Ondervoeding bij kinderen in het ziekenhuis

Onderwerpen Prevalentie Doel voedingstherapie Definitie ondervoeding: PI versus optimaal Screenen op risico ondervoeding Beleid (onder)voeding Taakverdeling Eiwit- en energiebehoefte Samenvatting

Prevalentie ondervoeding Prevalentie varieert bij kinderen van 3-34% afhankelijk van de groep en de gehanteerde definitie Acute ondervoeding (wasting) Chronische ondervoeding (stunting) Resultaten screeningsdriedaagse (2007) 19% van de klinisch opgenomen kinderen is ondervoed 22% academische ziekenhuizen, 17% algemene ziekenhuizen

Prevalentiecijfers In de dagelijkse praktijk onvoldoende herkend probleem Voeding krijgt vaak onvoldoende aandacht

Doel voedingsbehandeling Handhaven of herstel van de eiwitmassa in het lichaam Verschaffen van voldoende exogene energie voornamelijk bij afgenomen energie voorraden Manipulatie van de insulinesecretie via glucose Sauerwein et at Clin Nutr 2006

Definitie ondervoeding volgens PI Acute ondervoeding Kinderen < 1 jaar: gewicht naar leeftijd < -2SDS Kinderen > 1 jaar: gewicht naar lengte <-2 SDS NB. correctie prematuriteit tot 2 jarige leeftijd NB. gebruik groeicurve o.b.v. geslacht en etniciteit Komt chronische voeding ook voor bij kinderen < 1 jaar? 6

Definitie ondervoeding OPTIMAAL Acute ondervoeding Kinderen >28 dagen en <1 jaar: gewicht naar leeftijd <-2SD Kinderen >1 jaar: gewicht naar lengte <-2 SD Alle kinderen: >1 SD afbuigende groeicurve in afgelopen 3 maanden Chronische ondervoeding: lengte naar leeftijd Alle kinderen: <-2 SD <4 jaar 0.5-1 SD afbuiging in 1 jaar >4 jaar 0.25 SD afbuiging in 1 jaar NB. correctie prematuriteit tot 2 jarige leeftijd NB. gebruik groeicurve o.b.v. geslacht en etniciteit Komt chronische voeding ook voor bij kinderen < 1 jaar? 7

Screenen op ondervoedingsrisico met STRONG-kids screening tool risk on nutritional status and growth screenings instrument om het risico op verslechtering van de voedingstoestand en groei te bepalen bij opname

Screenen op ondervoedingsrisico met STRONG-kids Screening risico op ondervoeding Score indien ‘ja’ 1) Is er sprake van een ziektebeeld met een verhoogd risico op ondervoeding (zie tabel volgende dia)? 2 2) Verkeert de patiënt in een slechte voedingstoestand beoordeeld op basis van uw klinische blik? Inschatting ingevallen gelaat en/of verlies subcutaan vet en/of verlies spiermassa? 1 3) Is er sprake van 1 van onderstaande punten: Overmatig diarree (>5x daags dunne ontlasting) en/of braken (>3x daags) gedurende de laatste 1‑3 dagen, en/of Bestaande voedingsinterventie met drink- of sondevoeding, en/of Duidelijk verminderde inname gedurende de laatste 1‑3 dagen, en/of Belemmering van voedselinname door pijn? 4) Is er sprake van gewichtsverlies of stilstand (<1jaar) in groei/gewicht gedurende de laatste weken tot maanden? Totaalscore 9

STRONG-kids Hoog risico ziektebeelden Anorexia nervosa Brandwonden Bronchopulmonale dysplasie (< 2 jaar) Coeliakie Cystic fibrosis Dysmaturitas/prematuritas (tot 6 maand na à terme datum) Hartziekten, chronisch Infectieziekten (aids) Inflammatoire darmziekten Kanker Leverziekten, chronisch Nierziekten, chronisch Niet nader gespecificeerd (inschatting arts) Pancreatitis Short bowel syndrome Spierziekten Stofwisselingsziekten Trauma Verstandelijke handicap/ retardatie Verwachte grote operatie

