Erfgoedcollecties in het Meetjesland Stand van zaken registratie en collectiebeheer Vrijdag 19 maart 2010

Presentatie onderzoeksresultaten 20 bezochte collecties in het Meetjesland Periode oktober – december 2008 Juni – december 2009 Vooronderzoek Leader-/PDPO-project ‘erfgoedbank Meetjesland’ www.erfgoedmeetjesland.be Oplijsting toestand collectie, bewaaromstandigheden, infrastructuur, registratie, digitalisering, aanwezige kennis en expertise,…

Situatieschets Bezochte collecties (20): Aalter Heemkundige Kring Arthur Verhoustraete Assenede Heemkundige Kring De Twee Ambachten Vliet vzw Bezoekerscentrum Boekhoute Eeklo Heemmuseum Eeklo Jeneverhuis Van Hoorebeke Evergem Sleins Audiovisueel Archief (Sava) en Sleinse Filmklub (SFK) Biermuseum Kaprijke Bardelaeremuseum Knesselare Heemkundige Kring Arthur Verhoustraete Lovendegem Werkgroep Geschiedenis Lovendegem Maldegem Canada War Museum Camera Obscura Smoufelbeekhoeve Heemkundige Kring Het Ambacht Maldegem Stoomcentrum Maldegem Nevele Heemkundige Kring Het Land van Nevele Zevenbunder Sint-Laureins Plattelandscentrum Meetjesland Zelzate Museum Mietje Stroel Zomergem Duivenketehoeve Zomergem

Heemkundige Kring Arthur Verhoustraete, Aalter Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Collectiesamenstelling: Heemkunde (alles over Aalter, Knesselare en daarbuiten) + beeldmateriaal in privébezit Toestand van de collectie: matig omwille van de huidige omstandigheden Toestand gebouwen/infrastructuur: archiefruimte op zolder van ‘t Vrijhof Ondermaatse condities, beperkte toegankelijkheid (gammel trapje), niet brandveilig, niet geklimatiseerd, onvoldoende groot (o.m. door schuin aflopend dak en te delen met andere verenigingen), geen zuurvrij verpakkingsmateriaal Gedwongen privébewaring

Heemkundige Kring Arthur Verhoustraete, Aalter Toestand registratie Inventaris op papier: alle bibliografieën Inventaris digitaal: bibliografieën op cd-rom, eigen aanvullingen in ‘Clipper’-programma Voldoende bronnen/kennis? Verdwijnen van bronnenraadpleging, afnemende interesse in degelijk bronnenonderzoek (kandidaat)registratoren? Te weinig jonge instroom, te veel verschillende soorten registratiesystemen, 1 éénduidig systeem is wenselijk, bereid om in te stappen in Project erfgoeddatabank

Heemkundige kring De twee Ambachten, Assenede Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Collectiesamenstelling: Heemkunde (alles over Assenede en daarbuiten), Familiekunde, naast archiefopslag ook noodgedwongen objectopslag (schenkingen die nergens anders terecht kunnen) Toestand van de collectie: goed, behalve voor objecten geen geschikte bewaaromstandig- heden, beperkt zuurvrij materiaal Toestand gebouwen/infrastructuur: Documentatie-/consultatieruimte voldoende groot en geschikt voor archiefopslag, echter niet voor objectenopslag => schenkingbeleid invoeren Geen klimatisering

Heemkundige kring De 2 Ambachten, Assenede Toestand registratie Inventaris op papier: kleine inventaris van de aanwezige boeken, niet meer up to date Inventaris digitaal: nog niets gedigitaliseerd, maar microfilmlezer, scanner, pc en beamer zorgen voor voldoende digitalisatiemateriaal, enkel diascanner ontbreekt nog Voldoende bronnen/kennis? Voldoende aanwezig (kandidaat)registratoren? Genoeg actieve bestuursleden, maar niet van jonge leeftijden. Nood aan éénduidig registratie-instrument, zijn bereid op project erfgoeddatabank in te stappen

Vliet vzw, Assenede Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Collectiesamenstelling: diverse soorten (bewegend) beeldmateriaal over Assenede en daarbuiten (glasnegatieven, mm-film, VHS, dia’s, collecties van Achiel van Poucke (integraal), Michel Proot (mm-film), Adolf Masure (glasplaten),…) Toestand van de collectie: goed Toestand gebouwen/infrastructuur: Privéopslag: geen gestandaardiseerde klimatisering Vooral digitale opslag, hiervoor voldoende digitale opslagruimte nodig (serverruimte) + digitaliserings- én afspeelapparatuur voor weergave originelen

