Technologische kansen voor de Nederlandse industrie De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie

Geothermie projecten industrie IF Technology: advies en ingenieursbureau duurzame bodemenergie (WKO en geothermie); 95 mensen; Arnhem Geothermie projecten industrie Heineken Den Bosch VOPAK Vlaardingen en Botlek Parenco Norske Skog Suikerunie Smurfitt Kappa FrieslandCampina DAF

Geothermische elektriciteit: proven technology en common business

Geothermie: vrijwel onuitputtelijke bron van duurzame warmte 99% van de aarde > 1.000 ºC Nucleaire aanvulling in de kern

Temperaturen in de diepte in NL

Geothermische warmte uit een watervoerende laag Injectie put Productie put pomp 40 - 70°C 80 - 200°C Warmte vraag of elektriciteitcentrale Warmtewisselaar 1 à 2 km

Beschikbaarheid data NL logmetingen Seismiek: 2D en3D Kernmetingen Etc.

Geothermie projecten; 2 a 2,5 km diepte 7 projecten zijn geboord: Vd Bosch Bleiswijk (glastuinb) Vd Bosch Berkel & Rodenrijs Ammerlaan Pijnacker (glastb) Den Haag (woningbouw) Duijvesteijn (glastb) Koekoekspolder (glastb) Green wells Westland (glastuinb) 1 project wordt nu gemaakt: California Venlo (glastuinb)

Vergunning-aanvragen voor aardwarmte in NL

Warmtevraag in NL

ECN prognose geschiktheid warmtevraag voor geothermie Sector Warmtegebruik [PJ/a] geschikt voor geothermie Voeding & genotmiddelen 63 ja Textiel 3 ? Papier & karton 25 Chemie (anorganisch, organische, kunstmest) 261 deels Raffinage 115 Bouwmaterialen 27 - Basismetaal ferro 33 Basismetaal non-ferro 5 Metaalproducten 19 Kunststoffen 8

3 vormen van doorlatendheid Enhanced Geothermal Systems (EGS): zelf gemaakte breuken Natuurlijke primaire doorlatendheid Natuurlijke breuken Op dieptes > 4 km doorlatendheid te laag voor grote flow Indien mogelijk: aantrekkelijk Hoe te vinden? Hoogste mate van zekerheid: controle door techniek

Breukzones in NL

Ondergrondse warmtewisselaar

Breuken gemodelleerd met gevalideerd model; Kohlenkalk geschikt om breuken in te maken

Voorbeeld project EGS voor papierfabriek Injectie put; 5000 m diep Productie put Pomp; 120 kg/s 100°C 180°C Warmte vraag en stoomvraag 40 MW uit geothermie Warmtewisselaar km

Financiele getallen voorbeeld project Totale investering ca 70 M euro Besparing (zonder SDE+) 12 M euro/jaar terugverdientijd zonder SDE+ 6 jaar met SDE+ 4 jaar

Tornado diagram IRR voorbeeld project

Aanwezigheid kohlenkalk: vrijwel overal in NL

Diepte top Kohlenkalk Geschikte diepte voor industriele warmte

EGS voor chemische industrie in NL; hoe verder? Alle onderdelen “proven”; geheel is nieuw Aantal projecten in Europa gemaakt: Soulz, Landau, Basel Groot aantal in voorbereiding; Risico-perceptie vrij groot; Opties: Verzekeren Samen een eerste project maken: risico delen Deelname overheid bewerkstelligen Stap 1: inventarisatie belangstelling Stap 2: haalbaarheid in beeld brengen en plan van aanpak vervolg maken