WELKOM Presentatie ‘Depressie onder ouderen ’ Neemt u gerust alvast een kopje koffie of thee Presentatie ‘Depressie onder ouderen ’ Arne Rijkeboer 1

Inleiding Welkom Wie ben ik? Waar over? Waarom? Welk doel? 2

Inleiding Tijd presentatie: ongeveer 45 minuten Doel presentatie: “U weet aan het eind van de voorlichting wat een depressie inhoud en hoe u hierop kunt handelen” 3

Indeling voorlichting Welkom Indeling Wat weet u al van een depressie? Wat is een depressie? Hoe kunt u een depressie herkennen? Hoe kunt u handelen op een depressie? Uitreiking van deze presentatie Vragen en afronding 4

Wat weet u al van een depressie? Heeft u te maken gehad met een depressie in uw omgeving? Wat houd een depressie precies in? Hoe gaat u hier mee om? Wat betekend het voor u als familie? 5

Wat is een depressie? Wanneer we spreken van depressie Risicofactoren bij ouderen Signalen en symptomen Eenzaamheid onder ouderen Kort filmpje “Mevrouw van Veen” 6

Wat is een depressie Er minstens twee weken bijna elke dag 5 van de volgende symptomen aanwezig zijn: Depressieve/sombere stemming Verlies van belangstelling en interesse in bijna alle activiteiten Veranderde eetlust Problemen met slapen Gejaagd of geremd gedrag Vermoeidheid en verlies van energie Gevoelens van waardeloosheid of onterechte schuldgevoelens Verminderd vermogen tot nadenken of concentratie Terugkerende gedachten aan de dood Er is sprake van een depressie als deze symptomen niet komen uit een lichamelijke aandoening of een rouwreactie 7

Oorzaken depressie Verlies van geliefden Verlies van lichamelijke mogelijkheden Verlies van sociale status(bijv. ouderrol,werk) Verlies van financiële status Verlies van cognitieve functies(denken, geheugen, nieuwe informatie opnemen) Verlies van relationeel netwerk(vrienden, kennissen) 8

Risicofactoren bij ouderen Naarmate men ouder wordt bestaat er een groter risico op een depressie. Een aantal risicofactoren op een rijtje: Rouw Slaapstoornissen Lichamelijke beperkingen Eerdere depressies Vrouwelijk geslacht(veelal weduwen) Verlies sociale contacten Verandering rolpatroon(o.m. het wegvallen van werk) Traumatische oorlogservaringen Verlies van naasten Afnemende vitaliteit Erfelijk bepaald(2 tot 3 keer meer risico bij depressie in familie) 9

Signalen Uw Naaste is veelal somber en lusteloos Uw Naaste is minder gaan eten Uw Naaste heeft moeite met inslapen en is vaak vroeg wakker Uw Naaste kost alledaagse bezigheden extra veel energie Uw Naaste is geremd in bijv. blijdschap en emoties Uw Naaste heeft regelmatig geen zin in seks(libidoverlies) Uw Naaste heeft veel stemmingswisselingen. Bijvoorbeeld in de morgen somber maar in de avond juist vrolijk(er) Uw Naaste heeft moeite te genieten Uw Naaste tobt en denkt overmatig na voorts een activiteit uit te voeren Uw Naaste heeft de afgelopen periode meer (veelal onnodige) schuldgevoelens Uw Naaste heeft het de laatste tijd vaker over de dood 10

Eenzaamheid Veel ouderen hebben te maken met eenzaamheid. In Nederland is bekend dat 1 op de 4 ouderen eenzaamheid ervaren. Één van de oorzaken van een depressie bij ouderen heeft te maken met eenzaamheid. Ouderen kunnen door verminderde sociale contacten in een zogeheten sociaal isolement terecht komen. Het komt voor dat het contact met de caissière in de supermarkt het enige waardevolle contact is op de dag. We zullen nu naar een filmpje kijken waarin mevrouw van Veen gevolgd wordt. Mevrouw van Veen leidt waarschijnlijk aan een depressie. 11

Mevrouw van Veen I 12

Een aantal cijfers Bron: Trimbos Instituut 13

Conclusie Een depressie onder ouderen komt veel voor in verpleeg en verzorgingshuizen Onder ‘hoogbejaarden’ neemt de kans op een depressie toe Onder ‘jongbejaarden’ is de kans op herstel groter mits op tijd herkend In algemene ziekenhuizen zijn ongeveer 6% van de opgenomen ouderen depressief 14