Vliet vzw, Assenede Toestand registratie Inventaris op papier: inventarissen van de verschillende collecties met titel en jaartal vermeld, nog geen uitgebreide beschrijvingen Inventaris digitaal: inventaris te raadplegen via website www.vliet.be, collectie glasplaten ingescand, merendeel van de filmbestanden ook reeds gedigitaliseerd Voldoende bronnen/kennis? Voldoende aanwezig, vlotte samenwerking met de heemkundige kring De twee Ambachten (kandidaat)registratoren? Altijd vrijwilligers nodig voor het reconstrueren van microstoria, transcriberen van interviews,… Zijn bereid op project erfgoeddatabank in te stappen.

Bezoekerscentrum Boekhoute Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: Visserij Andere deelcollecties: Smokkelarij, dorpsleven, oorlogsverleden, verenigingsleven, fotografie, … Toestand van de collectie: redelijk tot goed, maar objecten in opslag in minder goede staat, niet zuurvrij bewaard Toestand gebouwen/infrastructuur: museumruimte: in goede staat Depotruimtes: 2 depotruimtes boven bibliotheek: krap, geen klimaatbeheersing, objecten te veel gestapeld => dringend nieuwe depotruimtes!

Bezoekerscentrum Boekhoute Toestand registratie Inventaris op papier: invulgegevens volgens Adlib-registratieprogramma (piloot-project registratie), worden ingevoerd in MovE Inventaris digitaal: in 2010 volledige digitale ontsluiting van de objecten Voldoende bronnen/kennis? Nu nog voldoende (mondelinge) bronnen aanwezig (kandidaat)registratoren? Tiental vrijwillige registratoren, opgedeeld in teams, wekelijks aan de slag (zie: filmreportage), bereid in te stappen op het project erfgoeddatabank.

Heemmuseum Eeklo Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: ambachten, dagelijks leven, maatschappij,… (met een focus op Eeklo) Toestand van de collectie: merendeel in slechte toestand (bevuild, beschadigd, aangetast, onvolledig, dubbel, …) → slechte behuizing hier mee verantwoordelijk voor Toestand gebouwen/infrastructuur: Tentoonstellingsruimtes: geen Klimaatbeheersing mogelijk Depotruimte: erbarmelijk! los door elkaar gestapeld, irrelevante voorwerpen, gevaar voor diefstal, schade, … → Dringend nieuwe locaties nodig! De collectie lijdt zwaar onder de huidige omstandigheden…

Heemmuseum Eeklo Toestand registratie Inventaris op papier: fichebakken, 1 onvolledige inventaris op papier met minimum aan gegevens Inventaris digitaal: op diskette onvolledige inventaris + aanvullingen, nog geen digitale foto’s Voldoende bronnen/kennis? Veel gegevens (bv. schenkinggegevens) zijn reeds verloren gegaan, veel courante kennis verdwijnt ook met het uitdunnen van het museumpersoneel (kandidaat)registratoren? Na 2009 niemand meer. Via agrarisch pilootproject kandidaat voor project Erfgoedbank

Jeneverhuis Van Hoorebeke, Eeklo Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: (jenever)stokerij Andere deelcollecties: landbouw, smokkelarij, oorlog/militie Toestand van de collectie: goed, objecten worden regelmatig behandeld door conservator Toestand gebouwen/infrastructuur: Geen klimatisering: wisseltentoon- stellingsruimte is vochtig, depotruimte (kelder) te delen met archief CC De Herbakker, ongestructureerd, geen zuurvrij opslagmateriaal

Jeneverhuis Van Hoorebeke, Eeklo Toestand registratie Inventaris op papier: archief is verloren gegaan! Slechts 1 inventaris op papier Inventaris digitaal: niets digitaal, nog geen foto’s Voldoende bronnen/kennis? Momenteel nog voldoende (mondelinge) bronnen voorhanden (Kandidaat)registratoren? Slechts 1, de conservator

