Dilemma’s van Kapitaalseisen Follow the Money, 9 december 2013

Agenda -Doel -Basics -Dilemma’s -Resolutie Richtlijn -Conclusie

JA, natuurlijk moeten we meer kapitaal • Dat is op zichzelf ook geen discussie meer • Basel III vs Basel II • Van 4,5% naar 6% + toeslagen tot 5% = 11% • En dat leidt tot lagere groei: – OECD: -0,05% tot -0,15% per jaar – BIS: -0,08% per jaar plus -0,09% voor elke extra % kapitaal

Doel • Moeten we meer doen dan Basel III? • There is no such thing as a free lunch • Dus er is geen makkelijke oplossing

Basics • Risico’s • Kapitaalseisen – RWA – LR

Risico’s • Kredietrisico’s – Default Ratio en Loss Given Default • Operational Risk • Market Risk

Kapitaalseisen • RWA – Risk Weighted Assets • Nul Risico: Cash, Staatsleningen • Laag Risico: Hypotheken • Medium: Investment Grade Corporates • High: SME • Ultra High: Equity Investments

RWA • RWA – Risk Weighted Assets • 0%: Cash, Staatsleningen (Eurozone, AA+) • 2%: Hypotheken • 10%: Investment Grade Corporates • 25-50%: SME • 100%: Equity Investements

RWA • Twee Methoden – Standardised (Toezichthouder) – Advanced Model (Bank -> Toezichthouder)

Leverage Ratio • Basel III ‘Phase in’ =13,76 / 394 = 3,6% • Basel III ‘Fully Loaded’ = 3,1%

Relevantie

• RWA – Prikkel voor grootst mogelijke balans tegen laagste RWA -> ‘Veilige Assets’ • LR – Prikkel voor Beperkte Balans met hoogst mogelijke Risico’s -> ‘Risky Assets’

De Uitdaging • Admati & Hellwig: 20% tot 30% LR • Klaas van Egmond: 18% LR • Boot/van Wijnbergen: Meer, meer, meer, NU • Ewald Engelen: 10% tot 12% • SLF/Benink: 5% EV + 5% AT1 • Kan dat? Zijn er ook nadelen?

Dilemma • We willen – Veiliger Banken – Geen Subsidie meer – Een groeiende economie – Stabiele Inflatie ‘Below, but close to 2%’ – Lagere Private Schulden -> Kleinere Bankensector – Voldoende kredietverstrekking – Goedkope kredietverstrekking – Zijn die altijd met elkaar te verenigen?

Mythe of Werkelijkheid? • Meer Kapitaal maakt kredieten duurder • Meer Kapitaal maakt kredieten schaarser • Meer Kapitaal is onhaalbaar • Meer Kapitaal is makkelijk te realiseren • Meer Kapitaal heeft geen nadelen • Meer Kapitaal leidt tot meer krediet

Krediet Duurder?

ActivaPassiva Cash100Deposito's600 Staatsleningen200Obligaties370 Kredieten700Eigen vermogen30 Totaal1000 Uitgangssituatie Funding Kosten Deposito's2%12 Obligaties5%18,5 Totaal30,5 Gemiddeld3,05% Rentemarge1,50% Cost/Income Ratio60% Risk Costs0,50% Profit Before Tax2,5 After Tax1,9 ROE6,3%

LR naar 25% ActivaPassiva Cash100Deposito's500 Staatsleningen200Obligaties250 Kredieten700Eigen vermogen250 Totaal1000 Funding Kosten Deposito's2%10 Obligaties5%12,5 Totaal22,5 Gemiddeld2,25% Rentemarge2,30% Cost/Income Ratio60% Risk Costs0,50% Profit Before Tax5,7 After Tax4,3 ROE1,7%

Modigliani-Miller ActivaPassiva Cash100Deposito's500 Staatsleningen200Obligaties250 Kredieten700Eigen vermogen250 Totaal1000 Funding Kosten Deposito's1%5 Obligaties3%7,5 Totaal12,5 Gemiddeld1,25% Rentemarge3,30% Cost/Income Ratio60% Risk Costs0,50% Profit Before Tax9,7 After Tax7,3 ROE2,9%

