Astrid Etman (Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg) Kwetsbaarheid onder ouderen 1. Wat is het? 2. En welke rol spelen gedrag, sociale participatie en gezondheid? Astrid Etman (Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg)

Ouderen: wie zijn dat? Van Dale ou·de·re (m,v; meervoud: ouderen) 1. iem. van ca. 55 jaar en ouder Wikipedia De term oudere heeft niet zozeer te maken met leeftijd zoals de term bejaarde, maar vooral met het begin van een nieuwe, laatste levensfase waarin het arbeidzame leven wordt afgerond, nieuwe doelen worden geformuleerd en de balans van het leven wordt opgemaakt. Het moment waarop de laatste levensfase ingaat, is afhankelijk van het arbeidsleven, opleidingsniveau, sociale klasse enz. Wetenschap 55+, 65+, 75+

Kwetsbaarheid: wat is dat? Algemeen ‘’Frailty is considered to be highly prevalent with increasing age and to confer high risk for adverse health outcomes, including mortality, institutionalization, falls, and hospitalization’’ (Fried et al., 2001) Kwetsbaar mogelijk op diverse niveaus: Fysiek Mentaal Sociaal Hoe te meten? Combi van fysiek, mentaal en sociaal

Fysiek kwetsbaar Fried’s criteria / SHARE-FI Gewichtsverlies in korte tijd Vermoeidheid Weinig fysiek actief Lage loopsnelheid Weinig krijpkracht Nonfrail = 0 pnt Prefrail = 1-2 pnt Frail = 3 of meer pnt (Fried et al., 2001) (Romero-Ortuno et al., 2010)

‘Combi’ (fysiek, mentaal, sociaal) Tilburg Frailty Indicator (TFI) Fysieke kwetsbaarheid Extra: geheugen, depressiviteit, eenzaamheid Frail = 5 of meer pnt (Gobbens et al., 2010)

Kwetsbare ouderen hebben een verhoogde kans op verminderde zelfredzaamheid!

Veranderingen in kwetsbaarheid Achteruitgang non-frail  pre-frail non-frail  frail pre-frail  frail Vooruitgang frail  non-frail frail  pre-frail pre-frail  non-frail Geen verandering non-frail  non-frail pre-frail  pre-frail frail frail Non-frail Pre-frail Frail

Prevalentie kwetsbaarheid + verandering Op basis van SHARE (Survey on Health, Ageing and Retirement in Europe) 55+, thuiswonend (N= 14,424) In 2004 52.1% non-frail 39.1% pre-frail 8.8% frail 2 jaar later 22.1% achteruit 61.8% geen verandering 16.1% verbeterd (Etman et al., JECH 2012) Ontstaan van kwetsbaarheid en veranderingen 2 verschillende dingen

De rol van gedrag, sociale participatie en gezondheid Leefstijl (bv. roken, fysieke activiteit) kwetsbaarheid Gezondheid (bv. hart-en vaatziekten) Sociale participatie

De rol van gedrag, sociale participatie en gezondheid ? Leefstijl (bv. roken, fysieke activiteit) Veranderingen in kwetsbaarheid (na 2 jaar) Gezondheid (bv. hart-en vaatziekten) Sociale participatie

Wat draagt bij aan veranderingen in kwetsbaarheid?   Achteruitgang Vooruitgang OR (95% CI) Lifestyle Smoking behaviour Never 1.00 Former 1.09 (0.98 to 1.22) 0.97 (0.85 to 1.11) Current 1.20** (1.05 to 1.37) 0.78** (0.65 to 0.91)   Alcohol consumption Hardly ever/never 1.00 1-2 days 0.84** (0.73 to 0.96) 1.13 0.96 to 1.33) 3-4 days 0.88 (0.73 to 1.06) 0.95 (0.75 to 1.21) 5 or more 0.79** (0.71 to 0.88) (0.99 to 1.28)   Vigorous physical activity More than once a week 1.00 1-4 times a month 1.10 (0.98 to 1.24) 1.03 (0.89 to 1.20) Hardly ever/never 1.42** (1.28 to 1.58) 0.48** (0.42 to 0.55) Health Depression Not depressed 1.00   Probably depressed 1.27** (1.12 to 1.44) 0.57** (0.50 to 0.64) Memory function Good Impaired 1.08 (0.97 to 1.21) 0.83** (0.72 to 0.95) Chronic diseases None 1 or more 1.43** (1.28 to 1.60) 0.70** (0.61 to 0.81) Social Social participation Yes 1.00   No 1.18** (1.08 to 1.30) 0.79** (0.70 to 0.88) (Etman et al., gesubmit 2013) **p<0.01

Conclusies Er bestaan diverse definities voor ouderen Er bestaand diverse definities voor kwetsbaarheid Feit is dat hoe ouder je wordt, hoe groter de kans is dat je kwetsbaar wordt Feit is dat kwetsbaarheid leidt tot een verhoogde risico op negatieve gezondheidsuitkomsten waaronder zelfredzaamheid Gezond gedrag, lichamelijke gezondheid en sociale participatie verkleinen de kans op kwetsbaarheid te ontwikkelen In het bijzonder zorgen roken, niet zwaar lichamelijk actief zijn, depressiviteit, het hebben van 1 of meer chronische ziekten en niet sociaal actief zijn, ervoor dat ook de achteruitgang in kwetsbaarheid versneld wordt (en andersom) Alcoholconsumptie heeft een licht-beschermende functie tegen achteruitgang

Bedankt voor uw aandacht! a.etman@erasmusmc.nl