Het alcoholslot: mogelijkheden voor preventie en hulpverlening Dr. Peter Silverans, BIVV Het alcoholslot: mogelijkheden voor preventie en hulpverlening

Hét alcoholslot bestaat niet Wel een grote diversiteit (en kwaliteit) van (adem)alcohol-detectoren die toegang tot bepaalde plaatsen of functies kunnen afsluiten Perspectief BIVV = verkeersveiligheid => alcoholslot ter preventie van rijden onder invloed Alcoholsloten die het starten van een motorvoertuig verhinderen Pilootproject 2004-2006: "Alcolock implementation in Europe: A qualitative field trial1" (1) Project supported by the European Commission's Directorate-General for Energy and Transport (Grant SUB-B27020B-E3-ALCOLOCK-2003-S07.26578) - The commission is not responsible for the views of the authors - Cf. Silverans et al (2006). Alcolock implementation in the European Union. Retrieved 07-11-2011 from http://ec.europa.eu/transport/road_safety/projects/doc/alcolock.pdf

Basistechnologie Detectie van alcohol: Meestal: ademalcohol, cf. ademtest politie Soms: alcohol in omgevingslucht Zelden: transdermaal 3

Niet alleen IN auto's toegepast http://www.mhf.se/files/Alcolock_News_1-08.pdf http://www.mhf.se/files/Alcolock_news_1-07_print.pdf 4

Alcohol ignition interlock BAIID: Breath Alcohol Ignition Interlock Device "Startonderbrekend ademalcoholslot" Onderdelen: - ademanalysetoestel - startonderbreker - computer - datarecorder 5

Gebruik Starten van de wagen: Tijdens het rijden: - alcoholslot starten - ademtest - start indien BAC < limiet Tijdens het rijden: - mogelijkheid programmeren hertests - "startonderbreking" => wagen zal nooit stilvallen tijdens het rijden - consequenties hertests: + programmeerbaar + superviseerbaar 6

Nogmaals: het alcoholslot bestaat niet Praktisch gezien zeer grote diversiteit op alle vlakken: technische standaarden standaarden voor providers en monitoring agencies wetgevend kader praktische implementatie => in functie van de doelstellingen van het alcoholslot alle parameters evalueren als strafmaatregel => strikte standaarden andere toepassingen => op maat kiezen 7

Enkele voorbeelden http://www.mhf.se/files/Alcolock_news_1-07_print.pdf 8

... en nog voorbeelden http://www.mhf.se/files/Alcolock_News_1-09_PRINT.pdf 9

Types van toepassingen Als straf en/of rehabilitatiemaatregel: = "secundaire preventie" => preventie van recidiven voor rijden onder invloed van alcohol in België: Wet van 12 juli 2009 tot wijziging van WVW, wat het invoeren van het alcoholslot betreft => cf. infra Als hulpmiddel ter primaire preventie: bv. installatie in schoolbussen, vrachtwagens, bedrijfswagens ... bv. in het kader van behandeling of begeleiding van alcoholafhankelijke patiënten ... 10

Effectiviteit als straf Hoofddoelstelling: preventie van risicogedrag Interlock programs should be viewed primarily as a form of incapacitation, rather than punishment or rehabilitation. As a form of incapacitation, interlock programs are expected to prevent instances of DWI offences while participants are enrolled in the program. This perspective helps manage expectations regarding success and enhances the acceptance of the program. Beirness & Simpson (2003), p. 8 Nevendoelstelling: rehabilitatie / sensibilisatie - combinatie met rehabilitatieprogramma's - geen statistisch significant effect na verwijdering toestel => hèt bewijs voor de effectiviteit ervan: ideale controleconditie noodzaak van combinatie met andere maatregelen om op langere termijn effect te hebben - MAAR: 40-95% reductie recidiven tijdens programma 11

Gebruik in Europa Nederland: - wetgeving in voorbereiding - kernidee: verplicht voor First offenders >1,3‰ and recidivists > 0,8‰ Frankrijk: - pilootprojecten voor overtreders - verplicht in schoolbussen voor nieuwe bussen vanaf 2010? Zweden: - overtreders: vrijwillige deelname van 1266 overtreders tsn 98 en 05 - commerciële toepassingen: 70000 voertuigen uitgerust met alcolock, vb. 53 per cent of all school transport vehicles are fitted with alcolocks http://www.mhf.se/files/Alcolock_News_1-08.pdf Finland: - 350-tal overtreders per jaar 12

Gebruik internationaal Penetration of interlocks now about 10-15 % of DUI in USA (Marques, 2009) http://www.bast.de/nn_789794/DE/Publikationen/Veranstaltungen/U4-Wegfahrsperren-2009/U4-marques,templateId=raw,property=publicationFile.pdf/U4-marques.pdf International inventory of interlock programs: "in North America, it is estimated that 160 000 people have an alcohol interlock installed in their vehicle" (population 300 x 106) http://iiip.tirf.ca/about/around_world.php Canada: 11 000 devices in use at any given time (population 30 x 106) - http://www.tirf.ca/publications/publications_show.php?pub_id=239 13

België: K.B. 26/11/10 1. Installatie alcoholslot Zie art. 61quinquies WVW en K.B. 26/11/10 installatie alcoholslot en omkaderingsprogramma 1. Installatie alcoholslot 2. Betaling van kosten 3. Voldoen aan voorwaarden omkaderingsprogramma 14

