Aanpak van slapeloosheid door de eerste lijn. Dr . B. ARIENS

Definitie slapeloosheid klachten over slechte slaapkwaliteit of aantal uren slaap, waarbij je overdag minder goed functioneert. Acute = kortdurende slapeloosheid, dwz minder dan 3 weken. Chronische = langdurende slapeloosheid, dwz langer dan 3 weken.

Aanpak van slapeloosheid 1. Mogelijke oorzaken uitsluiten 2. Niet-medicamenteuze behandeling Informatie over slaap en slaapstructuur Slaaphygiëne: alles rond het slapengaan Relaxatie, autosuggestie, verdere verwijzing 3. Medicatie: best alleen in uitzonderlijke situaties

Oorzaken van slapeloosheid 1. Eerst uitsluiten van: Depressie met gevaar voor zelfdoding Psychose Acute intoxicatie: alcohol, drugs of medicijnen Hyperthyroidie Slaapapneusyndroom en narcolepsie In een tweede tijd nakijken voor: Psychosociale oorzaken, depressie en angststoornissen Lichamelijke aandoeningen Verstoring dag- en nachtritme en problemen met de biologische klok Medicaties Rusteloze benen en periodieke beenbewegingen

Niet-medicamenteuze aanpak: 1. Slaapeducatie 1. De structuur van de slaap 2. Het belang van de eerste 4 uur slaap 3. Invloed van de leeftijd op de slaapstructuur © Bart Leroy

7. Effect van slaapmedicatie 4. Kort- en langslapers 5. De slaap is de spiegel van de toestand overdag 6. Slapen is een normale overgang na ontspanning 7. Effect van slaapmedicatie benzodiazepines verstoren de slaaparchitectuur: “hang-over” effect Bijwerkingen Gewenning Ontwenningsverschijnselen 8. Het belang van conditionering na ongeveer drie weken slecht slapen T.g.v. piekeren Door een verkeerde gewoonte

2. Slaaphygiëne: alles rond het slapengaan 1. Altijd rond hetzelfde tijdstip opstaan 2. Het bed dient best alleen om in te slapen of te vrijen. 3. Dutjes overdag vermijden kwaliteit van de slaap intensiteit van de dag 4. Beperk het gebruik van alcohol, koffie, cola, zwarte thee of nicotine. 5. Geen zware maaltijden vóór het slapengaan

6. Geen inspannende activiteiten enkele uren voor het slapengaan 7. Lichamelijke activiteit overdag is gewenst 8. Rustpauze voor het slapengaan en een slaapritueel 9. De klok wegzetten 10. Vermijden om lang wakker te liggen in bed: stimuluscontrole na 20 minuten niet in slaap: opstaan, naar een andere kamer en je ontspannen pas terug naar bed als je je slaperig voelt Elke keer opnieuw opstaan

3. Relaxatie, autosuggestie, verdere verwijzing 1. Relaxatie heeft haar nut al vaak bewezen 2. Cognitieve gedragstherapie combinatie van slaapeducatie (informatie), slaaphygiëne, stimuluscontrole, slaaprestrictie, relaxatie en slaapdagboeken 3. Groepsaanpak van slaapklachten groep patiënten krijgt verschillende sessies aangeboden onder de vorm van een slaapcursus 4. Slaap- en waakcentrum

3. Medicatie Acute slapeloosheid (minder dan 3 weken) Als zeer ernstig Als je onder extreme druk staat Onder strikte voorwaarden beperkt in de tijd: liefst niet langer dan 1 week minimaal effectieve dosis Eerste keuze is een benzodiazepine van halflange werkingsduur.

Autosuggestie 1. Wat is autosuggestie auto (zelf) + suggestie (denkbeeld) we passen dus denkbeelden toe op onszelf niet zomaar losse ideeën suggesties die inwerken op het onbewuste combinatie van relaxatie + gerichte concentratie aandachtsafleiding visualisaties

Uitgeslapen wakker worden Gids voor een betere nachtrust Voor meer informatie: Uitgeslapen wakker worden Gids voor een betere nachtrust Bruno Ariens www.standaarduitgeverij.be/medisch www.seniorennet.be gezond leven blog: slapeloosheid www.wvvh.be aanbevelingen