Sleins Audiovisueel Archief (SAVA) en Sleinse Filmklub, Evergem (Sleidinge) Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Collectiesamenstelling: diverse soorten (bewegend) beeldmateriaal (foto, film, dia,…) over Sleidinge en verenigingsarchieven Toestand van de collectie: goed, delicate conservatie, zuurvrije opslag is geboden Toestand gebouwen/infrastructuur: Archiefopstelling in privéruimtes (beperkt), geen gesystematiseerde opslag, enkel per materiaalsoort, geen klimatisering, geen zuurvrij materiaal Op termijn vragende partij voor wisseltentoonstellingsruimte

Sleins Audiovisueel Archief (SAVA) en Sleinse Filmklub, Evergem (Sleidinge) Toestand registratie Inventaris op papier: Excel-bestanden met inventaris Inventaris digitaal: Excel-lijsten + beeldbestanden die thematisch worden gedigitaliseerd Voldoende bronnen/kennis? Meestal nog voldoende kennis, bv. van het Sleins dialect, maar bronnen sterven uit (kandidaat)registratoren? Slechts 4 actieve leden. Nood aan eenduidig inventarisinstrument en aan vrijwilligers voor het digitaliseren van materiaal (arbeidsintensief!) Beeldbank zal compatibel met erfgoedbank zijn.

Biermuseum, Evergem Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: bier(brouwerij)en Toestand van de collectie: goed, overvolle opstelling Toestand gebouwen/infrastructuur: Privéruimtes, geen depot (alles wordt tentoongesteld), geen gestandaardiseerde klimatisering , geen zuurvrij materiaal

Biermuseum, Evergem Toestand registratie Inventaris op papier: Knipselmappen met de verschillende voorbije tentoonstellingen Inventaris digitaal: geen digitale bestanden, geen foto’s (het gaat om meer dan 50.000 stuks…) Voldoende bronnen/kennis? Voldoende kennis, maar slechts bij 1 persoon, geen opvolging → geen continuïteit (Kandidaat)registratoren? Slechts 1, de eigenaar

Bardelaeremuseum, Kaprijke (Lembeke) Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: ambachten (meer dan 100 beroepen), dagelijks leven, maatschappij, immaterieel erfgoed, … Toestand van de collectie: matig (aantasting, dubbels, irrelevante voorwerpen, op elkaar gestapeld, …), Toestand gebouwen/infrastructuur: Collectie is ondergebracht in oude hoeve, 2 tentoonstellingsschuren en openlucht- opstelling, kleine depotruimte. Geen klimatisering mogelijk door gebrek isolatie (temperatuurschommelingen van 50° C). Onvoldoende vitrinekasten, maar plaatsgebrek. Gevaar voor brand, diefstal, schade door derden,…

Bardelaeremuseum, Kaprijke (Lembeke) Toestand registratie Inventaris op papier: Knipselarchief, lijst met tentoongestelde beroepen Inventaris digitaal: nog geen digitale bestanden, geen foto’s van aanwezige objecten Voldoende bronnen/kennis? Knipselarchief bevat veel informatie, conservator weet veel, maar onvoldoende gegevens over alle objecten (Kandidaat)registratoren? Weinigen van de Vrienden van het museum voelen zich geroepen te registreren en digitaliseren, hebben drukke planning, gevaar voor verlies continuïteit. Via piloot- Project Agrarisch erfgoed kandidaat Erfgoedbank

Werkgroep Geschiedenis Lovendegem Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Collectiesamenstelling: deel gemeentearchieven van Lovendegem (bevolkingsregisters, gemeenteraadsverslagen, kopies Rijksarchief,…) Toestand van de collectie: goed, delicate conservatie van de eeuwenoude boeken, zuurvrije opslag is geboden Toestand gebouwen/infrastructuur: Archief ondergebracht in de kelder van buitenschoolse kinderopvang, min of meer constante temperatuur en vochtigheid. Op maat gemaakte rekken voor oude boeken, maar toestand van deze boeken gaat toch zienderogen achteruit telkens ze worden geraadpleegd. Enkele werden reeds gerestaureerd, maar Idealiter worden ze allemaal gedigitaliseerd Opdat de originelen niet meer zouden Moeten geraadpleegd worden.

