STARTCONFERENTIE MANOEUVRES TOEGANKELIJKHEID en BEZOEKERSMANAGEMENT Toon Berckmoes IDEA Consult

TOEGANKELIJKHEID en BEZOEKERSMANAGEMENT Mijn opdracht is jullie 1,5 u lang te interesseren over het thema ‘toegankelijkheid en bezoekersmanagement’. ik jullie Wat heb ik te bieden ? Wie zijn jullie ? Expertise? Interesses? Invalshoek? Wat verwachten jullie te horen ? Hoe vermijden dat jullie afhaken ? Zijn de randvoorwaarden optimaal ? Enz… Jullie zijn allemaal verschillend, als project en als persoon. Verschillende verwachtingen ook tav het thema. Ook verschillende verwachtingen tav de manier waarop (bv interactief of niet). Heb geprobeerd om beter inzicht te krijgen vooraf . Contacten met petra/ann . Folder en documenten . Enquetes vestingsteden . Websites steden . Zelf ooit wel eens geweest . Deelnemerslijst

TOEGANKELIJKHEID en BEZOEKERSMANAGEMENT RELATIEBEMIDDELING PRODUCT-MARKTCOMBINATIES product potentieel publiek (bezoekers/gebruikers) aanbod doelpubliek - doelgroepen de vraag - de markt product publiek

TOEGANKELIJKHEID en BEZOEKERSMANAGEMENT RELATIEBEMIDDELING PRODUCT-MARKTCOMBINATIES WIE/WAT BEN JE ? WIE IS JE (POTENTIEEL) PUBLIEK ? WAT WIL JE BEREIKEN ? WELKE INTERESSES-BEHOEFTEN ? WELK SOORT RELATIE WIL JE MET JE PUBLIEK? product publiek

stadswallen VEERE

stadswallen VEERE Ontwikkelen van nieuwe toeristische dragers voor kernproduct Veere (ikv toekomstvisie en ontwikkelingsplan “Veere Anno”) : - verbetering en ontsluiting stadswallen - herstel delen van de wallen - wandelpaden op/langs de wallen - bewegwijzering, infopanelen, infobanken - optie gps-infogids

vestingen DEN BOSCH

westelijke stadsentree DEN BOSCH Kadert in ontwikkelingsplan ‘versterkt Den Bosch’ dat vanuit een integrale benadering de vorm en betekenis van de vestingwerken voor de stad wil versterken met oog op: - behoud en ontsluiting historisch erfgoed - benadrukking cultureel-historische waarde - verbeteren kwaliteit publieke ruimte - versterking natuur- en ecologische waarden - maximaal verknopen bij andere stedelijke ontwikkelingen - versterking toeristische infrastructuur + productontwikkeling - ruimte scheppen voor vernieuwende architectuur - stimuleren exploitatie en bedrijfsmatige ontwikkelingen Westelijke stadsentree - westelijke stadsentree opnieuw zichtbaar maken en inzetten om entree binnenstad te versterken - toeristisch infocentrum restauratie + relatie stad-omgeving - audiovisuele presentatie

KASTEEL VAN HORST

KASTEEL VAN HORST Gefaseerde restauratie en herbestemming van het kasteel ifv deels publieke en deels commerciële exploitatie. - restauratie van linker kasteelvleugel - openstelling en gebruik van nu gesloten ruimten - heraanleg omgeving - werving via educatieve pakketten, evenementen, expo’s en verhuur ruimten

KASTEEL VAN VALKENBURG

KASTEEL VAN VALKENBURG Vernieuwing van de toegankelijkheid en presentatie van de kasteelruïne. Dit zal een impuls geven aan de socio-economische ontwikkeling van stad en regio. - opmaak strategisch beleids- en ontwikkelingsplan - haalbaarheidsstudie ontsluiting - aanpassing ingang (met o.a. lift/roltrap) - attractieve ‘aanlichting’ kasteelruïne

