Netwerkbijeenkomst Duurzame Innovatie Hoogeveen 26 april 2012 . Netwerkbijeenkomst Duurzame Innovatie Hoogeveen 26 april 2012 1 1

Netwerkbijeenkomst duurzame innovatie 26 april 2012 Opening Tiens Eerenstein, wethouder gemeente Hoogeveen Duurzame dakbedekking Sandra van Venrooy, Van Venrooy Dakbedekking Duurzaamheid en verf Rob Mannes, Venko Schilderbedrijven Snelcursus Lokaal Ketenoverleg Peter Bootsma, CODIN Tafelexperimenten Bitumenketenoverleg (o.l.v. Peter Bootsma, CODIN) Verfketenoverleg (o.l.v. Dirkjan Bours, CODIN) Conclusies Afsluiting en napraten

Opening Voor: Ondernemers in de gemeente Hoogeveen die bitumen of verf verwerken, inkopen of verhandelen en die willen bijdragen aan een duurzame economie Doel: Kennisdelen, netwerken, experiment opstarten De gemeenten Hoogeveen, Emmen, Groningen en Leeuwarden, en het Contactnet Duurzame Innovatie Noord-Nederland (CODIN) sluiten in april een Cradle-to-Cradle project af met bijeenkomsten voor ondernemers. Het project is gericht op productontwerp en ketensamenwerking en is mogelijk gemaakt door het overheidsprogramma LvDO. In Hoogeveen ligt het accent op verf en dakbedekking. Deelnemers aan het C2C-project delen kennis. Aan de tafels wordt een experiment gedaan met Lokaal Ketenoverleg, een nieuwe vorm van ketensamenwerking rond goedkope en snelle acties voor ketenverduurzaming. Voor ondernemers biedt lokaal ketenoverleg een verbinding met de frontlinie van duurzame productinnovatie in de industrie. De bijeenkomst is verder een gelegenheid voor netwerken.

Transitie naar een duurzame economie Noord-Nederland

Alle geledingen van de economie Vele aangrijpingspunten Allemaal meehelpen! Daar vastpakken! Die kant op! 1-2-3! Transitie naar een duurzame economie Noord-Nederland Alle geledingen van de economie Vele aangrijpingspunten Consensus over lange termijn doel Gezamenlijke gelijktijdige actie 5

Betonmortel centrale Groningen Recycling Maatschappij Groningen Voorbeeld: Betonketenoverleg Mixer Cement X X Zand Afvoer betonmortel naar bouwprojecten Schip voert grind aan Lossen X Grind Betonmortel centrale Groningen Vrachtauto voert betonpuin aan Afvoer betongranulaat naar ... Betonpuin Wind shifter Breker Zeef 6 Recycling Maatschappij Groningen

Voorbeeld: Betonketenoverleg VRAAG KENNIS OVER- HEID AAN- BOD RECY- CLING Lokaal Ketenoverleg Kern- team Gemeente Beton-makers Grondstoffen Gemengde grondstoffen Mengen Mortel Bouwers Betonproducten 40 – 200 jaar Invoer Uitvoer Beton in gebouwen, wegen, bruggen, viaducten, rioolbuizen en andere toepassingen in de gemeente Groningen Recycling Bedrijven Kennis- instellingen Afval Achterlaten in de bodem Breker Wegen-bouwers Fundament voor wegen en viaducten Afval Zeef Recycling Downcycling >50% beton >90% beton Menggranulaat Hydraulisch Menggranulaat Mengen Betongranulaat Hoogovenslakken Betongranulaat 7

Voorbeeld: Betonketenoverleg Cementproductie veroorzaakt 5% van de CO2 uitstoot wereldwijd Regiegroep granulaatbeton: kan dit ook in Eindhoven? Agenda 2e ketenoverleg Welkom Wat is in de lokale betonketen het grootste duurzaamheidsprobleem? We storten beton op een manier dat het niet te recyclen is AgentschapNL: wij gaan reclame maken voor ketenoverleg Hergebruik van beton in de wegenbouw is downcycling Wat kan iedereen die hier is doen om dat probleem op te lossen, voor eigen rekening en zonder subsidie HBO: dat kunnen wij onderzoeken Bouwend Nederland: wij informeren onze leden Gemeente: wij gaan experimenteren met andere wegfundatie Rondvraag Sluiting Architect: dan zetten wij granulaatbeton in de bestekken Mortelcentrale: dan geven wij granulaatadvies aan aannemers Recyclingbedrijf: dan geven wij voorrang aan mortelcentrales