ActivaPassiva Cash100Deposito's600 Staatsleningen200Obligaties370 Kredieten700Eigen vermogen30 Totaal1000 Uitgangssituatie Funding Kosten Deposito's2%12 Obligaties5%18,5 Totaal30,5 Gemiddeld3,05% Rentemarge1,50% Cost/Income Ratio60% Risk Costs0,50% Profit Before Tax2,5 After Tax1,9 ROE6,3%

De Rabo Oplossing? ActivaPassiva Cash100Deposito's600 Staatsleningen200Obligaties340 Kredieten700Ledencertificaten30 Eigen vermogen30 Totaal1000 Funding Kosten Deposito's2%12 Obligaties5%17 Leden certificaten6,5%1,95 Totaal30,95 Gemiddeld3,10% Rentemarge1,50% Cost/Income Ratio60% Risk Costs0,50% Profit Before Tax2,5 After Tax1,4 ROE4,6%

Krediet Schaarser?

Opdracht aan Banken: Verhoog LR • Nadat alle ballast is verkocht: • Drie opties – Dividend Inhouden – Kapitaal ophalen – Activa zijde krimpen

ActivaPassiva Cash100Deposito's600 Staatsleningen200Obligaties370 Kredieten700Eigen vermogen30 Totaal1000 Uitgangssituatie Funding Kosten Deposito's2%12 Obligaties5%18,5 Totaal30,5 Gemiddeld3,05% Rentemarge1,50% Cost/Income Ratio60% Risk Costs0,50% Profit Before Tax2,5 After Tax1,9 ROE6,3%

Dividend Inhouden • 1% LR = 10 miljard • 220 miljard op te halen, 1.9 miljard winst per jaar = 110 jaar • Elke 1% LR duurt kleine 6 jaar • Bij balansgroei van 1% per jaar onmogelijk

Kapitaal ophalen • Nederlandse Bankensector: 2300 miljard • 1% LR = 23 miljard • Huidige LR Basel III fully loaded: ca 3% • Verhoging naar 5% vergt ca 45 miljard • Verhoging naar 20% vergt 400 miljard • Marketcap Euronext Amsterdam: ca 500 miljard, waarvan AEX 300 miljard • En als balanstotaal met 1% per jaar groeit…

Kapitaal ophalen • Van Wijnbergen/Boot: “Is hartstikke makkelijk, in 2009 deed de VS het ook” 252 miljard Tarp direct recap door Overheid 200 miljard Redding Freddie Mac, Fannie Mae 175 miljard uit de markt, met overheidsgarantie 175 miljard = 1,3% balanstotaal of 0,9% GDP In VS bankensector = 85% GDP In NL Bankensector = 400% GDP

Price To Book

Kapitaal Ophalen • Claimemissie – Koers 20 euro, boekwaarde 30 euro, 1 miljard aandelen, WPA 1,9 euro – P/B 0,66, K/W 10,5 – Claim op 10 euro, 1 miljard aandelen • Koers 10 euro, boekwaarde 20 euro, 2 miljard aandelen, wpa 1 – P/B 0,5 K/W 10

Kapitaal Ophalen • Claimemissie – Koers 20 euro, boekwaarde 30 euro, 1 miljard aandelen, WPA 1,9 euro – P/B 0,66, K/W 10,5 – Claim op 5 euro, 1 miljard aandelen • Koers 5 euro, boekwaarde 17,5 euro, 2 miljard aandelen, wpa 1 – P/B 0,28 K/W 5

Kapitaal Ophalen • Claimemissie – Koers 20 euro, boekwaarde 30 euro, 1 miljard aandelen, WPA 1,9 euro – P/B 0,66, K/W 10,5 – Claim op 10 euro, 2 miljard aandelen • Koers 10 euro, boekwaarde 25 euro, 3 miljard aandelen, wpa 0,7 – P/B 0,4 K/W 14

Van Micro naar Macro • Micro Finance kent geen Macro Economie • Macro Economie kent geen Finance

Waarom een bank anders is • GDP = M * V

Wat gebeurt bij Kapitaal ophalen door een niet-financiele onderneming? ActivaPassiva Cash100Deposito's Beleggers300 Staatsleningen200Deposito's Bedrijven300 Kredieten700Obligaties370 Eigen vermogen30 Totaal1000 ActivaPassiva Cash100Deposito's Beleggers200 Staatsleningen200Deposito's Bedrijven400 Kredieten700Obligaties370 Eigen vermogen30 Totaal1000