FORT 4 MORTSEL

FORT 4 MORTSEL Ontsluiten en toegankelijk maken van verdedigings- werken die totaal afgesloten waren of een andere functie hadden > prominente plaats geven in de stedelijke omgeving + positionering als basisfort van de Brialmontfortengordel rond Antwerpen. - realisatie bezoekers- en onthaalfunctie - haalbaarheidsstudie ifv evt creatief bedrijvencentrum - vergroting naambekendheid + werving bezoekers - voorbereiding horeca + verblijfsaccomodatie

BUNKERS HOOGERHEIDE

BUNKERS HOOGERHEIDE Herinrichten, herbestemmen en toegankelijk maken van bunkers die verstopt of afgesloten waren of een andere functie hadden + landschappelijke inpassing ervan. - herstel 7 bunkers - aanleg ecozone en routes - educatie, infopanelen, fiets/wandelroutes/promotie

stadsdonjon - belfort SLUIS

stadsdonjon - belfort SLUIS . Via benutten van nog aanwezige cultuurhistorische waarden attractiewaarde van de stad verbreden en economisch draagvlak versterken. . Representatieve functie van de stadsdonjon behouden en versterken + relatie met de stad dynamiseren - stadsdonjon als geheel presenteren (1 ingang) - combinatie historisch infocentrum - horeca - behoud en restauratie andere zalen - film over geschiedenis donjon in relatie tot Sluis en zijn verdedigingswerken - objecten (informatief/interactief)

moerenpoort TONGEREN

moerenpoort TONGEREN Instandhouding en herstel van enige overblijvende poort tot een functionerend onderdeel van de stad: als poort- en onthaalfunctie, als door-verwijzings- en geleidingsfunctie als ontsluitingsfunctie van militair verleden - Restauratie poort - Realisatie onthaal- en doorverwijspunt - Infofolder, cd-rom, audiovisuele presentatie

herstel ravelijn OUDENAARDE

herstel ravelijn OUDENAARDE toeristisch potentieel van Oudenaarde als geheel uitbouwen + toeristisch onthaal en informatie professionaliseren + beleving erfgoed verbeteren - herstelling van het Ravelijn + duiding (in park) - ontsluiting van het slagveld: themawandeling, fietstraject, ruiterparcours,… + duiding - digitale verwerking van de maquette > beleving - film geschiedenis Oudenaarde - tentoonstelling - historische evocatie

TOEGANKELIJKHEID en BEZOEKERSMANAGEMENT RELATIEBEMIDDELING PRODUCT-MARKTCOMBINATIES VESTINGPROJECTEN ? WIE/WAT BEN JE ? WIE IS JE (POTENTIEEL) PUBLIEK ? WAT WIL JE BEREIKEN ? WELKE POTENTIELE MARKT ? WELK SOORT RELATIE WIL JE MET JE PUBLIEK? Product ? Aanbod? Publiek ? Markt ?

VISIE EN STRATEGIE Cruciaal is een sterke strategische visie en dito ontwikkelingsplan voor het vestingproject en zijn context. Bv. Kasteel van Horst, Veere Anno Kadert bij voorkeur in een breder algemeen beleid en ontwikkelingsplan van gemeente, stad of regio + in sectorspecifieke plannen (toerisme, innovatie, cultuur en erfgoed, lokale economie,…). Bv. Versterkt den Bosch, Veelzijdig Veere

product-marktcombinaties Toeristisch-recreatieve positie en attractiewaarde van uw gemeente/stad/regio (actueel/potentieel) ? Brugge - Brussel - Amsterdam Antwerpen - Gent - Maastricht - Delft - Den Bosch Leuven - Mechelen - Den Haag - Utrecht Kust (Oostende , …) nationaal/internationaal Veere, Veerse Meer, Zeeland regionaal/nationaal Louter algemeen en vanuit geografisch oogpunt hier Vnl attractieve steden (incl. kunsten en erfgoed) en regio’s (veelal combi cultuur-natuur/actieve vrijetijdsbesteding) Andere PMC’s voor bepaalde niches : bv fietsen/wandelen/shopping/… Kempen - Westhoek - Hasselt Tongeren, Haspengouw Lier - Breda - Alkmaar - Oudenaarde, Vlaamse Ardennen regionaal/nationaal lokaal/regionaal Horst, Hageland Sluis Hoogerheide (?) – Valkenburg (?) Mortsel

