4.5 gevolgen van klimaatverandering klimaat in de 21e eeuw • grootste temperatuurstijging op gematigde en hoge breedte • Hadleycellen (ITCZ) worden versterkt • passaten worden sterker • temperatuurstijging op noordelijk halfrond (veel land, weinig water) • NAO-index neemt toe • meer extreme weersomstandigheden • meer tropische orkanen Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv gevolgen voor Europa • bestaande klimaten verschuiven naar het noorden - meer hittegolven - minder vorstdagen • verwoestijning o.a. in Spanje - uitbreiding BW- en BS-klimaten • Grotere NAO-index - westenwinden met zachte winters Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv zeespiegelstijging • In de 21e eeuw stijgt de zeespiegel (9 tot 88 cm) - afsmelten ijs - thermische expansie (warm water heeft een groter volume) • stijging gaat ook door als uitstoot broeikasgassen stopt - thermische traagheid oceanen - na-ijleffect Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

gevolgen voor de natuur • ander klimaat → andere planten • droge zomers → verdroging sommige ecosystemen • andere ecosystemen → andere ziekten • hogere temperaturen → gletsjerregressie (sinds 1850) → minder wintersport • zeepiegelstijging → gebieden onder water → koraaleilanden verdrinken Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

gevolgen voor Nederland • absolute zeespiegelstijging • absolute bodemdaling - geen nieuwe sedimenatie van slib inklinking - tektonische daling - oxidatie laagveen (na ontwatering) - winning aardgas dijken zijn hoog genoeg, maar kunnen door water doorweekt raken Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv water in Nederland • Rijn wordt steeds meer een regenrivier - vooral hoog water in de winter - minder debiet in zomer • lastig voor - scheepvaart - koelwater - drinkwatervoorziening • hoge zeespiegel - zoute kwel (kweldruk) - schade voor landbouw - dure bemaling Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv verspreidingsgebied van de beuk, nu en in de toekomst Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv regressie van de Morteratschgletsjer Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv waterkeringen in Nederland Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv zoute kwel kan doordringen in diepe polders Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv

Terra Tweede Fase vwo © Wolters-Noordhoff bv