Practica/opdrachten via uitdagingen Zaterdag 23 oktober 2010 Docent chemie: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be KHLim Diepenbeek Lerarenopleiding BASO

1.Uitdagingen Grootste kristal:  maak grootste kristal met 10 g keukenzout  Mooiste kristalketting: maak een ketting van gekristalliseerde zouten/suiker Vriespuntverlagend effect van keukenzout: probeer zo fel mogelijk de temperatuur van 100 g ijs te laten dalen door toevoeging van maximaal 10 g keukenzout

1.Uitdagingen Elementen in PSE: zoek zoveel mogelijk elementen in het PSE met letters van de schoolnaam  Colafontein: maak de hoogste colafontein met 1.5l cola en maximum 5 mentossnoepjes  Ezelsbruggetjes PSE: zoek een origineel ezelsbruggetje over een eigenschap of opgegeven deel van het PSE (bepaalde groep, bepaalde periode…)

2.Meerwaarde Opzoekwerk: huidige-vroegere leerstof/literatuur Onderzoekend practicum Nauwkeurigheid Vergelijkend onderzoek Actieve/enthousiaste inbreng leerlingen

3.Voorbeeld Bereik de grootste temperatuursdaling door een endotherme reactie. Beperkingen: Je krijgt maximaal 20 g chemische stoffen (veiligheid)

3.1. Stap1: Opzoekingwerk Wat is een endotherme reactie? Voorbeelden van endotherme reacties: Reactie van wijnsteenzuur en natriumwaterstofcarbonaat Weeg 4 g wijnsteenzuur af en los dit op in 25 ml water. Noteer de temperatuur als alles is opgelost Voeg nu 5 g natriumwaterstofcarbonaat toe en roer.

3.1. Stap1: Opzoekingwerk Voorbeelden van endotherme reacties: Reactie ijzer(III)nitraat en natriumcarbonaat Weeg 5 g ijzertrinitraat af en los dit op in 25 ml water. Noteer de temperatuur als alles is opgelost. Voeg 5 g dinatriumcarbonaat toe en roer, meet temperatuur Reactie bariumhydroxide en ammoniumthiocyanaat Weeg 2 g ammoniumthiocyanaat af en breng dit in de beker Noteer de temperatuur Voeg 4 g bariumhydroxide toe en roer, meet temperatuur

3.2 Stap2: Theoretisch onderzoek 1. Herleiden naar 20g stof 2. Herleiden naar hoeveelheden mol 3. Controle veiligheid 4. Bepalen/opzoeken van reactie-enthalpieën

3.3.Stap3: Uitgekozen recept Neem een beker van 100ml Breng hierin 13 g Ba(OH)2.8H2O (0.041 mol) Breng hierin een digitale thermometer en registreer de temperatuur. Noteer de temperatuur in de tabel Voeg nu 7 g NH4SCN toe (0.092 mol), meng met de thermometer en volg de temperatuursverandering. Noteer de laagst bereikte temperatuur. Bereken de temperatuursdaling van de reactie Reactie: Ba(OH)2 + 2 NH4SCN  Ba(SCN)2 + 2 NH3 + 2 H20

3.4. Stap4: Uitvoering proef Begintemperatuur (°C) Eindtemperatuur(°C) Temperatuursverschil (°C)

3.5. Stap5: Alternatieven: inbreng leerlingen 1.-Juiste molaire verhouding (13.5g//6.5 g) 2.-Meer bariumhydroxide in verhouding (16g//4g) 3.-Meer ammoniumthiocyanaat in verhouding(10g//10g) 4.-Niet mengen 5.-Extra water toevoegen 6.-In een afgesloten ruimte 7.-Volgorde wisselen 8.-Ander hydroxide (vb Ca(OH)2) 9.-Ander ammoniumzout (vb NH4Cl) 10.-Kleiner reservoir Theoretische verklaringen/onderbouwen

3.6.Stap6: Uitvoering alternatieven Alternatieve proeven Begintemperatuur (°C) Eindtemperatuur (°C) Temperatuursverschil (°C) !!!!! 1juiste verhouding 2 meer Ba(OH)2 3 meer NH4SCN 4 niet mengen 5 water toevoegen 6afgesloten ruimte 7volgorde 8 ander hydroxide 9ander ammonium 10kleiner reservoir