AANBODPIRAMIDE Het ‘gewicht’ van het vestingproject in het totale toeristisch-recreatief kernproduct gemeente/regio? Vestingen Den Bosch Stadswallen Veere Middeleeuws Tongeren autonome aantrekkingskracht semi-autonome kracht Westelijke stadsentree Den Bosch Kasteel van Valkenburg / van Horst Belfort/donjon Sluis Oudenaarde, i.c. slag bij Oudenaarde Fort 4 Mortsel Bunkers Hoogerheide semi-autonome aantrekkingskracht nauwelijks autonome aantrekkingskracht Moerenpoort Tongeren Herstel Ravelijn Oudenaarde

product-marktcombinaties Toeristisch-recreatieve positie en attractiewaarde van uw vestingproject op zich (actueel/potentieel) ? nationaal/internationaal regionaal/nationaal Louter algemeen en vanuit geografisch oogpunt hier Vnl attractieve steden (incl. kunsten en erfgoed) en regio’s (veelal combi cultuur-natuur/actieve vrijetijdsbesteding) Andere PMC’s voor bepaalde niches : bv fietsen/wandelen/shopping/… Vestigingswerken Den Bosch Veerse wallen regionaal/nationaal lokaal/regionaal Horst, Hageland Belfort Sluis – Kasteel Valkenburg Bunkers Hoogerheide Ravelijn/Slag Oudenaarde Fort4 Mortsel Moerenpoort Tongeren

RELATIEBEMIDDELING PRODUCT-MARKTCOMBINATIES WIE/WAT BEN JE ? WIE IS JE (POTENTIEEL) PUBLIEK ? WAT WIL JE BEREIKEN ? WELKE INTERESSES-BEHOEFTEN ? VEERE VEERSE MEER VEERSE WALLEN publiek / markt ? KASTEEL VAN HORST HAGELAND publiek / markt ?

Wie wil + kan je bereiken ? Bewust beperkt of zo breed mogelijk ? Welk doelpubliek? welke doelgroepen? welke markt? . Geografisch: lokaal, regionaal, nationaal, buurland(en), andere . Soort uitstap: dagje uit, city trip, weekendje weg, groepsuitstap, nav vrienden- of familiebezoek, nav zakentrip, inwoner, student, .. . Interesses/motieven: erfgoed-cultuur, combi natuur-cultuur, combi stad-eten-shoppen-cultuur, combi fietsen-natuur-cultuur,… actief ontdekken, iets opsteken of bijleren, genieten, ontspannen . Naar leeftijd, herkomst, …

vele publieken niet-participanten hot prospects occasioneel frequent Fietsers/wandelaars kern Kinderen/families City trippers Scholen/jeugdwerk

Wie wil + kan je bereiken ? Wat leren we uit onderzoek ? Kans op participatie groter indien… . Hoger opgeleid . Ouderlijk milieu + vrienden/kennissen/familie . Sociale netwerken . In groepsverband (vereniging, klas, club,…) . Met vrienden/kennissen/familie . Dichterbij

EEN PRODUCT MET VEEL LAGEN kernproduct kern presentatie KERNPRODUCT: bv ruimtelijke organisatie en soort bezoekersparcours, soort restauratie, doorkijkjes vloer/muren, verlichting, passerelle, toren,… PRESENTATIE: . Op locatie zelf: duiding + evt verhaallijn / informatie gelaagd-helder-eenvoudig / combinatie tekst-beelden / audiovisuele middelen op locatie zelf (film/pc/…) / vitrines / expo-uitsparingen in vloer of wand / . In een afzonderlijke ruimte / bezoekerscentrum Inhoudelijke omkadering/toevoeging: bezoekersgids/brochure/folder (light/intens); audioguide of pda; gids; inhoudelijke omkadering publieksservices directe omgeving

