RIETVELD-LYCEUM DOETINCHEM LES 3. dd RIETVELD-LYCEUM DOETINCHEM LES 3. dd. 19 FEBRUARI 2013 HET ZONNESTELSEL : NU “de componenten” V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar

Behandeld in vorige lessen: de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig 15 miljoen graden + DRUK van drie miljard atmosfeer. Meer dan 99 % van de oorspronkelijke gasnevel in de zon.!

Behandeld in een vorige les: Orionnevel, waarin duizenden nieuwe sterren ontstaan. Minstens vier grote sterren (witte puntjes) Oorzaak samen- trekking ? de nevels zijn veel ijler dan onze atmosfeer.

Behandeld in een vorige les: Een gaswolk verandert naar een “platte” ronddraaiende schijf. In het midden de al maar groter wordende Zon. Uiteindelijk bezit de Zon 99 % van alle materie. Het Zonnestelsel ontstond 4,5 miljard jaar geleden.

De 4 COMPONENTEN WIE ??

Zon Planeten Kuipergordel van Oortwolk

Niet alles werd opgeslokt door zon en de planeten Niet alles werd opgeslokt door zon en de planeten. In de Kuipergordel zitten miljoenen (of meer?) kleine objecten. En als een wolk rond de zon en planeten is er de van Oortwolk met honderden miljarden “vuile ijsballen” “rest materiaal” (kometen) doorsnede totale zonnestelsel: 3 tot 4 L.J.

Schematische voorstelling WERKELIJKHEID ECHT ROND Schematische voorstelling WERKELIJKHEID ECHT ROND ? ALS NAASTE BUREN ANDERE ZONNESTELSELS A.U. of A.E. = astronomical unit= astronomische eenheid= afstand Aarde-Zon= 8 minuten= 150 miljoen km. ECLIPTICAVLAK= het theoretische vlak waarin zon en de planeten draaien

‘ De tweede ”component” de acht in regelmatige banen om de Zon draaiende planeten Verdeeld naar 4 Aardse planeten en vier Gasplaneten. de manen, de kleine planeten(planetoide)

Zon en Planeten in onderlinge grootte Zon en Planeten in onderlinge grootte. (Onderlinge afstanden niet op schaal.) Mercurius 0,4 AE; Venus 0,66 AE; Aarde 1 AE; Mars 1,5 AE; Jupiter 8 AE; Saturnus 10 AE; Uranus 20 AE; Neptunus 30 AE

De Aardse Maan. Zien altijd de zelfde zijde van de maan De Aardse Maan. Zien altijd de zelfde zijde van de maan. Gemiddelde afstand Aarde – Maan : 380.000km.(= 1,3 sec.) MANEN DRAAIEN ROND OM PLANETEN.

Veel manen. In grote vergeleken met Aarde Veel manen. In grote vergeleken met Aarde. Mercurius +Venus: geen Aarde : 1. Mars: 2 Jupiter: + 60 Saturnus:+ 60 + ringen Uranus: + 27 + ringen Neptunus: 13 + ringen Vele verschillen in grootte, oppervlak.etc

Astroidengordel tussen Mars en Jupiter Astroidengordel tussen Mars en Jupiter. 100 duizenden “kleine planeten”(planetoiden)

IDA, 55 km lang, kale rots met inslagkraters

Gaspara ,Mathilde en Ida. Onregelmatig gevormde stenen klompen.

Astroide Tempel 1. Inslag veroorzaakt door STARDUST(nasa ) in 2006

De astroide WILD-2 in 2006 bezocht door STARDUST(nasa).

AERO-GEL. Door NASA’s “STARDUST” verzameld in 2006

“3e COMPONENT” Een aantal grootste bekende objecten in de Kuipergordel “3e COMPONENT” Een aantal grootste bekende objecten in de Kuipergordel. In grote vergeleken met de Aarde. Enkele hebben een of meer manen (b.v. Pluto 3)

“4e component : van Oortwolk” Een komeet, Hyakutaka, afkomstig uit de van Oortwolk. Een van de 400 miljard vuile sneeuwballen. Werd door een ander hemellichaam uit zijn baan “geduwd”. Viel / werd en wordt aangetrokken door de zon. Velen gaan in een ellipsbaan door het zonnenstelsel.

De kop van de komeet, bestaand uit ijs (water+co2+co etc De kop van de komeet, bestaand uit ijs (water+co2+co etc.) en brokjes gesteenten, mineralen. Verdamping t.g.v. de naderIng zon + botsingen met de deeltjes van de zon. Vormen een halo rond de kern.

De komeet Hale-Bobb, 1997/98 Wit de stofstaart Blauw de gasstaart(plasma-) in het verlengde van lijn zon-komeet.

Het ZONNESTELSEL MAAKT DEEL UIT VAN DE “MELKWEG”-STELSEL Het ZONNESTELSEL MAAKT DEEL UIT VAN DE “MELKWEG”-STELSEL. (200 miljard sterren) een ander stelsel: de Sombrero. onder invloed van een ander stelsel de huidige vorm. Aan de randen zijn stofwolken te zien

Het zonnestelsel over 10 miljard jaar en langer Het zonnestelsel over 10 miljard jaar en langer. Helixnevel het witte puntje in het midden is het restant van de ster. Zeer veel materiaal het heelal ingeslingerd doorsneden zeer vele lichtjaren.

In het tweede uur: een aantal planeten en manen, door Bob van Rongen.

Een wolk, in het Melkwegstelsel, waarin nieuwe sterren worden geboren Een wolk, in het Melkwegstelsel, waarin nieuwe sterren worden geboren. Bestaand uit gassen, silicaten en metalen, zijnde restanten van oude sterren(-stelsels) RECYCLING(hergebruik)

Gelijkertijd onstonden miljarden kleinere en grotere kernen, waarvan een het centrum werd en de grootste: de ZON. Met een achttal grote planeten. (De 4 Aardse en de 4 Gasplaneten)

Einde van een ster: de zon over 4,5 miljard jaar De brandstof is verbruikt (waterstof),gevolg geen kernfusie meer. Gevolg ster stort in. opnieuw weer grotere druk Zwelt op tot mogelijk de Aarde, vernietigt de planeten. Blaast zich op

Een stervende ster(witte punt) Na zich opgeblazen te hebben stoot hij alle gassen de ruimte in.

Krabnevel

Een sterrenstelsel, gelijkend op ons Melkwegstelsel. doorsnede 100 Een sterrenstelsel, gelijkend op ons Melkwegstelsel. doorsnede 100.000 lichtjaren.(L.J.) Zonnestelsel op 30.000 L.J. van het midden. In het midden een “zwart gat”

De Paardekopnevel ( B-33) in de Orionnevel doorsnede 3 L.J. Afstand” 400 parsec= 1.300 L.J. Diameter: 2 L.J. Satellieten:ISO , WISE +IRAS. Nevel draait 360 graden. Kop komt naar voren. Temperaturen: hart: 12 tot 18 gr. Kelvin, rand 100 gr.K. Aantal deeltjes: hart 10>5, naar buiten 10<3 per cm3. Waarnemingen in: infra-rood en (sub-)mm-gebied. Interesse: scheikundig gebied. Ontdekte moleculen: o.a. Ontstaan: ; over paar duizend jaren niet meer herkenbaar, over 5 Ma. Nevel verdwenen.