STRONG-kids Score in relatie tot voedingsinterventie Bereken de totaal score en volg onderstaande indeling en advies Score 0 Laag risico op ondervoeding Geen voedingsinterventie nodig Score 1-3 Matig risico op ondervoeding Overleg voedingsbeleid, evt. met diëtist Controleer gewicht 2 x per week en evalueer risico na 1 week Score 4-5 Hoog risico op ondervoeding Specifiek voedingsadvies in overleg met diëtist

Beleid (onder)voeding Bij opname (< 24 uur) screenen d.m.v. screeningsinstrument STRONG-kids wegen en meten: > 28 dagen en < 1 jaar: gewicht/leeftijd en lengte/leeftijd > 1 jaar: gewicht/lengte en lengte/leeftijd Algemeen Tussentijdse verstrekkingen Motiveren Algemene monitoring Inname globaal bijhouden Regelmatig wegen (volgens protocol) en groeicurven bijhouden Ondervoed < -2 SDS groeicurven > 1SD afbuiging laatste 3 maanden (gewicht) < 4 jaar 0.5-1 SD in 1 jaar (lengte/leeftijd) > 4 jaar 0.25 SD in 1 jaar (lengte/leeftijd) < 24 uur na opname: Diëtist in consult < 48 uur na opname: Behandelplan ingezet en evaluatie volgens schema Dag 4: Evaluatie intake door diëtist Streven naar de berekende energie- en eiwitbehoefte, zo nodig aanpassen behandelplan Dag 7: Evaluatie voedingstoestand en vervolgens wekelijks Aandacht voor nazorg na opname 12 12

Behandelplan en evaluatie ondervoede kinderen Schema Inname vs. berekende behoefte Advies Monitoren/evalueren 100% Algemeen advies Globale monitoring intake door voedingsassistent en verpleegkundige Evaluatie diëtist 75-100% Evt. modules en drinkvoeding Na 48 uur evaluatie: behoefte met inname gehaald? Continueren of aanvullen met modules /drinkvoeding 50 - 75% Modules en drinkvoeding en / of sondevoeding Continueren of overgaan op sondevoeding < 50% Sondevoeding, eventueel aangevuld met gewone voeding Continueren of aanpassen 13 13

Taakverdeling Arts / verpleegkundige Diëtist Meten van lengte en gewicht Invullen en interpreteren STRONG-kids Invullen en interpreteren groeicurve Bepalen voedingsbeleid in relatie tot medische behandeling Diëtist Voedselinname versus behoefte Optioneel aanvullende metingen: omtrekmaten (arm), lichaamsamenstelling (impedantie, huidplooien), armspanwijdte, onderbeenlengte 14

Energie aanbeveling optimaal Energiebehoefte = rustenergieverbruik (REE) + toeslagen REE: berekend: Schofield formule gemeten: Indirecte calorimetrie Toeslagen: Ziektefactor Activiteitsfactor Groeifactor Inhaalgroeifactor NB. PI: minimaal Schofield (REE) + 30% toeslag (activiteit) voor kinderen > 1 jaar Parenterale voeding: Om REE te berekenen: gebruik Schofield formules Kinderen met ondergewicht die gewicht dienen aan te komen hebben een energiebehoefte van 130-150% ten opzichte van de REE Indien men exact de REE wil bepalen: gebruik maken van indirecte calorimetrie 15

Eiwit aanbeveling optimaal Uitgangspunt: WHO PE% (2007) Acuut ondervoede kinderen (gewicht naar lengte < -2SD): Optimaal: 9-11.5 en% eiwit Chronisch ondervoede kinderen (lengte naar leeftijd < -2SD): Optimaal: 11-15 en% eiwit NB PI: minimaal 1.2 – 1.5 gram eiwit/kg voor kinderen > 1 jaar 16

Samenvatting Minimum (PI) Optimaal Meten voedingstoestand < 1 jr: gewicht naar leeftijd > 1 jr: gewicht naar lengte => Identificeren van kinderen met ondervoeding Voedingsbeleid > 1 jaar Minimaal 1.2 – 1.5 g eiwit/kg Minimaal Schofield REE+ 30% Meten voedingstoestand < 1 jr: gewicht naar leeftijd lengte naar leeftijd > 1 jr: gewicht naar lengte => Identificeren van kinderen met ondervoeding Screening risico op ondervoeding Invullen STRONG-kids Voedingsbeleid Eiwit en energie volgens individuele gemeten of berekende behoefte