PRODUCTLAGEN KERNPRODUCT: PRESENTATIE op locatie zelf : soort restauratie (bv. kwetsuren zichtbaar laten, authenticiteit,…) - ruimtelijke organisatie en soort bezoekersparcours: rust, vrijheid, ruimte.. - bv. doorkijkjes vloer/muren, verlichting, passerelle, toren,… - bv. fysieke toegankelijkheid voor diverse publieksgroepen (lift,…) PRESENTATIE op locatie zelf : informatie inhoudelijk toegankelijk (kort-helder-eenvoudig, evt gelaagd) - evt. verhaallijn combinatie tekst-beelden; audiovisuele middelen film/pc/…) - vitrines, maquettes, expo-uitsparingen in vloer of wand, … INHOUDELIJKE OMKADERING . print: bezoekersgids/brochure/folder (light/intens) . audioguide, pda, … . gidsen . doelgroepspecifiek: educatief materiaal, kindergids/parcours,… . website: downloadbaar materiaal, achtergrondinfo, webcam, … Infopanelen: . Groot deel bezoekers had ze niet opgemerkt . Lezen ervan in dalende trend met aantal panelen . Verwijzen voor 2de en 3de lijnsinfo naar evt brochure, multimedia en bezoekerscentrum Multimedia PC- Horst . Slechts 11% ervan gebruik gemaakt + slechts heel kort (1/10 < 1 minuut) . Negatief ervaren: teveel tekst, saai, … > beter korter + in loop ? . Betere plaatsing en zichtbaarder / bij voorkeur op verschillende plaatsen in kasteel zelf . Aantal pc’s / wachtenden

PRODUCTLAGEN PRESENTATIE en OMKADERING in een afzonderlijke ruimte - bezoekerscentrum, veelal combi met onthaal, horeca en services - aanvullend op presentatie op locatie zelf + inhoudelijke omkadering PRODUCTONTWIKKELING - aanbod op aanvraag: bv. thematische activiteiten voor kinderen, bv. verjaardagsfeestjes voor kinderen, bv. thematisch aanbod voor volwassenen,… + groepen (“velen zouden anders niet komen”) - toeristische en bedrijfsarrangementen - tickets (op naam) één week/maand geldig ? kortingen? combitickets? gratis voor kinderen/jongeren? ... - merchandising EVENEMENTEN - evenementen die aansluiten bij kernproduct (bv evocatie, expo, …) - evenementen die beleving aanvullen en verrijken (bv expo, concert) - activiteiten/evenementen met monument louter als locatie/decor

PRODUCTLAGEN Inhoudelijke AANDACHTSPUNTEN (1) - publieksrelevante, toeristische ontsluiting zonder dat het saai wordt ervaren en zonder dat de kwetsbaarheid geweld wordt aangedaan ? - welke attitude t.a.v. bezoekers (“gast” of “consument”) ? - welke visie t.a.v. restauratie, presentatie/omkadering: vrijheidsmarge? interactie? prikkels en stimuli tot beleving en toe-eigening?… (“wat zou jij doen?”) - co-ontwikkeling en pre-testen van presentaties, parcours, producten

PRODUCTLAGEN INHOUDELIJKE AANDACHTSPUNTEN (2) - interpretatie-ondersteuning best zo dicht mogelijk bij de plaats zelf - restauratie ook zelf zichtbaar/beleefbaar maken - relevantie en kostprijs van sommige ‘middelen’ - gastvriendelijk onthaal + bemiddeling - openingsuren/dagen - spanningsveld culturele vs commerciële ontsluiting - evaluatie, monitoring, effectmeting

PRODUCTLAGEN VERHUUR - voor mice-activiteiten, private evenementen, culturele activiteiten - voor schoolklassen, jeugdkampen, … PUBLIEKSSERVICES - algemeen onthaal: balie/telefonisch/digitaal (één loket-functie) - ticketing- en reservering (wachttijden…) - verkoop: eigen publicaties + publicaties van derden, - merchandising, streekproducten, eerstelijnsproducten,… - vestiaire, lockers, sanitair, … - services groepen, gezinnen met kleine kinderen, gehandicapten - horeca (!) binnen/buiten + evt picknick/lunchplaats - parking auto’s, fietsen, … / bereikbaarheid openbaar vervoer - verhuur: fietsen, audio, … - signalisatie/bewegwijzering + visibiliteit in straatbeeld

