Cursus Bijengezondheid ZIEKTEN VAN DE BIJ Onderdelen 6.1 – 6.5, 7.2 en 8.1 Cursus Bijengezondheid HENK VAN GERWEN JAN CARIS 16 FEBR. 2013

TE BEHANDELEN ZIEKTEN NOSEMA APIS CERANAE AMOEBEZIEKTE TRACHEEËNMIJT ROER MEIZIEKTE DE BIJENLUIS 16 FEBR. 2013

ZIEKTEN VAN DE BIJ NOSEMA APIS Ziektebeeld Verspreiding Maatregelen NOSEMA CERANAE Ziekteeld 16 FEBR. 2013

1 NOSEMA -Apis (A) -Ceranae (C) Veroor- zaker Wanneer Ziekte- beeld N.A.Zander (A) N. Ceranae (C) Wanneer Voorjaar en na- zomer (A) Gehele jaar (C) Ziekte- beeld Krabbelaars Drupelvorm.ontlasting Versprei- ding Zwermen Verenigen Vervliegen Diag- nose Laboratorium Kleur middendarm Maat- regelen Goede dracht Ontsmetten materialen Schone drinkplaats

ZIEKTEN VAN DE BIJ AMOEBEZIEKTE Protozoa Kogelronde cysten Verstoppen buizen van Malpighi 16 FEBR. 2013

1 NOSEMA -Apis (A) -Ceranae (C) AMOEBEZIEKTE Veroor- zaker Wanneer N.A.Zander (A) N. Ceranae (C) Eencellig dierlijk organisme (protozoa) Wanneer Voorjaar en na- zomer (A) Gehele jaar (C) Voorjaar Ziekte- beeld Krabbelaars Drupelvorm.ontlasting Gele ontlasting Diarree Versprei- ding Zwermen Verenigen Vervliegen Diarree in de kast Vervliegen en roverij Diag- nose Laboratorium Kleur middendarm Verstopping buizen van Malpighi Maat- regelen Goede dracht Ontsmetten materialen Schone drinkplaats Sterke volken

ZIEKTEN VAN DE BIJ TRACHEEËNMIJT Kruipers In eerste paar tracheeen Bestrijding: zie varroabestrijding 16 FEBR. 2013

1 NOSEMA -Apis (A) -Ceranae (C) AMOEBEZIEKTE MIJTZIEKTE Acarapis Veroor- zaker N.A.Zander (A) N. Ceranae (C) Eencellig dierlijk organisme (protozoa) Tracheeënmijt acarapis woodi Wanneer Voorjaar en na- zomer (A) Gehele jaar (C) Voorjaar Einde winter Ziekte- beeld Krabbelaars Drupelvorm.ontlasting Gele ontlasting Diarree Onrustige volken K-vleugels Versprei- ding Zwermen Verenigen Vervliegen Diarree in de kast Vervliegen en roverij Diag- nose Laboratorium Kleur middendarm Verstopping buizen van Malpighi Verstopping eerste paar tracheeën Maat- regelen Goede dracht Ontsmetten materialen Schone drinkplaats Sterke volken Varroabestrijding afdoende

ZIEKTEN VAN DE BIJ ROER Slecht voer Te late inwintering Rustverstoring Treedt op in februari/maart Volken zijn onrustig Bijen kunnen niet vliegen Overal in de kast en op de raten bruine vlekken van uitwerpselen 16 FEBR. 2013

2 ROER Veroorzaker Slecht wintervoer Rustverstoring in de winter Te laat voeren (open voer) Wanneer Februari/maart Ziektebeeld Onrustige bijen Krabbelaars Uitwerpselen in het volk Verspreiding Kan niet aan andere volken worden overgedragen Diagnose In kast en op raten uitwerpselen Maatregelen Op kunstraat zetten Suikerwater voeren Raten verwijderen Evt. opruimen

ZIEKTEN VAN DE BIJ MEIZIEKTE Geen echte ziekte Tekort aan water Verstopping darm Alleen in voorjaar 16 FEBR. 2013

2 ROER MEIZIEKTE Veroorzaker Slecht wintervoer Rustverstoring in de winter Te laat voeren (open voer) Samenloop omstandigheden Geen ziekte maar watergebrek Wanneer Februari/maart In het voorjaar Ziektebeeld Onrustige bijen Krabbelaars Uitwerpselen in het volk Kruipers Verlammingsver- schijnselen Verspreiding Kan niet aan andere volken worden overgedragen Niet besmettelijk Diagnose In kast en op raten uitwerpselen Gele ontlasting bestaande uit vastgeklonterde stuifmeelkorrels Maatregelen Op kunstraat zetten Suikerwater voeren Raten verwijderen Evt. opruimen Voeren met suikerwater Zorgen voor drinkplaats

ZIEKTEN VAN DE BIJ BIJENLUIS Vleugelloze vlieg Voortplanting in de raten Geen direct nadeel voor bijen 16 FEBR. 2013

2 ROER MEIZIEKTE BIJENLUIS Veroorzaker Slecht wintervoer Rustverstoring in de winter Te laat voeren (open voer) Samenloop omstandigheden Geen ziekte maar watergebrek Braula coeca Een vleugelloze vlieg (6 poten) Wanneer Februari/maart In het voorjaar Gehele jaar Ziektebeeld Onrustige bijen Krabbelaars Uitwerpselen in het volk Kruipers Verlammingsver- schijnselen Luizen zitten op moer en bijen. Witte gangen in celdeksels Verspreiding Kan niet aan andere volken worden overgedragen Niet besmettelijk Zwermen Verenigen Vervliegen Diagnose In kast en op raten uitwerpselen Gele ontlasting bestaande uit vastgeklonterde stuifmeelkorrels Men kan de luis met het blote oog zien Maatregelen Op kunstraat zetten Suikerwater voeren Raten verwijderen Evt. opruimen Voeren met suikerwater Zorgen voor drinkplaats Geen. Bijen ondervinden geen nadeel van de luis.

ZIEKTEN VAN DE BIJ TEKSTWIJZIGINGEN- EN AANVULLINGEN Zie tekstfile. 16 FEBR. 2013