Wettelijke bepalingen Artikel 37/1 WVW: rechter kan geldigheid RB beperken tot voertuigen met alcoholslot bij veroordeling wegens: art. 34,§2 WVW (≥0,8‰); art. 35 WVW (dronkenschap); art. 36 WVW (recidive). Geldboete + verval (+ alcoholslot) 1 - 5j./ voorgoed (niet verlengbaar) 15

"Alcoholslotprogramma" a) opleiding en begeleiding bij erkende omkaderingsinstelling (gesprekken, evaluaties, vorming) b) rijbewijs met nationale code “112” c) installatie alcoholslot d) periodieke download registratie-eenheid door dienstencentrum e) andere voorwaarden, o.a. niet omzeilen Cf. Heeren, A. (2011). Het alcoholslot in België. Een uiteenzetting over de regelgeving. Politiejournaal, okt 2011, pp. 23-25 16

Technische specificaties Cf. KB van 26/11/2010 betreffende de technische specificaties van de alcoholsloten bedoeld in artikel 61sexies van de wet van 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer => zeer strikte technische standaarden => specifieke erkenningsprocedure 17

Omzeilen van het alcoholslot Aan een nuchtere voorbijganger vragen om ademtest af te leggen hertest nog steeds positief of niet afgelegd nuchtere passagier vereist identificatie van de persoon die de test aflegt? foto-technologie beschikbaar, maar alleen als supervisie momenteel nog niet mogelijk Een met lucht gevulde ballon of pomp gebruiken wordt niet geaccepteerd door de meeste toestellen Het eenvoudigst: een andere wagen nemen code 112 op het rijbewijs 18

Europees pilootproject Alcolock implementation in Europe: A qualitative field trial TØI Institute of Transport Economics, Norway University of Valladolid, Spain Federal Highway Research Institute BASt, Germany SWOV Institute for Road Safety Research, The Netherlands Belgian Road Safety Institute (BIVV / IBSR), Belgium Toepasbaarheid alcolocks in een Europese context testen: primaire preventie van rijden onder invloed professionele bestuurders (bus & vrachtwagenbestuurders) alcohol afhankelijke patiënten secundaire preventie overtreders (eerste overtredingen en recidiven) 19

Design Europees pilootproject Professionele trials Buschauffeurs en hun passagiers Noorwegen (n=30) Spanje (n=30) Vrachtwagenbestuurders (en hun klanten) Duitsland (n=34) Niet-professionele trials Overtreders België (n=33) Alcoholafhankelijke patiënten België (n=7) Sterke overlap tussen beide groepen => analyse als één groep 20

Methode 12 maanden alcolock gebruiken ervaringen van deelnemers en supervisoren regelmatig geënquêteerd: Praktisch: gebruik tijdens het rijden Psychologisch Sociaal: Reacties van derden zoals ervaren door gebruikers Gedragsmatig: impact op rijden en rijden onder invloed analyse van door alcoholsloten opgetekende data 21

Resultaten Veralgemeenbaarheid Praktische impact Psychologische impact kleinschalig pilootproject: results te confirmeren door vervolgonderzoek Praktische impact globaal genomen positief geëvalueerd door deelnemers aandachtspunt: technische problemen in eerste 6 maanden Psychologische impact positieve effecten m.b.t. zelfgerapporteerd gedrag en attitudes niet gereflecteerd in alcolock-data Gedragsmatige impact 275 pre-tests ≥ .5 g/l <=> 4 re-tests ≥ .5 g/l: duidelijke impact Sociale impact positief geëvalueerd door omgeving van gebruikers sommige gebruikers voelen zich gestigmatiseerd 22

Evaluatie vrijwillig gebruik alcoholslot door behandelende artsen Zeer kleine testgroep (n=7) - resultaten niet veralgemeenbaar Positief geëvalueerde elementen: ondersteuning bij herval sociale functies t.a.v. familieleden / vrienden feedback m.b.t. drinkgedrag van patiënten Negatief geëvalueerde elementen: kostprijs supervisie alcolock-data interfereert met therapeutische relatie => kan contraproductief zijn Conclusie: alcoholslot heeft op zich geen therapeutisch nut individueel pro's en contra's afwegen Harm-reduction perspectief 23

Alcoholslot als primaire preventie internationaal veel minder toegepast dan als secundaire preventie sterk stijgend gebruik: verplicht voor specifieke doelgroepen in bepaalde landen (cf. Frankrijk (schoolbussen), Zweden (voorwaarde openbare aanbestedingen), enz... element van kwaliteitsbewaking: door meer en meer bedrijven toegepast (vb. taxi‘s ...) noodzaak van een doordachte strategie: véél meer dan alleen een toestel noodzaak van een volledige preventiestrategie kosten, privacy, marketing, supervisie ... 24

Alcoholslot in alle motorvoertuigen? Neen negatief kosten-baten effect gebruik is belastend en tijdrovend nutteloos voor niet drinkende bestuurders privacy issues Op termijn theoretisch een mogelijkheid Zweedse visie: aanbevolen voorwaarden: "passief alcoholslot" => ademtest alleen indien alcohol in omgevingslucht bv. kostprijs drukken via massaproductie 25

Meer informatie http://ec.europa.eu/transport/road_safety/projects/doc/alcolock.pdf 26

Meer informatie http://admin.bivv.be/dispatch.wcs?uri=726533379&action=viewStream&language=fr 27

Meer informatie http://iiip.tirf.ca/ Mail to: Peter.Silverans@bivv.be 28

Einde 29