PRODUCTLAGEN DIRECTE OMGEVING . Inhoudelijke linken (historische context): fiets- en wandelpaden, uitkijkpunten, infopanelen, brochures, bewegwijzering, product- ontwikkeling, evenementen, evocaties, jeugdkampen,… . Andere toeristische of recreatieve combinaties: met fietsen/wandelen in de natuurlijke omgeving, met wandelen/shoppen in de stad, met bezoek aan andere bezienswaardigheden in de omgeving, …

PRODUCTLAGEN TOTAALPRODUCT > TOTAALERVARING / TOTAALBELEVING kernproduct kern presentatie KERNPRODUCT: bv ruimtelijke organisatie en soort bezoekersparcours, soort restauratie, doorkijkjes vloer/muren, verlichting, passerelle, toren,… PRESENTATIE: . Op locatie zelf: duiding + evt verhaallijn / informatie gelaagd-helder-eenvoudig / combinatie tekst-beelden / audiovisuele middelen op locatie zelf (film/pc/…) / vitrines / expo-uitsparingen in vloer of wand / . In een afzonderlijke ruimte / bezoekerscentrum Inhoudelijke omkadering/toevoeging: bezoekersgids/brochure/folder (light/intens); audioguide of pda; gids; inhoudelijke omkadering publieksservices directe omgeving

Bezoekerscentra . Niet altijd en overal relevant; soms meerdere ook . Kostprijs investering én exploitatie ! . Openingsdagen/uren ! . Locatie van cruciaal belang . Globale korte intro + evt context > beleving . Gelaagde informatie (in tijd en diepgang) . Bij voorkeur ingang én uitgang . Combinatie met onthaal/horeca/services . Deels of geheel gratis toegankelijk (itt monument) . Ook informatie over de omgeving . Evt combinatie met toeristisch infopunt

communicatie - promotie . Eenvormige huisstijl, consequent toegepast . Strategische communicatie: product-marktcombinaties . Matrix communicatiemiddelen-doelgroepen . Stijgend belang van internet: website als onthaal-, educatief en promotioneel instrument + interactief . Goede verwijzingsstrategie heen/terug . Belang van lokale/regionale bevolking + lokale en regionale media . Belang van ‘tell a friend’ (mond à mond, communities, ambassadeurs,…) . Belang van integratie in communicatie- en promotiestrategieën van o.a. toeristische actoren . Kracht van free publicity en joint-promotions

ECONOMISCH RENDABEL ? Hoe deze historische verdedigingswerken op een innovatieve en duurzame manier ontwikkelen en zo het toerisme en de economische structuur verbeteren ? . “verdubbeling werkgelegenheid, bezoekersstijging van 20%” . “alle projecten zullen vernieuwend en economisch rendabel zijn” Direct: quasi onmogelijk, tenzij uitverkoop. Indirect: wel potenties. Visie en concept > < haalbaarheid investering/exploitatie

ECONOMISCH RENDABEL ? Investeringen: subsidies diverse overheden, partnerships met overheid en/of privé, gedeeltelijke privatisering, fiscaal relevante structuur, … Exploitatie: - projectsubsidies, subsidies onderhoud,… - verkoop tickets, gidsen, publicaties, producten, gadgets,… - verhuur (delen) gebouw, audio, fietsen,… - horeca/catering (concessie of in eigen beheer) - voordelige tewerkstellingstatuten, personeelsdetachering, vrijwilligers,… - sponsoring (natura/cash/media) - ledenbijdragen Directe, maar vooral indirecte inkomsten en effecten

INDIRECTE inkomsten en effecten

DE AUTOMATISCHE ERFGOEDSCANNER 42% heeft geknikkebold 17% met mobieltje aan de slag geweest 95% vond het veel te lang en te saai 88% wou meer beeldmateriaal 24% wilde het wel wat interactiever 31% had totaal wat anders verwacht 100% is dringend aan de koffie toe