Een depressie herkennen Hoe herkent u een depressie bij uw naaste? Zijn er de laatste tijd veel gedragsveranderingen opgereden;als; - somberder als gewoonlijk - meer tobben als gewoonlijk - geremder dan gewoonlijk - minder kunnen genieten dan gewoonlijk - minder gaan eten dan gewoonlijk - vermoeider dan gewoonlijk 15

Een depressie herkennen Zijn er de laatste tijd meer van deze signalen opgetreden dan bestaat er kans op een depressie bij uw naaste Andere manieren om een depressie te herkennen: Bij familie/kennissen/vrienden na gaan of zij ook veranderingen opmerken Probeer bij uw naaste na te gaan hoe hij/zij zijn stemming ervaart Er bestaan (korte) vragenlijsten die u naaste zelf kan invullen. Bijvoorbeeld de: “geriatrische depressie schaal(GDS)” deze kosten 5-10 minuten om in te vullen en geven een inschatting of er een depressie aanwezig kan zijn We gaan nu kijken naar een tweede filmpje van mevrouw van Veen. Haar dochter komt op bezoek en herkent een depressie bij haar moeder 16

Mevrouw van Veen II 17

Hoe te handelen Een depressie, en nu? U kunt: Een afspraak maken met de huisarts, eventueel eerst zelf en daarna met uw naaste(in de thuissituatie) In gesprek gaan met de verpleegkundige op de afdeling en duidelijk aangeven wat volgens u veranderd is en wat u ziet In gesprek gaan met de behandelend ars, verpleeghuisarts, en de situatie voor leggen 18

En dan… U heeft de situatie kenbaar gemaakt bij de huisarts, de verpleegkundige of de verpleeghuisarts. Wat kunt u verwachten? De huisarts zal vaak een gesprek met u aangaan naar wat er precies aan de hand is. Vervolgens zal hij uw naast doorverwijzen naar: een psycholoog, sociaal psychiatrisch verpleegkundige(bij u thuis) of maatschappelijk werk. Uw naaste krijgt professionele hulp vaak thuis of gedeeltelijk buitenshuis(bijv. dagbesteding) De verpleegkundige zal een gesprek met u aangaan en vaak vragen naar de huidige situatie en dit voorleggen in het multidisciplinair overleg. Dit houdt in dat alle disciplines betrokken worden.(arts,activiteitenbeg,etc) Er wordt gezamenlijk gekeken naar een oplossing. 19

En dan… U heeft de situatie kenbaar gemaakt bij de huisarts, de verpleegkundige of de verpleeghuisarts. Wat kunt u verwachten? De sociaal psychiatrisch verpleegkundige zal veelal bij u thuis een gesprek aangaan met u naaste. Deze zal u en uw naaste vragen naar de situatie op dit moment. Vervolgens zal de spv-er een persoonlijk stappenplan opzetten gericht op de actuele situatie. Er wordt een behandelplan gemaakt in overleg met u en uw naaste. De spv-er overlegt regelmatig met de psycholoog en de huisarts om zo een brede behandeling te kunnen geven We gaan nu kijken naar het laatste filmpje van mevrouw van Veen. Hier zien we de sociaal psychiatrisch verpleegkundige te werk bij mevrouw thuis. 20

Mevrouw van Veen III 21

Conclusie Door tijdig naar de huisarts of verpleegkundige te stappen kan er gericht samengewerkt worden met u, uw naaste en de behandelaar U en uw naaste werken intensief samen met de huisarts,verpleegkundige of sociaal psychiatrisch verpleegkundige en komen samen tot een aanpak Hoe eerder u signalen kunt herkennen bij uw naaste hoe eerder u een gesprek kunt aangaan met de huisarts of verpleegkundige. 22

Vragen en afronding Is het duidelijk wat een depressie inhoud? Is het duidelijk hoe u een depressie bij uw naaste kunt herkennen? Is het duidelijk hoe u kunt handelen bij het vermoeden van een depressie? Heeft u nog vragen? Wat vond u van de presentatie? 23

Vragen en afronding Presentatie gemaakt door Arne Rijkeboer Verpleegkunde PRESENTATIE: ARNE RIJKEBOER POWERPOINT: ARNE RIJKEBOER 24