Evaluatie van de basisdata voor de indicatoren van sociale inclusie Centrum voor Sociaal Beleid – Herman Deleeck Karel van den Bosch (met veel dank aan het SILC-team van StatBel)

2 Gegevensbronnen voor NAPincl •SILC (Statistics on Income and Living Conditions) •Arbeidskrachtentelling •Gezondheidsenquête •Administratieve gegevens  In deze uiteenzetting focus op SILC

3 Europese context SILC •SILC is gebaseerd (vanaf 2004) op een Verordening van het Europese Parlement en de Raad (1177/2003) •SILC wordt ingericht (zal worden ingericht) in alle Lidstaten van de EU (inclusief de nieuwe) + Noorwegen en IJsland. •Doel: vergelijkbare gegevens inzake inkomensverdeling en sociale uitsluiting voor de gehele EU.

4 Korte voorgeschiedenis SILC •Proefenquête in 2002 •1 e volledige enquête in België nam hier binnen de EU het voortouw. •Opstartproblemen in 2003: -werving van interviewers in sommige gemeenten -programmering van de vragenlijst in CAPI •Deze problemen lijken opgelost in 2004.

5 Opzet 1: roterend panel •“Roterend panel” Dwz. ieder jaar valt een kwart van de huishoudens af; deze worden vervangen door nieuwe huishoudens. Dus ieder huishouden doet maximaal 4 jaar mee. •Doel: longitudinale gegevens over armoede en sociale uitsluiting, met tegelijk behoud van cross-sectionele representativiteit.

6 Opzet 2: verantwoordelijkheden •Centrale (EU) doelstellingen; uitvoering lokaal (door Lidstaat) •Door Eurostat opgelegd: -Minimale effectieve steekproefomvang -“Target variables”: door Eurostat duidelijk omschreven variabelen, aan te maken obv de verzamelde SILC gegevens.

7 Opzet 2: verantwoordelijkheden •Lokale uitwerking door StatBel (in consultatie met Eurostat): - steekproeftrekking - vragenlijst - veldwerk - verwerking (controle, imputatie) - weging. •Mijn Evaluatie: verdeling verantwoordelijk- heden duidelijke verbetering tov ECHP

8 Populatie en steekproefkader •Populatie: private huishoudens in België. •Steekproefkader: Rijksregister. •Implicaties: -geen personen in collectieve huishoudens, -probleem voor daklozen, -probleem voor personen die feitelijk niet verblijven op het adres waar zij gedomicilieerd zijn.

9 Steekproeftrekking •Twee-traps steekproef -1e stap: selectie (deel)gemeenten -2e stap: selectie huishoudens •Globaal proportioneel aan populatie per gewest. •Maar rekening houdend met verwachte non- respons.

10 Steekproef: aantallen •Lichte oververtegenwoordiging Brussel en Wallonië, •Ondervertegenwoordiging Vlaanderen

11 Vragenlijst •Gericht op Eurostat “Target Variables” •Dus uitgebreid over inkomens, beperkter op andere domeinen. •Aanvullende vragen op Belgisch niveau (vooral over sociale uitsluiting) •Inbreng van externe expertise op initiatief StatBel.

12 Inkomensmeting •Inkomensbegrippen: -Totaal bruto-inkomen huishouden -Totaal netto beschikbaar inkomen huishouden -Beide voor afgelopen kalenderjaar (2003). •Noodzaakt voor meeste inkomenscomponent vragen naar: -al dan niet ontvangen -normaal bruto bedrag -normaal netto bedrag -aantal maanden

13 Veldwerk •Uitgevoerd door interviewers van StatBel. •Interview in CAPI. •Twee-daagse training voor interviewers •Periode: September tot December 2004 (vanaf 2006: April – Juni) •Deelname vrijwillig (itt Arbeidskrachtentelling) •Respondenten ontvangen €30 per hh. •Huishoudvragenlijst •Invididuele vragenlijst (voor alle 16+).

14 Respons •Lage respons in Brussel (zoals in de meeste enquêtes).

15 Redenen niet-interview •Geen interviewer beschikbaar •Geen contactname •Nooit thuisgevonden •Weigering

16 Interne respons •Respons van individuen binnen huishoudens met tenminste 1 interview. •[nog toe te voegen ]

17 Representativiteit •[Grafieken nog toe te voegen ]

18 Item non-respons •Lonen: 3% •Inkomsten uit zelfstandige arbeid: 64% •Werkloosheidsuitkering (gewoon): 3% •Pensioenen (wettelijk): 4% •Kinderbijslag (gewoon): 3% •Inkomen uit roerend vermogen: 55% •Mijn evaluatie: globaal goed ; probleem bij zelfstandigen.

19 Verwerking •Controle en correctie extreme waarden •Imputatie ontbrekende inkomensgegevens •Voor beide: -gevarieerde technieken -rekening houdend met consistentie en verbanden tussen variabelen -en met institutionele informatie (bijv. maximale bedragen) •Mijn evaluatie: grote verbetering tov ‘mechanische’ verwerking van de ECHP

20 Conclusies: sterke punten •Redelijk omvangrijke steekproef •Doelgerichte vragenlijst •Degelijke verwerking •Openheid naar buiten StatBel •Enthousiast, capabel en toegewijd SILC-team

21 Conclusies: aandachtspunt 1 •Steekproef toch nog klein voor: -Brussel -Specifieke groepen, zoals werklozen, éénoudergezinnen enz. -Uitbreiding eventueel via co-financiering door Belgische instellingen.

22 Conclusies: aandachtspunt 2 •Veldwerk en Respons -Respons eerder laag -Weinig informatie over veldwerk: •hoeveel pogingen tot contact? •wijze van contact •hoe worden interviewers opgevolgd? -Betaling (motivatie) interviewers •Benutten van expertise elders opgebouwd. -bijv. effectievere inzet premie voor huishoudens.

23 Conclusies: aandachtspunt 3 •Koppeling SILC enquête gegevens aan administratieve gegevens (SZ, Fiscaal). •In eerste instantie voor validering enquêtegegevens, maar met uiteindelijk doel vragen te kunnen schrappen -Verlichting last voor respondenten & enquêteurs -Kortere vragenlijst  grotere steekproef -Exacte institutionele informatie van groot belang voor beleid (wie zit precies in welk statuut?) vanwege specificiteit en selectiviteit maatregelen.