Autologe stamceltransplantatie Afdeling Hematologie Universitair Medisch Centrum Groningen www.hematologiegroningen.nl

Patiënten die in aanmerking komen voor autologe stamceltransplantatie Standaardbehandeling bij de meeste patiënten met multipel myeloom (ziekte van Kahler) na inductietherapie Standaardbehandeling bij sommige subtypen non-Hodgkin-lymfoom (T-celtype, mantelceltype, agressief type met hoog-risicofactoren) Acute myeloïde leukemie, als er geen allogene donor is Recidief na ‘gewone’ chemotherapie bij het agressieve type non-Hodgkin-lymfoom Recidief Hodgkin-lymfoom

Stamcellen voor transplantatie Stamcellen zitten in het beenmerg en circuleren in een gering percentage ook in het bloed Stamcellen worden verzameld door: 1. beenmerg uit het bekken op te zuigen onder algemene narcose (vroegere methode) 2. door stamcelaferese van het bloed (huidige methode)

Stamceltransplantatie (beenmergtransplantatie) Standaardprocedure gedurende 1970-1995: ‘Oogst’ beenmerg d.m.v. multipele puncties uit het bekken

Vroegere methode van stamcelverzameling: afname beenmerg uit het bekken (rugzijde)

Vroegere methode van stamcelverzameling: opgezogen beenmerg wordt overgeheveld in flessen

Het transplantaat wordt bewerkt en samengebracht in een infuuszakje, om aan de patiënt terug te geven. De stamcellen vinden hun weg vanuit het bloed naar het beenmerg en groeien daar weer uit.

Problemen met beenmerg oogsten Bestraling op het bekken of onderste deel buik (vooral bij Hodgkin-lymfoom) Nog steeds kankercellen in het beenmerg Beenmerg opzuigen lukt technisch niet Patiënt mag niet onder narcose Andere redenen Hoog tijd om een alternatieve bron van stamcellen te vinden!

Perifeer bloed als bron voor stamceltransplantatie Even goed als beenmerg- stamcellen Herstel na bloed is sneller dan na beenmerg

Stamcelmobilisatie (autologe SCT) 1. Diagnose 2. ‘Gewone’ therapie 3. G-CSF CD34-analyse 4. Mobilisatie stamcellen 5. Hoge-dosis- therapie 6. Teruggave = transplantatie

Stamcelverzameling d.m.v. stamcelaferese

Gekweekte kolonie uit stamcel

Autologe stamceltransplantatie Gewone therapie Hoge-dosistherapie Tumor T Stamceloogst Teruggave (transplantatie)

Voorbereiden van de patiënt en het autologe transplantaat Na verzamelen van de stamcellen wordt het transplantaat ingevroren en op kwaliteit getest Als OK, dan krijgt de patiënt zeer hoge dosis antitumortherapie met potentieel blijvende beenmergschade Een dag na het einde van de hoge-dosis- chemotherapie wordt het transplantaat ontdooid en intraveneus toegediend Binnen 2-3 weken groeien de stamcellen weer uit en treedt herstel van de hematopoiese op

Periode na teruggave van de stamcellen Bijwerkingen van de voorafgaande hoge-dosis- therapie: geïrriteerde slijmvliezen met slikklachten, maagpijn en diarree moe, moeite met eten en uit bed komen geen afweer, beschermende antibiotica nodig, risico op koorts, transfusie rode bloedcellen en bloedplaatjes Het duurt 2-3 weken voor de stamcellen voldoende zijn uitgegroeid Patiënt kan naar huis als witte bloedcellen in de veilige marge zitten Herstel vindt verder thuis plaats, het kan enkele maanden duren voordat men weer op oude niveau functioneert.

Autologe stamceltransplantatie Conclusie Autologe stamceltransplantatie is routine- procedure voor vele bloedziekten Bron stamcellen = gemobiliseerde bloed- stamcellen, uitstekend en snel herstel mogelijk Minimaal risico op overlijden door de procedure Er blijft een risico op recidief ziekte