Werkgroep Geschiedenis Lovendegem Toestand Registratie Inventaris op papier: alle boeken en bronnen werden geïnventariseerd, deze inventaris is op papier beschikbaar en ter plaatse ter inzage Inventaris digitaal: diezelfde inventaris is ook digitaal raadpleegbaar in Access-bestanden Voldoende bronnen/kennis? Dankzij ingenieuze inventaris vlot bronnen terug te vinden (kandidaat)registratoren? Enkele auteurs/bestuursleden en 1 vrijwilliger-registrator, maar opvolging is onzeker, meeste werkdruk komt op schouders zelfde persoon terecht. Bereid in te stappen in project Erfgoedbank.

Canada War Museum, Maldegem (Adegem) Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: Wereldoorlog II, de bevrijding, bezetting, het verzet, leefwereld van de soldaten en het bezette gebied Toestand van de collectie: goed, objecten niet onderhevig aan extreme temperatuurschommeling noch aan rechtstreeks daglicht Toestand gebouwen/infrastructuur: Privégebouwen, enkel tentoonstellings- ruimtes bezocht. Voldoende onderhouden.

Canada War Museum, Maldegem (Adegem) Toestand registratie Inventaris op papier: Privéarchief Inventaris digitaal: Privé, er wordt gewerkt aan de digitalisatie van alle objecten en beelden Voldoende bronnen/kennis? Voldoende bronnen ter beschikking (Kandidaat)registratoren? Museummedewerkers

Museum Camera Obscura, Maldegem Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: Camera en film Andere deelcollecties: alle mogelijke afbeeldingen en gadgets met fotograferende figuurtjes Toestand van de collectie: goed, overvolle opstelling Toestand gebouwen/infrastructuur: Privégebouwen, klimaatbeheersing, vitrinekasten voor tentoongestelde voorwerpen en archiefkasten voor opslag

Museum Camera Obscura, Maldegem Toestand registratie Inventaris op papier: Filmarchief op basis van kernwoorden Inventaris digitaal: Digitale foto’s per vitrinekast voorzien van tags (labels) met beschrijvingen per getagd object Voldoende bronnen/kennis? Voldoende kennis, maar slechts bij 1 persoon, de eigenaar → geen continuïteit (Kandidaat)registratoren? Slechts 1 persoon

Smoufelbeekhoeve, Maldegem (Donk) Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: landbouwmateriaal (waaronder grote collectie oldtimertractoren) Andere deelcollecties: promomateriaal veevoeders (speelkaarten, thermometers,…) Toestand van de collectie: uiteenlopend tractoren in goede staat landbouwmateriaal: vaak dubbels (maar welke bewaren? => collectiebeleid) Wagenmakerij in goede staat en volledig Toestand gebouwen/infrastructuur: Aparte wagenmakerij in goede staat. Stallingen en hangars fungeren zowel als depot- en als tentoonstellingsruimtes met losse opstelling, ook openluchtopstelling. Geen klimaatbeheersing, noch lichtwering Gevaar voor diefstal

Smoufelbeekhoeve, Maldegem (Donk) Toestand registratie Inventaris op papier: Wagenmakerij geïnventariseerd en op foto, maar niet volledig, overige collecties nog niet opgelijst Inventaris digitaal: nog geen digitale bestanden Voldoende bronnen/kennis? Voldoende documentatie en (mondelinge) bronnen (Kandidaat)registratoren? Slechts een tweetal vrijwilligers en de Eigenaar. Via pilootproject Agrarische Erfgoed kandidaat project Erfgoedbank Papieren inventaris wagenmakerij Henneman

Heemkundige kring Het Ambacht Maldegem (Adegem) Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Collectiesamenstelling: Heemkunde (alles over Maldegem en daarrond) + opgekochte privécollectie Gentse volkskundige Toestand van de collectie: over het algemeen goed, oud krantenarchief (De Eecloonaar en Het Getrouwe Maldegem) in minder goede staat, geen zuurvrije bewaring. Toestand gebouwen/infrastructuur: Archief- en consultatieruimte in voormalig gemeentehuis van Adegem. Niet geklimatiseerd, moeilijk toegankelijke ruimtes, niet brandveilig.

