Schema en synthese van een zakelijke tekst Leesvaardigheid

Wat? Een synthese is een goed gestructureerde, doorlopende tekst die alle belangrijke informatie van een tekst samenvat. Een synthese maak je o.b.v. een schema van diezelfde tekst. Je moet in een schema en een synthese de inhoud van een oorspronkelijke tekst dus zo weergeven dat iemand die de originele tekst niet gelezen heeft, toch te weten kan komen waarover de tekst ging. Dit doe je steeds in je eigen woorden.

Hoe? (1) Maak eerst een schema van de gelezen tekst. Een schema is beslist geen doorlopende tekst, maar beperkt zich tot de weergave van de essentie d.m.v. titels, trefwoorden en korte zinnetjes. Uiteraard wijzig je de volgorde van de redenering uit de tekst niet. Hoe maak je een schema?

Een schema maken Lees de tekst grondig. Bepaal het onderwerp van de tekst. De titel van de tekst en eventuele tussentitels, illustraties en/of grafieken kunnen je daarbij helpen. Bepaal de hoofdgedachte van de tekst en het standpunt van de auteur. Onderstreep in iedere alinea de kernzinnen en daarin telkens het kernwoord. In de meeste gevallen staan de kernwoorden en dus ook de kernzinnen helemaal vooraan of achteraan in een alinea. Maak een duidelijk onderscheid tussen hoofd- en bijzaken (voorbeelden, vergelijkingen, bijkomende argumenten,…) Geef duidelijk het verband aan tussen de verschillende alinea’s. Let daarbij op: Signaalwoorden (ten eerste, ten tweede...; niet alleen...maar ook; bovendien; dus; echter; volgende; vorige; enerzijds…anderzijds;, zolang; zodra;, kortom; indien; evenals;...) Verwijswoorden (hiermee; daardoor; daarom; daarin; deze; die; dat; hij; hun.....)

* Als de samenhang dan nog niet duidelijk is (doordat duidelijke verbindingswoorden ontbreken), dan zal je die in je schema zelf moeten aangeven door logisch klinkende zinnetjes of woorden toe te voegen.

Hoe? (2) Formuleer dan in een doorlopende tekst de gang van de redenering die in de tekst gevolgd werd. Geef duidelijk aan wat hoofd- en bijzaak is.  Uitgewerkte voorbeelden hoef je in je synthese niet op te nemen, tenzij ze echt onmisbaar zijn voor een beter begrip van de tekst.

Hoe? (3) Zorg in je synthese voor voldoende tekstverbanden (bv. door kernwoorden, signaal- en verwijswoorden), zodat de structuur van je tekst duidelijk is.

Hoe? (4) Verwijs geregeld naar de auteur(s) van het artikel in je eigen samenvatting. Dat kan op de volgende manieren: - Je vermeldt de naam van de auteur(s). - Je gebruikt het woord auteur, schrijver of je verwijst naar zijn beroep. (bv. journalist, regisseur, professor, advocaat,…) - Je gebruikt verwijswoorden zoals hij, zij, ze. Varieer bij voorkeur in je manier van verwijzen.

Aandachtspunten De lengte van je synthese is nooit meer dan een derde van de oorspronkelijke tekst. Blijf bij de tekst en vat samen wat de auteur wil meedelen. Interpretatie en persoonlijke visie horen bij andere tekstsoorten zoals een commentaartekst of een recensie, maar niet bij een synthese. Schrijf de oorspronkelijke tekst niet zomaar over. Alleen kernwoorden of kernzinnen, of strikt noodzakelijke informatie mag je zo uit de tekst overnemen. Vergeet dan niet je citaten tussen aanhalingstekens te zetten. Vermijd zinnetjes als “In de eerste alinea zegt de auteur...”; “In dit artikel gaat het over....” Probeer direct, d.w.z. zonder omwegen te formuleren.