Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten Het risicobeoordelings- perspectief Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Veilige producten met nanotechnologie: rollen en verantwoordelijkheden Huidige kennis onvoldoende om risico’s in te schatten met dezelfde mate van zekerheid als voor ‘niet-nano’ stoffen. Fabrikant is verantwoordelijk voor veilige producten Ministeries nemen eventuele beleidsmaatregelen VWA voor toezicht en handhaving Onderzoek levert wetenschappelijke data RIVM: - onderzoek en risicobeoordeling (bv voeding, consumentenproducten, milieu) - beleidsondersteuning (bv Kennis- en Informatiepunt Risico’s van nanotechnologie) - kennis leveren (bv MKB-vraagbaak) Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

RIVM en nanotechnologie Gefabriceerde, vrije, onoplosbare en niet afbreekbare nanodeeltjes, verwerkt in zgn. 1e (en 2e) generatie nanotechnologieproducten, wijd verbreid op de markt Mogelijke toxicologische (gevaar) en ecotoxicologische risico’s Dus NIET: beoordelen van generatie 3 en 4 incl. synthethische biologie en daarmee samenhangende risico’s (bv ethische) Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Uitzonderlijke eigenschappen van nano (mechanische, optische, elektrische, magnetische) => uitzonderlijke effecten  (bv ontstekingsreacties, passeren barrières zoals bloed-hersen barrière, placenta, …) => uitzonderlijke effecten  Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Groot gevaar Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Groot gevaar, laag risico Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Blootstelling (schatting) Risicobeoordeling: Risico = Blootstelling x Gevaar (toxiciteit) Toxiciteit Blootstelling (schatting) Interne dosis Risico beoordeling Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Risicobeoordeling nano Karakteristieken nanodeeltjes Toxiciteit Blootstelling (schatting) Interne dosis Risico beoordeling Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Risicobeoordeling nano Nano-toxiciteit Afhankelijk van type nanodeeltje Chemische samenstelling bijv zilver of koolstof Grootte bijvoorbeeld fijn stof (deeltjestoxiciteit) Vorm bijvoorbeeld bucky ball, buisje, of fiber* * met speciale, bekende vorm: asbest-werking Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Risicobeoordeling nano Blootstelling Afhankelijk van hoe deeltje in product zit Ingebouwd in vaste stof (tennisracket) Als los deeltje in vloeistof (vb sprays/ zonnebrand) Gebruik van het product? Smeren op de huid Spray via inademing Voedsel (opeten) Gebruiksvoorwerp (via huid/mond) Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010 10

Risicobeoordeling nano Interne dosis (opname) Via huid (TiO2 lijkt niet opgenomen te worden, Zn wel?) Via lucht (afhankelijk van deeltjesgrootte) Via maag-darm-kanaal (opgelost of als deeltje) iStockphoto Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Maynard (2005): The nanotechnology consumer products inventory Nano wordt geclaimd in een groot aantal verschillende consumenten- en voedingsproducten Maynard (2005): The nanotechnology consumer products inventory Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Woodrow Wilson internet database: consumentenproducten met een nano-claim Dit wil zeggen dat de fabrikant het op de verpakking zet, maar het hoeft er niet persé in te zitten. Periode 2005-2009: 54 -1015 producten http://www.nanotechproject.org/inventories/consumer Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Product categorieën met nano-claim Electronica en computers Huishoud- en doe-het-zelf producten Voeding en dranken Persoonlijke verzorgingsproducten en cosmetica Motorvoertuigen Sportartikelen Textiel en schoenen Babyartikelen Filtratie, zuivering, neutralisatie en reiniging http://www.nanotechproject.org/inventories/consumer Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

ANEC-BEUC database: http://www.beuc.eu/Content/Default.asp?PageID=1121 CONCLUSIONS Categories Number of products investigated Percentage APPLIANCES 27 5,68 AUTOMOTIVE 72 15,16 CROSS CUTTING 66 13,89 ELECTRONIC & COMPUTERS 6 1,26 FOOD & DRINK PRODUCTS FOR CHILDREN 18 3,79 HEALTH & FITNESS 199 41,89 HOME & GARDEN 60 12,63 TOTAL 475 Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Een risico? Voorbeelden: Tennisrackets (nauwelijks voor mens, maar voor milieu?) Verf (nauwelijks voor mens, maar in spray-vorm ook?) Voeding (opname onbekend) Zonnebrand (opname gering) NB risicobeoordeling RIVM staat los van een (persoonlijke) afweging van de voor- en nadelen van het gebruik. Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

RIVM onderzoek consumentenproducten In opdracht van de interdepartementale werkgroep nanotechnologie Verschijnt dec 2010 In samenwerking met VWA producten geselecteerd (basis = claim) Metingen laten verrichten door MESA+ NB: Metingen: duur, nog geen routine, geen concentratie (alleen wel/niet aanwezig), niet voor alle materialen geschikt Vals negatieve uitkomsten mogelijk (= niks gevonden, maar het zit er wel in): nadeel voor risicobeoordeling en handhaving Voor risicobeoordeling noodzakelijk dat (meer) gegevens van alle producten bekend zijn! Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Producten met E551 op de Nederlandse markt RIVM onderzoek nanosilica in voeding Producten met E551 op de Nederlandse markt Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

RIVM onderzoek nanosilica in voeding In samenwerking met RIKILT, in opdracht van VWA (gepubliceerd in sept 2010) Nanosilica deeltjes zijn aanwezig in voedingsproducten Onvoldoende data beschikbaar om te kunnen zeggen of nanosilica als dan niet oplost in het maagdarmkanaal - Als deeltjes oplossen: normen zoals voor “normaal” silica gelden - Als silica als nano-deeltjes wordt opgenomen: te veel kennishiaten en onzekerheden om een goede risicobeoordeling uit te kunnen voeren Vervolgonderzoek (opdr: VWA) naar oplosbaarheid is gestart Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

Additionele screening: geen E551 in babyvoeding Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010

www.rivm.nl/rvs/075_nanotechnologie Nanodeeltjes in voeding en consumentenproducten 09 november 2010