Heemkundige kring Het Ambacht Maldegem (Adegem) Toestand registratie Inventaris op papier: beperkt uitgetypte inventaris, niet up to date Inventaris digitaal: nog geen digitale bestanden, wel vragende partij voor digitaal inventarissysteem Voldoende bronnen/kennis? Voldoende bronnen (kandidaat)registratoren? Voldoende talrijk bestuur, maar weinig jonge instroom → gevaar voor continuïteit Bereid in te stappen in project Erfgoedbank

Vereniging voor Familiekunde, Meetjesland Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Collectiesamenstelling: Familiekunde, genealogie Toestand van de collectie: goed Toestand gebouwen/infrastructuur: Archief- en consultatieruimte in voormalig gemeentehuis van Adegem. Niet geklimatiseerd, moeilijk toegankelijke ruimtes, niet brandveilig. Documentatieruimte in Archief van Aalter. Zijn vragende partij voor regionale locatie in het Meetjesland.

Vereniging voor Familiekunde, Meetjesland Toestand registratie Inventaris op papier: collecties bidprentjes geïnventariseerd + burgelijke standen Inventaris digitaal: zoveel mogelijk gedigitaliseerd, databank met 500 000 persoonsnamen, digitaal bewerkte bestanden (eigen systeem) Voldoende bronnen/kennis? Voldoende bronnen (kandidaat)registratoren? Voorbereid werk is enorm arbeidsintensief en tijdrovend, niet veel kandidaten hiervoor te vinden

Stoomcentrum Maldegem Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: Rollend erfgoed (stoom- en dieseltreinen, bussen,…) Toestand van de collectie: Goed, voldoende herstellingen en onderhoud Toestand gebouwen/infrastructuur: Openluchtopstelling en hangar: geen klimaatbeheersing, wel behandeling tegen aantasting. Gevaar voor diefstal, beschadiging,… Onderhoud oude stationsgebouwen is tijdsrovend en arbeidsintensief, Renovatiedossiers hiervoor lopend

Stoomcentrum Maldegem Toestand registratie Inventaris op papier: 1 dossier per locomotief/treinstel Inventaris digitaal: digitale ontsluiting op hun website en blog Voldoende bronnen/kennis? Voldoende kennis en (mondelinge) bronnen (kandidaat)registratoren? Voldoende gegadigden

Heemkundige Kring Het Land van Nevele Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Collectiesamenstelling: heemkunde (alles over Nevele en daarrond), familiekunde, integrale collectie fotonegatieven van fotograaf René van de Walle, archief Chiro en Davidsfonds Nevele Toestand van de collectie: goed Toestand gebouwen/infrastructuur: Archiefopstelling in bibliotheek met consultatieruimte, momenteel te klein, maar verhuis is gepland en ondertussen gebeurd naar ruimere lokalen voormalig postkantoor Hansbeke. Niet geklimatiseerd, nog zuurvrij materiaal nodig

Heemkundige Kring Het Land van Nevele Toestand registratie Inventaris op papier: Inventaris van volledige bibliografie + van alle artikels Inventaris digitaal: Alle inventarissen digitaal + afbeeldingen digitaal en deels in Adlib-registratiesysteem ontsloten via MovE (www.museuminzicht.be) Voldoende bronnen/kennis? Geschreven bronnen in overvloed, mondelinge bronnen sterven uit (kandidaat)registratoren? Voldoende drive bij bestuursleden, maar extra vrijwilligers zijn altijd welkom. MovE-bestanden compatibel zijn met Erfgoedbank

Zevenbunder, Nevele (Vosselare) Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: Landbouw Andere deelcollecties: ambachten Toestand van de collectie: toestand afhankelijk van de materiaalsoort en bewaaromstandigheden Toestand gebouwen/infrastructuur: Momenteel verspreid over verschillende stalruimtes, in de toekomst komt alles gecentraliseerd op zolder van nieuwe paardenstal te staan. Openluchtopstelling: geen klimatisatie mogelijk, gevaar voor diefstal, beschadiging,…

Zevenbunder, Nevele (Vosselare) Toestand registratie Inventaris op papier: 1 beknopte inventarislijst op papier Inventaris digitaal: deze inventarislijst in Word, nog niet van foto’s voorzien Voldoende bronnen/kennis? Nu nog voldoende mondelinge bronnen aanwezig (kandidaat)registratoren? 1, de eigenaar Via pilootproject agrarische collecties Kandidaat voor Erfgoedbankproject

Plattelandscentrum, Sint-Laureins Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: Immaterieel erfgoed (recepten, volksliederen, -verhalen, gebruiken,…) Toestand van de collectie: goed Toestand gebouwen/ infrastructuur: Educatief centrum met tentoonstellingsruimtes, Bibliotheek-archief met immaterieel erfgoed in burelen

Plattelandscentrum, Sint-Laureins Toestand registratie Inventaris op papier: receptenfiches en bibliografie Inventaris digitaal: bestanden in Excel en Word Voldoende bronnen/kennis? Voldoende documentatie, maar mondelinge bronnen verdwijnen (kandidaat)registratoren? 1 halftijds medewerker immaterieel erfgoed Collectie zal integraal op Erfgoedbank ontsloten worden.

