Vlaamse financiering van onderwijs en onderzoek aan de Vlaamse universiteiten en hogescholen Deel 1 – financieringskanalen voor onderzoek en innovatie Deel 2 – werkingstoelagen Marc Luwel

Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010 INLEIDING – KENNIS (1) Economische groeimodelen tot ± 1950 : kapitaal en arbeid Vanaf 60’s progressief : meer inzicht in de rol van (soorten) kennis in de economische groei MAAR (TPF) → niet alleen R&D, ook andere immateriële investeringen → R&D Capital Stock (opgebouwd over jaren) → relatie tussen R&D en groei is complex Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010 INLEIDING – KENNIS (2) Kennis als een publiek goed In tegenstelling tot arbeid en kapitaal, wordt kennis gekenmerkt door - ‘non-rivalness’ niet exclusief Kennis uit onderzoek als publiek goed → fundamendeel onderzoek / grensverleggend / bleu sky onderzoek / ‘basic research’ Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010 INLEIDING – KENNIS (3) MAAR een belangrijk deel van de kennis uit R&D is niet een zuiver publiek goed Gedeeltelijk ‘rival’ : ‘tacit’ in hoofden of organisaties Vaak (tijdelijk) exclusief : geheimhouding / octrooien / … ---- hoe meer rival en hoe meer exclusief hoe meer privaat goed Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010 INLEIDING – KENNIS (4) Innovatie in de vorm van commercialiseerbare toepassingen --- privaat goed / eigendom →→ meer geschikt voor prive investering Fundamenteel onderzoek --- publiek goed →→ quasi exclusief (direct of indirecte) publieke financiering Continuum hiertussen met groeiend ‘marktfalen’ en dus noodzaak voor groeiende publieke financiering Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010 INLEIDING – KENNIS (5) Geen ‘lineair’ model / watervalsysteem Fundamenteel basis →basisonderzoek →(technologische) innovatie → product/dienst → commercialisering →groei MAAR COMPLEX : Veel terugkoppelingen / niet lineaire effecten Innovatie is veel meer dan (technologische) innovatie --- een firma kan sterk innovatief zijn zonder in technologische innovatie te investeren (e.g. DELL, RYANAIRLINES) Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010 INLEIDING – KENNIS (6) Alternatieve manier om R&I te kenmerken Werk waarvan de onderzoeker het onderwerp bepaalt VERSUS Werk waarvan derden (bedrijven, financierende overheid, …) het thema vastleggen Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Financiering O&I aan Vlaamse universiteiten en hogescholen TALRIJKE FINANCIERINGSBRONNEN Vlaamse overheid (werkingstoelagen en specifieke R&I financiering) Federale overheid Europese Unie (o.a. EU KP) Bedrijven (zonder tussenkomst overheden) Eigen inkomsten (e.g. uit octrooien, licenties, spin-offs, …) Mecenaat ….. Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Universitaire werkingstoelagen (1) Waarvoor worden werkingstoelagen gebruikt? Onderwijs (ZAP, AAP, ATP, leeromgeving) Collectieve voorzieningen voor onderwijs en onderzoek (financiele dienst, personeelsdienst, bibliotheek, ICT, …) Onderzoek (ZAP, AAP, ATP, onderzoeksomgeving) Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Universitaire werkingstoelagen (2) Behoudens klein aantal onderzoekers met contract van onbepaalde duur, is ZAP enige personeelscategorie met vaste aanstelling ZAP eindverantwoordelijk voor (kwaliteit) van Onderzoek; Onderwijs; Dienstverlening en valorisatie Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Vlaamse O&I financiering aan univs Intrauniv. competitie Interunivcompetitie Fundamenteel onderzoek BOF met als onderdelen Projecten PhD-bursalen en post-docs Tenure track mandaten Methusalem FWO Odysseus Aantal acties in internationaal kader Basis onderzoek ↓ Technologische innovatie Valorisatie & dienstverlening IOF programma’s met valorisatie als doel mandaten Interface-diensten IWT (deel van opdracht) SBO-projecten Toegepast Biomedisch Baekeland mandaten IWT-projecten (univs als onderaannemers) Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

VlaamseO&I financiering aan hogescholen Intra-hogeschool competitie Inter-hogeschool competitie Fundamenteel onderzoek NIHIL want onderzoek sluit aan bij profiel opleidingen Basis onderzoek ↓ Technologische innovatie Valorisatie & dienstverlening PWO –middelen Primair naar prof. BA maar in samenwerking Interface-diensten op nivo van de associaties IWT (deel van opdracht – in de praktijk vooral ex 2-cycli) Tetra-projecten SBO -projecten PhD-bursalen en post-docs IWT-projecten (hogescholen als onderaannemers) Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Vlaamse O&I financiering aan univs en hogescholen (1) Onderzoeksinfrastructuur EEN financieringsinstrument voor zowel fundamenteel als basisonderzoek (te weinig middelen voor 2 / duale natuur veel instrumenten / open voor univs, hogescholen (SOCs, postinitieel onderwijs) en open voor derden (mits inbreng) Middelzware infra : combinatie intra en inter-associatie competitie Zware infra : open competitie tssn univs, hogescholen, SOCs en postinitiele onderwijsinstellingen Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Vlaamse O&I financiering aan univs en hogescholen (2) Additioneel een aantal kanalen van eerder beperkte omvang Beleidsondersteunend onderzoek op ministerieel initiatief Steunpunten voor beleidsrelevant onderzoek Beleidsondersteuning op korte als lange termijn Onderzoek op initiatief van onderzoekers Dataverzameling en beheer Onderwijskundig beleids- en praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek Wetenschapspopularisering …. Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010 Kenmerken van Vlaamse financieirngsinstrumenten voor univs / hogescholen INGEWIKKELD??? NEEN – specifieke instrumenten voor schakels in de kennisketen → specifieke beoordelingscriteria WAAROM DEELS DUAAL (inter / intra) Voor de beoordeling van de wetenschappelijke kwaliteit : ‘peer review’ <> alleen onderzoekers kunnen dat !!! PEER REVIEW is als democratie : beste van slechte systemen ---- zeker niet optimaal DAAROM : tweede kans voor ideeen en personen moet er zijn voor zover het organiseerbaar/beheersbaar is Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010 Kenmerken van Vlaamse financieirngsinstrumenten voor univs / hogescholen (2) Kenmerken van Vlaams systeem eindverantwoordelijkheid bij de univs --- univs beslissen over grootste projecten en loopbaan ZAP (methusalem, BOF, tenure track, …) In zeer hoge mate competitief FWO, IWT, Herculesstichting : lage slaagkans (aan de grens van intern. erkende benedengrens 1/3) Competitie tssn univs via verdeelsleutels voor BOF, IOF, Hercules (vandaag % verdeling van globale enveloppe ---- niet naar groeimodel?) Erg gericht op innovatie en samenwerking met industrie In verhouding met werkingstoelagen zijn Vlaamse univs bij de hoogste aan inkomsten uit samenwerking met industrie Lange traditie Inschakeling van hogescholen Financiering O&I univs & hogescholen Marc Luwel 09/06/2010

Deel 2 - Werkingstoelagen Ik dank u Deel 2 - Werkingstoelagen