je helpt door te klikken naar de full-text van de artikelen.

Elektronische tijdschriften

Proxyserver Thuiswerkers krijgen te maken met de Proxyserver Inloggen: s-nummer en wachtwoord PROXY SERVER Als je de bestanden en elektronische tijdschriften van de bibliotheek wilt raadplegen van buiten het RUG-netwerk (dus als je thuis of vanaf het strand wilt werken) moet je inloggen op de Proxy server. Je logt in op de Proxy Server in met je username is je studentnummer met een "s" ervoor: bijvoorbeeld s1234567. Dezelfde inloggegevens die je gebruikt voor Nestor, Webmail en ProGRESS-WWW.

(Klik op het beeld om de film te starten) De bibliotheek is natuurlijk meer dan een werkplek en een kast vol boeken. De UB wil een centrum van wetenschappelijke informatievoorziening zijn, maar ook een trefpunt zijn voor studenten en medewerkers. In de totaal vernieuwde kantine kan men bijpraten onder het genot van een goede kop koffie en een broodje. Op de monitoren zijn de laatste nieuwtjes over de bibliotheek na te lezen, maar ook aankondigingen voor congressen en activiteiten van studieverenigingen. Elke eerste donderdag en derde woensdag van de maand is er een inloopinstructie in de collegezaal, waar je een algemene introductie in de bibliotheek, haar collectie en voorzieningen kunt krijgen. Maar ook thuis kun je te weten komen wat er allemaal in de bibliotheek gebeurt. Via onze elektronische nieuwsbrief blijf je op de hoogte van het bibliotheeknieuws, en het ICT-magazine Pictogram valt vijfmaal per jaar bij je op de mat met artikelen over informatietechnologie aan de universiteit.

Vervolg… Direct beginnen Zelf oefenen met de Catalogus… Tot slot [NB: drie keer achter elkaar klikken met muis ! ] Als onderdeel van deze instructie moeten jullie nog een Catalogus-oefenmodule doorlopen. Let even op: die vind je hier [klik op plaatje trainingmodule om naar website te gaan]: Instructies > Algemene instructies > Catalogus trainingmodule. We registreren elektronisch of je deze module ook echt hebt doorlopen! Op de hand-out staat nog wat extra informatie; lees deze goed door! Verder: Jullie krijgen een set vragen mee die je ook in de bibliotheek moet beantwoorden en die je inlevert bij je docent of via e-mail. Ook dit is een verplicht onderdeel. Alles wat je daarover moet weten staat ook op de hand-out. [En nog een keer klikken] Direct beginnen

Tot slot… Veel succes met je studie! Hopelijk hebben we je een beetje wegwijs gemaakt… Tot slot [NB: drie keer achter elkaar klikken met muis ! ] Als onderdeel van deze instructie moeten jullie nog een Catalogus-oefenmodule doorlopen. Let even op: die vindt je hier [klik op plaatje trainingmodule om naar website te gaan]: Instructies > Algemene instructies > Catalogus trainingmodule. We registreren elektronisch of je deze module ook echt hebt doorlopen! Jullie krijgen een set vragen mee die je ook in de bibliotheek moet beantwoorden en die je inlevert bij je docent of via e-mail. Ook dit is een verplicht onderdeel. Alles wat je daarover moet weten staat ook op de hand-out. [En nog een keer klikken] Veel succes met je studie!