t Netherlands Institute of Applied Geoscience TNO - National Geological Survey BVFP-ALV 16 mei 2006 Funderingsschade door lage grondwaterstanden in Dordrecht Jelle Buma (TNO) Bas van Etten (TNO) Jan de Jong (TNO) Roelof Stuurman (TNO)

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Onderzoeksvragen : -Is de schade aan de houten funderingen het gevolg van droogstand? (schadevraag) -Wanneer begon de schade op te treden ? (schadevraag) - Wat zijn de oorzaken voor de droogstand ? (causaliteitsvraag) -Wie had de droogstand kunnen / moeten voorkomen ? (zorgplichtvraag) In algemene zin of voor heel Dordrecht en voor 3 nader onderzochte locaties

t BVFP-ALV 16 mei 2006

t Vraag : -Is de schade aan de funderingen het gevolg van droogstand? Werkwijze: -Literatuuronderzoek (algemeen deel) -Beoordeling funderingsonderzoeksrapporten (3 locaties) Antwoord: - Aantasting van funderingshout door softrotschimmels of bacteriën - Schimmels hebben droogstand nodig, bacteriën niet - Aantasting door schimmels gaat veel sneller, schimmels zijn doorslaggevend voor schadebeeld (SHR)

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Antwoord: -Op de 3 locaties komt schimmelaantasting voor. -Het bovenste deel van het funderingshout staat droog. -De funderingsschade is aantoonbaar en uitsluitend het gevolg van droogstand.

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Vraag : Wanneer begon de schade op te treden ? Werkwijze: - (literatuuronderzoek) - Inspectie 3 locaties: vergelijk scheefstand en scheurvorming Antwoord: -Zodra er daadwerkelijk scheurvorming en zakkingen gaan optreden gaat de deformatie snel (10 tot 20 jaar). -De schade op de 3 locaties is opgetreden in de afgelopen 10 tot 20 jaar.

t BVFP-ALV 16 mei

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Vraag : - Wat zijn de oorzaken voor de droogstand ? Werkwijze: - Watersysteemanalyse Eiland v Dordrecht - Archiefonderzoek en lokaal grondwatermeetnet MERWEDEMERWEDE N O R D / D. K I L

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Antwoord : -Alle denkbare invloeden op grondwaterstand onderzocht - Van belang: is de grondwaterstand lager dan het openwaterpeil ? (dan veel af te strepen) - Grondwaterwinningen spelen geen rol van betekenis (gehele Aandachtsgebied)

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Antwoord : Lek straatriool is de oorzaak van de droogstand, want: - Laagste grondwaterstand bij het riool gemeten - Rioolinspecties: scheurvorming, wortelingroei - Andere oorzaken uitgesloten

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Vraag : Wie had de droogstand kunnen / moeten voorkomen ? Werkwijze: Literatuuronderzoek Antwoord: Spitst zich toe op gemeente, als rioolbeheerder Maar ook als beheerder openwaterpeil tot 1995 En voorschrijver van aanlegdiepte funderingen - Grondwaterbeheer (nee) - Rioolbeheer (niet onderzocht, afhankelijk van middelen en beleidsvrijheid) - Informatieverschaffing en communicatie

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Antwoord: Ca. 1930

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Antwoord: Ca : eerste bekendheid gemeente met droogstand door lekke riolen (archiefstukken) 1932-?-1995 : verlaging openwaterpeil Noordpolder (20 cm) Ca : gemeente adviseert aanbrengen kelderpompen (archief) : Wareco constateert droogstandsrisico’s verspreid over het Aandachtsgebied Funderingen en wijt deze m.n. aan lekkende riolen Vanaf 1990 : Drainage bij rioolvernieuwing. Geen funderingsonderzoek, drainage tot onder funderingshout 2000 : actieve informatieverstrekking door gemeente m.b.t. droogstand 2006 : nog steeds oude riolen en droogstand op de 3 locaties

t BVFP-ALV 16 mei 2006 Conclusies : Schimmelaantasting van funderingshout gebeurt alleen bij droogstand. Bij zowel bacterie- als schimmelaantasting zijn de schimmels doorslaggevend voor het schadebeeld. De funderingsschade wordt veroorzaakt door droogstand en is de laatste 10 tot 20 jaar opgetreden. Lekke straatriolen zijn de oorzaak van de droogstand. De gemeente Dordrecht was vanaf ca bekend met droogstand i.r.t. lekke riolen, en vanaf ca op de hoogte van droogstandsrisico’s door lekkende riolen op de 3 locaties. De funderingsschade in zijn huidige omvang had voorkómen kunnen worden als de gemeente hier als beheerder van het rioolstelsel actiever over had gecommuniceerd.