Museum Mietje Stroel, Zelzate Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: alles rond de figuur van Mietje Stroel (o.a. 30 kostuumpjes, gadgets,…) Toestand van de collectie: goed Toestand gebouwen/infrastructuur: 1 tentoonstellingsruimte in gebouw van de Gemeente Zelzate: krap, niet geklimatiseerd, geen depotruimte, geen zuurvrij materiaal om vooral textiel goed te bewaren, geen insectenwering

Museum Mietje Stroel, Zelzate Toestand Registratie Inventaris op papier: 1 handgeschreven inventaris van alle kostuumpjes Inventaris digitaal: nog geen digitale bestanden Voldoende bronnen/kennis? Voldoende documentatie (kandidaat)registratoren? Slechts 3 actieve bestuursleden

Duivenketehoeve, Zomergem Collectiegegevens & bewaaromstandigheden Hoofdcollectie: Landbouwmateriaal (voornamelijk van Zomergemse afkomst) Toestand van de collectie: toestand naargelang de bewaaromstandigheden, matig tot goed Toestand gebouwen/infrastructuur: Losse (thematische) opstelling in voormalige stallingen. Geen depotruimtes, geen klimaatbeheersing, wel behandeling tegen aantasting.

Duivenketehoeve, Zomergem Toestand Registratie Inventaris op papier: uitgetypte inventarislijst per thema met vermelding van schenker/verkoper Inventaris digitaal: geen digitale bestanden, maar foto’s worden in de toekomst genomen Voldoende bronnen/kennis? Voldoende documentatie, maar mondelinge bronnen verdwijnen (kandidaat)registratoren? Enkel de eigenaar → gevaar voor Continuïteit Via pilootproject Agrarische collecties kandidaat Erfgoedbank

Conclusies Collectiebeleid Weinig doordacht schenking- en aankoopbeleid, laat staan afstotings- en herbestemmingsbeleid Daardoor vaak overvolle collecties/museumopstellingen met weinig plaats voor veranderingen, aanpassingen Heel vaak lijdt de collectie en de infrastructuur daar onder en kunnen de verschillende objecten niet naar behoren onderhouden worden Door de vele dubbels en de irrelevante voorwerpen (door ontbreken van collectiefocus) is er vaak geen overzicht van wat allemaal tot de collectie behoort Er ontbreekt vaak ook een degelijke inventaris, is er van registratie meestal geen sprake en is er vaak al helemaal geen digitale opslag, wat gevaar voor het verdwijnen van kennis en gegevens in de hand werkt = > dringend overkoepelend en eenvoudig inventarisinstrument nodig!

Conclusies 2. Toestand collectie In het Meetjesland kunnen we spreken van een heel heterogeen collectielandschap. Binnen de verschillende collecties is er bovendien ook nog heel wat heterogeniteit vast te stellen. Zo zijn er musea en collecties die meer dan 100 deelcollecties hebben (Bardelaere, Heemmuseum). Zo’n veelheid aan deelcollecties is echter niet altijd voordelig. Elke materiaalsoort heeft namelijk een specifieke behandeling nodig wil het constante blootstelling aan invloeden van buitenaf kunnen doorstaan. Die blootstelling is bij veel collecties in het Meetjesland vaak heel extreem, temperatuurschommelingen van meer dan 50°C op jaarbasis zijn geen uitzondering en blootstelling aan (rechtstreeks) daglicht bvb. brengt ook meer schade toe dan op het eerste zicht kan worden vastgesteld. Doordat collecties/museumopstellingen vaak overvol opgesteld staan, wordt beschadiging in de hand gewerkt en kunnen de objecten niet naar behoren behandeld worden tegen allerlei aantastingen (schimmel, insectenvraat, …)