3.7. Stap7: Conclusies Beste uitvoering: combinatie van….

4. Leerplan:Onderzoekend leren / leren onderzoeken Met betrekking tot een concreet wetenschappelijk of toegepast wetenschappelijk probleem, vraagstelling of fenomeen kunnen de leerlingen 1relevante parameters of gegevens aangeven, hierover informatie opzoeken en deze oordeelkundig aanwenden. 2een eigen hypothese formuleren en aangeven hoe deze kan worden onderzocht. 3voorwaarden en omstandigheden die een hypothese weerleggen of ondersteunen, herkennen of aangeven. 4ideeën en informatie verzamelen om een hypothese te testen en te illustreren. 5omstandigheden die waargenomen effect kunnen beïnvloeden, inschatten. 6aangeven welke factoren een rol kunnen spelen en hoe ze kunnen worden onderzocht. Filip.Poncelet@khlim.be

4. Leerplan:Onderzoekend leren / leren onderzoeken 7resultaten van experimenten en waarnemingen afwegen tegenover de te verwachte, rekening houdende met de omstandigheden die de resultaten kunnen beïnvloeden. (8resultaten van experimenten en waarnemingen verantwoord en bij wijze van hypothese, veralgemenen.) (9experimenten of waarnemingen in klassituaties met situaties uit de leefwereld verbinden.) 10doelgericht, vanuit een hypothese of verwachting, waarnemen. 11waarnemings‑ en andere gegevens mondeling en schriftelijk verwoorden en weergeven in tabellen, grafieken, schema's of formules. 12alleen of in groep, een opdracht uitvoeren en er een verslag over uitbrengen. Filip.Poncelet@khlim.be

4. Leerplan:Attitudes 22zijn gemotiveerd om een eigen mening te verwoorden. 23houden rekening met de mening van anderen. 24zijn bereid om resultaten van zelfstandige opdrachten objectief voor te stellen. 25zijn bereid om samen te werken. 26onderscheiden feiten van meningen of vermoedens. 27beoordelen eigen werk en werk van anderen kritisch en objectief. 28trekken conclusies die ze kunnen verantwoorden. 29hebben aandacht voor het correct en nauwkeurig gebruik van wetenschappelijke terminologie, symbolen, eenheden en data. 30zijn ingesteld op het veilig en milieubewust uitvoeren van een experiment. 31houden zich aan de instructies en voorschriften bij het uitvoeren van opdrachten. Filip.Poncelet@khlim.be

ICT DIDACTIEK PRAKTIJK Nascholing programma Filip.Poncelet@khlim.be

Wetenschappelijke uitdagingen 2de graad Chem/NW De koudste endotherme reactie, de langstwerkende kerststerretjes, de hoogste hotpack-toren, de mooiste kristallenketting, de sterkste vruchtenbatterij, de hoogste colafontein, de mooiste chemische tuin…. ga de uitdagingen aan met je leerlingen. De mooiste chemische tuin, de meeste kleurtjes in één beker, de langste kleurveranderingreeks, vuurwerk in alle kleuren, oscillerende reacties, kleuren gaan en komen Donderdag 17 maart 2011 9u30-16u15 Minstens 30 uitdagingen Filip.Poncelet@khlim.be

Energie in de wetenschappen 2de graad Fys/chem/NW 1: Proeven onderscheid tussen exotherme en endotherme reacties 2: Proeven:activeringsenergie/bepaling van warmte bij chemische reactie 3: Energieuitwisselingen: licht --- chemische reactie 4: Energieuitwisselingen: elektrische energie -- chemische reactie 5: Energieuitwisselingen: warmte/mechanische energie – chemische reactie 6: Energie en uitdagingen 7: Energie en spellen 8: Filmfragmenten/ppt 9: ICT/simulaties/applets/ modellen Donderdag 27 januari 2011 9u30-16u15 Filip.Poncelet@khlim.be

Voeding, fysisch en chemisch 2de graad chem/fys/NW Waarom worden de aardappelen niet gaar op de Mount Everest? Waarom is rode kool bereid met appeltjes roder dan zonder appeltjes? Hoe kunnen we melk gebruiken in scheidingstechnieken? Welke scheidingstechnieken worden zoal gebruikt in de voedingsindustrie? Moeten we zout, bij het koken van aardappelen, toevoegen bij het begin of op het einde? Hoe toon ik de Brownse beweging met melk en hoe simuleer ik dit met een model in de klas? Hoe kunnen we suiker laten knallen? Kunnen redoxreacties worden bestudeerd via suikers?.... Donderdag 11 mei 2011 9u30-16u15 Filip.Poncelet@khlim.be