En wat bij een bank? • Money Supply daalt ActivaPassiva Cash100Deposito's Beleggers300 Staatsleningen200Deposito's Bedrijven300 Kredieten700Obligaties370 Eigen vermogen30 Totaal1000 ActivaPassiva Cash100Deposito's Beleggers200 Staatsleningen200Deposito's Bedrijven300 Kredieten700Obligaties370 Eigen vermogen130 Totaal1000

Lange termijn effect van Kapitaalseisen op groei Kredietverlening • Maximale Balansgroei is altijd gelijk aan ROE bij nul dividenduitkering • Lagere ROE is dus lagere balansgroei • En hoger kapitaal leidt tot lagere ROE • Ideale Balansgroei is gelijk aan groei nominaal GDP (Inflatie + Groei) • Lange termijn ROE is dus minimaal 6% a 7% gemiddeld

Mythe of Werkelijkheid • Meer Kapitaal maakt kredieten duurder • Meer Kapitaal maakt kredieten schaarser • Meer Kapitaal is onhaalbaar • Meer Kapitaal is makkelijk te realiseren • Meer Kapitaal heeft geen nadelen • Meer Kapitaal leidt tot meer krediet

Voorlopige Conclusie • Zo makkelijk is het dus allemaal niet • Keuzes, keuzes…

De Resolutie- en Bail-In Richtlijn • Kapitaalseisen zijn maar de halve oplossing • Als het minimum 20% is, wat doe je dan bij 19%?

Loss Absorbing Capital • Winst • Voorzieningen • En dan pas kapitaal

Loss Absorbing Capital

Wat doet Staatssteun? • Herstel vertrouwen door overmaat aan solvabiliteitsinjectie • Als bank door minimum zakt, waar dat ook ligt, is vertrouwen weg • Door minimum zakken is nl ALTIJD: Onverwacht groot verlies

Solving TBTF • TBTF los je op door failure mogelijk te maken • Pre-crisis resolutie in essentie gelijk aan regulier faillissement – Doorstart onmogelijk – Langdurige afhandeling – Verlamming reële economische activiteiten

Resolutierichtlijn • Grote solvabiliteitsinjectie • Doorstart mogelijk maken • Snelle afhandeling • Doorgaan met reële economische activiteiten

Instrumenten • Separatie/Overname • Bail-In • Ex Ante resolutiefonds • Ex Post resolutiefonds • Staatssteun

Bail-In • Alles, muv DGS gedekte deposito’s en secured debt wordt bail-innabble • Banken verplicht om Bail-Innable Debt uit te geven (8% totaal, 5-3, 4-4) • Bail-In kan afschrijving of conversie naar aandelen zijn. • Bij onvoldoende resultaat de resolutiefondsen

Waarom zouden we daar op wachten? • Als NL alleen hogere eisen stelt, – Concurrentieverstoring – Vrije markt voor kapitaal verdwijnt – Kapitaalseisen integraal onderdeel resolutiemechanisme – Toegenomen complexiteit voor MNB’s – Monetaire transmissiemechanisme

Conclusie • Dijsselbloem’s eis 4% LR is haalbaar met dividend inhouding, zijn wel kosten aan verbonden, maar beperkt • Serieus kapitaal ophalen kan pas bij P/B > 1 • Resolutiemechanisme leidt tot hoger Loss Absorbing Capital en lost TBTF op • LR > 5% is nagenoeg onmogelijk cq self- defeating

Stelling • Kapitaalseisen moeten in relatie staan tot risico • Willekeurig hoge reserves zijn niet te rechtvaardigen • Een verband met historische verlies ratio’s moet er dus altijd zijn

Relevantie

Radicale Oplossingen • Directe Recap door ECB • Debt/Equity Swap (Directe forced Bail-In) • Overheidsgegarandeerde Claimemissies • Of voor Nederland: – Debt/Equity Swap via pensioenpremie/Kapitaal – Lagere Private Schulden->Kleinere Banken ->Hogere LR

Gratis Bier • Dat willen we allemaal wel • Hogere kapitaalseisen op de eerste plaats economische vraag maar politieke vraag: • Welke afweging maak je tussen volatiliteit, risico en groei • En op korte termijn zijn er maxima

Dank • Voor uw aandacht