Conclusies 3. Toestand gebouwen/infrastructuur De meeste collecties in het Meetjesland zijn ondergebracht in privéruimtes (vaak bij gebrek aan gemeentelijke faciliteiten). Slechts een beperkt aantal ruimtes hebben een min of meer constante temperatuur en vochtigheid. Lichtwering is nog vaak niet voorzien. Zuurvrije opslag is een uitzondering. Plaatsgebrek is een veelvoorkomend fenomeen, maar dat kan vaak gewijd worden aan het ontbreken van een doordacht collectiebeleid. Toch is het wenselijk voor sommige collecties om naast tentoonstellings- ook voldoende depotruimte ter beschikking te hebben zodat regelmatig aanpassingen in de (museum)opstellingen kunnen worden doorgevoerd. Ook kunnen daar aangetaste voorwerpen in quarantaine in een afzonderlijke ruimte behandeld worden. Of kunnen daar de originelen volgens de normen bewaard worden terwijl replica’s of dubbels worden blootgesteld. Een depotruimte heeft natuurlijk wel alleen maar zin als dit gekoppeld wordt aan een doordachte selectie- en een duidelijk omlijnd collectiebeleid

Conclusies 4. Toestand registratie Gemiddeld 1 op de 2 collecties heeft een vorm van inventarisatie voorzien. Maar vaak niet digitaal of voorzien van digitale weergaves van de objecten. Er ontbreekt duidelijk een inventarissysteem op maat van de Meetjeslandse collecties, de bestaande systemen zijn ofwel te geavanceerd, te duur of collectiespecifiek voor het kleine Meetjeslandse erfgoedveld. Veel collectiebeheerders hebben ook niet de geschikte apparatuur om tot registratie en digitalisatie over te gaan, ook hiervoor zijn te weinig financiële en personele middelen de oorzaak. Nochtans bevat de totale Meetjeslandse collectie voldoende waardevolle en unieke streekeigen stukken die zeker niet verloren of vergeten mogen worden omdat ze niet voor een breed publiek kunnen worden ontsloten. Slechts weinigen voelen zich geroepen om intensief te registreren, er is ook weinig opvolging in het algemeen om de collectie naar behoren te onderhouden.

Conclusies 5. Noden en behoeften Over het algemeen is er nood aan ondersteuning op vlak van collectiebeleidsplanning (schenkingen, aankopen, afstotingen, herbestemmingen, collectiefocus,…) en specifieke conservatietechnieken. Daarnaast ontbreekt ook de mogelijkheid en middelen om specifiek conservatiemateriaal (zuurvrij papier, insektenwerende middelen, archiefdozen,…) aan te schaffen en de kennis om het efficiënt in te zetten. Over het algemeen is de opvolging voor veel collectiebeheerders onzeker. Hierdoor dreigt de aanwezige kennis over de collectie voorgoed te verdwijnen. Het registreren van die kennis in een publiek toegankelijk systeem zou hiervoor dè oplossing kunnen zijn. Daardoor kan tegelijkertijd (het belang van) dit waardevolle erfgoed publiek gemaakt worden en kan nieuwe inbreng van erfgoed en kennis gestimuleerd worden.

Conclusies 6. Aanbevelingen Er moet voldoende geïnvesteerd worden in de nodige aangepaste faciliteiten en infrastructuur voor musea en collectiebeherende verenigingen. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt deels bij het lokale beleid. Er moet blijvend gezocht worden naar middelen om de continuïteit van een collectie niet te laten verloren gaan. Hiervoor moet een bewustzijn gecreëerd worden dat benadrukt wat het belang van het Meetjeslandse erfgoed voor de regio en daarbuiten kan inhouden. De verbreding van dat draagvlak moet gebeuren in beide richtingen, zowel de collectiebeheerders als het publiek moet erfgoed en kennis met elkaar kunnen uitwisselen. Het aanwezige erfgoed wordt zo toegankelijk gemaakt voor iedereen in en buiten het Meetjesland en zo kunnen ongeziene dynamieken ontstaan die de continuïteit van het aanwezige erfgoed en de kennis ervan garanderen en hun deskundigheid bevorderen. → De ontwikkeling van een overkoepelend systeem waarin erfgoedbeheerders en particulieren kunnen communiceren over hun erfgoed is een dringende nood waaraan men tegemoet moet komen.

Case: Pilootproject registratieteams Boekhoute Filmreportage vzw Vliet over de ijverige enthousiaste registratie- Teams met vrijwilligers in het Bezoekerscentrum van Boekhoute.