Liever Lichter, Palliatieve Zorg, Humor en Zingeving Humor als copingstrategie

Inleiding: werk en studie Klein verslag, Wim Boevink Opzet: hoe gaan we dit uur aan het werk; interactief met 70 mensen Humor: wanneer groen, wanneer rood? Interventies, eigen verhalen

Humor Reduceert angst; ook in levensbedreigende situaties Creëert sociale verbinding Emotionele activering Intellectueel plezier Mentale afstand Speelt met emoties en percepties, vormt ze om! Kanaliseert en relativeert emoties

Religie verbindt Spiegelt Leert ‘anders kijken’ Luistert Biedt ander perspectief

Humor en religie (1) Bieden beiden een nieuw perspectief op ‘de werkelijkheid’, die niet per definitie ‘is zoals ze is’ Spelen met de werkelijkheid: ‘reframen’ het: kijken met nieuwe ogen en ‘herkaderen’: ‘Laat maar los, lieverd’

Humor en Religie (2) Het denk- en spreekkader van de ander wordt doorkruist. Hij wordt meegenomen naar een ‘andere wereld’. Wat er gebeurt, wat dwars zit, wordt spelenderwijs benaderd en doorzien. Wat als krachtig wordt ervaren wordt ontkracht: op ‘neutrale grond’ wordt gelachen om de situatie, terwijl hij in feite over zichzelf lacht: ‘the joke is on him’.

Hoe? Niet ‘grappig zijn’ Het is ‘extra gereedschap’ Respectvol ‘klinische blik’

Innerlijk Team 1. De humorvolle Ziet van een afstand. Vanuit een ander perspectief: ziet andere mogelijkheden en voedt verborgen bronnen. Heeft oog voor het komische van datgene wat de ander als pijnvol ervaart (casus ‘begraven’)

2. De Slimme Geeft ideeën en impulsen. Trekt conclusies. Je bent niet alleen slachtoffer. Ziet andere mogelijkheden en kan het nieuwe perspectief dat uit het humorvolle is gegroeid vertellend inbrengen (casus: infarct)

3. Sunnyboy De sunnyboy vertegenwoordigt de lichtheid. De korte gesprekken, de opmerking tussen neus en lippen door is zijn specialiteit. “De kracht van het éénmalige gesprek”. Tijdens het voorstellen aan het bed, in de wachtkamer, bij toevallige ontmoetingen. De sfeer is ongedwongen, er is geen afspraak gemaakt. ‘Smalltalk’ is geen zinloos geleuter, maar waardevol. Het gesprek is ‘licht van toon’. En juist in zo’n sfeer kan er veel gebeuren. (casus ‘geen zin om te praten’)

De Zot Hij houdt van mensen. Helpt waar hij helpen kan. Verstouwt veel en is geduldig, maar hij is recht voor zijn raap. Loopt soms dwars door de porseleinkast van alle therapeutische regels heen.

Zot Hij maakt gebruik van een provocatieve interventie. In de provocatieve therapie wordt gezegd: ‘mensen zijn veerkrachtiger dan je denkt. Mensen hebben veel meer daadkracht, uithoudingsvermogen en gevoel voor humor dan je zou zeggen wanneer je ze over hun problemen hoort praten. Ze kunnen tegen een stootje. Ze zijn niet zo kwetsbaar en onwetend en zielig als zijzelf en jij als hulpverlener soms denken. (…) De kwetsbaarheid wordt ondertussen zeer serieus genomen. In de traditionele hulpverlening wordt de cliënt vaak te veel bevestigd in het idee dat hij zwak en hulpeloos is. Bewust of onbewust, direct of indirect, impliciet of expliciet op verschillende manieren. (casus: groepsgesprek)

Slot Bij ieder ander is het ‘team’ weer anders samengesteld en gedragen de ‘personages’ zich op een andere manier. ‘De eerste lach’ (Cees Baan)

Als de ‘grondtoon’ maar de humor is Als de ‘grondtoon’ maar de humor is. Ik zie het geheel van stemmen graag als een ‘improviserend jazz ensemble’. De melodielijnen lopen door elkaar heen en nemen, waar nodig of gewenst, de leiding. Toch is er een herkenbaar thema, dat telkens terugkeert. Deze grondtoon maakt de werkelijkheid steeds weer verrassend anders. Breekt door de ernst en de pijn heen. It could be otherwise. Dat leert religie, dat leert humor: de grondtoon is in majeur geschreven, en kleurt de wereld met een lach. Ondanks alles.