Lokaal Ketenoverleg VRAAG AAN- RECY- BOD CLING Be- stuur OVER- KENNIS HEID AAN- BOD RECY- CLING Lokaal Ketenoverleg Be- stuur

Voorbeeld: nieuwe initiatieven Betonketenoverleg Groningen, Emmen, Eindhoven, Tilburg, ... Foodketenoverleg Fryslân: industrieel en lokaal Verfketenoverleg Regionaal en 3+ gemeenten Bitumen Groningen In conceptfase: Drukwerk Auto’s

Opstellen en synchroniseren ... waar beginnen? 1. Stel een doel Ketenverduurzaming Duurzaam marktaandeel Sneeuwbaleffect 8. Opbrengst - Draagvlak en enthousiasme Niet op elkaar wachten Permanente effecten Breed inzetbaar 7. Communicatie Website Free publicity Via netwerken 2. Kies een productsoort Voeding Beton Bitumen, Kunststoffen Verf Hout Drukwerk etc. 6. Aan de slag Kies een projectdoel Stel een actiepakket op Consulteer alle leden Organiseer een evenement Iedereen tekent voor deelname Meet periodiek effecten Volgende doel Lokaal Ketenoverleg VRAAG AAN- BOD RECY- CLING Kern- team KENNIS OVER- HEID 5. Verdeel rollen Kernteam Leden Voorzitter Secretaris Procesbegeleider Werkgroepen 4. Zoek medestanders Duurzame missie Zakelijk betrokken Achterban 3. Kies een werkgebied Gemeente(n) Provincie(s) Rijk M 11

Stappenplan en begeleiding OVER- HEID Introductiegesprek gemeente + CODIN Startbeslissing Verkenning Planninggesprek gemeente + kwartiermaker Bijeenkomst met 5 opinieleiders Startbeslissing Vooronderzoek Vooronderzoek Kernteam, voorzitter, secretaris Startbeslissing Startfase (besloten) Startbijeenkomst verfketenoverleg (pers) 2e verfketenoverleg 3e verfketenoverleg Eigen bijdrage deelnemers kernteam 4e verfketenoverleg 5e verfketenoverleg ... € 2.500 (CODIN) VRAAG KENNIS AAN- BOD RECY- CLING OVER- HEID AAN- BOD RECY- CLING VRAAG OVER- HEID KENNIS Kern- team € 2.500 (gemeente) VRAAG KENNIS OVER- HEID AAN- BOD RECY- CLING Lokaal Ketenoverleg Kern- team € 2.500 (gemeente) € 2.500/jr (kernteam)

Verfketen in Noord-Nederland VRAAG KENNIS OVER- HEID AAN- BOD RECY- CLING Lokaal Ketenoverleg Be- stuur Industrieel Lokaal VRAAG KENNIS OVER- HEID AAN- BOD RECY- CLING Lokaal Ketenoverleg Be- stuur Lokaal Bouw- markten en groothandels Consumenten en schildersbedrijven Afval- inzameling

Materialen en Faciliteiten VRAAG KENNIS OVER- HEID AAN- BOD RECY- CLING Lokaal Ketenoverleg Be- stuur Materialen en Faciliteiten Materialen Handleiding Lokaal Ketenoverleg Sjabloon voor projectplan Voorbeeld rapport vooronderzoek Voorbeeld opdracht HBO-stage Formats voor uitnodiging, agenda en verslag Open source presentaties Voorbeelden actiepakketten Model intentieverklaring/convenant Propositie voor bedrijven Faciliteiten Digitale ledenlijsten, ook voor toepassing op website gemeente (voorbeeld) Groupware voor deelnemers ketenoverleg: discussie, filesharing, etc. Workshop voor kwartiermakers Indicatorenproject Communicatie

Kosten en opbrengsten Kosten Opbrengsten Tijdsbesteding VRAAG KENNIS OVER- HEID AAN- BOD RECY- CLING Lokaal Ketenoverleg Be- stuur Kosten en opbrengsten Kosten Tijdsbesteding Vrijwilligersvergoeding voorzitter/secretaris Vergaderfaciliteiten Conceptontwikkeling (CODIN/LvDO) Procesbegeleiding Opbrengsten Subsidievrije initiatiefruimte Aantrekkelijk voor vijf geledingen Doorbreekt het op-elkaar-wachten Doorgaande verduurzaming lokale keten Werkvorm ook inzetbaar voor andere ketens Profilering op duurzaamheid Lage kosten, momentum, permanent effect