Hoogsensitiviteit bij kinderen in het Basisonderwijs Drs. Sietske A.E. Walda, dr. Joep T.A. Bakker en prof. dr. Anna M.T. Bosman Braams & Partners, Deventer Radboud Universiteit Nijmegen

Onderzoeksvragen Is hoogsensitiviteit meetbaar bij kinderen vanaf 10 jaar? Is er overeenstemming tussen de oordelen van kinderen, ouders en leerkrachten over hoogsensitiviteit bij kinderen? Is er een verband tussen hoogsensitiviteit enerzijds en gender, gedragsproblemen, leerprestaties en ziekte zonder aanwijsbare oorzaak anderzijds?

Deelnemers 506 Kinderen 382 Ouders 123 Leerkrachten

Leerlingen Groep aantal leeftijd 5 66 9;3 6 166 10;4 7 161 11;3 8 138 12;2

Vragenlijst Hoogsensitiviteitsvragen van Aron en Aron (1997) CBCL-items Internaliserende problemen Externaliserende problemen Vragen over Astma, allergieën, ziekte, vermoeidheid Schoolresultaten, leerproblemen en bijzondere capaciteiten

De vragenlijst is betrouwbaar Betrouwbaarheid Alfa-waarden Kinderen = .78 Ouders = .81 Leerkrachten = .92 De vragenlijst is betrouwbaar

De vragenlijst heeft inhoudsvaliditeit Structuur Hoogsensitiviteitscomponent Positieve component = Sensitiviteit voor positieve Invloeden Negatieve component = Sensitiviteit voor storende Invloeden Gedragscomponent Externaliserende gedragscomponent Internaliserende gedragscomponent De vragenlijst heeft inhoudsvaliditeit

Overeenstemming is wel significant en niet groot Overeenstemming (r) Ouders Leerkrachten Hoogsensitiviteit Kinderen 0,31 0,19 Positieve invloeden 0,30 0,35 0,12 Negatieve invloeden 0,27 0,23 Overeenstemming is wel significant en niet groot

Hoogsensitiviteitscore Kinderen Ouders Leerkrachten Meisjes 3,66 3,67 3,84 Jongens 3,41 3,48 3,46 Meisjes scoren significant hoger dan jongens

Positieve invloedscore Kinderen Ouders Leerkrachten Meisjes 3,56 3,58 3,54 Jongens 3,32 3,40 3,02 Meisjes scoren significant hoger dan jongens

Negatieve invloedscore Kinderen Ouders Leerkrachten Meisjes 2,84 3,17 Jongens 2,55 2,71 2,87 Meisjes scoren significant hoger dan jongens

Internaliserende problemen Kinderen Ouders Leerkrachten Hoogsensitiviteit 0,50 0,49 0,56 Positieve invloeden 0,12 0,02 0,37 Negatieve invloeden 0,58 0,60 Er is samenhang tussen internaliserende problemen enerzijds en hoogsensitiviteit en negatieve invloeden anderzijds

Externaliserende problemen Kinderen Ouders Leerkrachten Hoogsensitiviteit 0,02 0,09 -0,45 Positieve invloeden -0,06 0,08 -0,46 Negatieve invloeden 0,03 0,15 -0,52 Leerkrachten: geringe externaliserende problemen gaat samen met hoge score op alle hoogsensitiviteitscomponenten

Algemene schoolprestaties Kinderen Ouders Leerkrachten Hoogsensitiviteit -0,06 -0,22 -0,03 Positieve invloeden 0,07 0,19 Negatieve invloeden -0,11 Ouders: slechte algemene schoolprestaties gaat samen met hoge score op alle hoogsensitiviteitscomponenten

Ziekte zonder oorzaak Kinderen Ouders Leerkrachten Hoogsensitiviteit 0,21 0,24 0,30 Positieve invloeden 0,02 0,04 0,17 Negatieve invloeden 0,23 0,31 Ziekte zonder oorzaak enerzijds gaat samen met hoge score op hoogsensitiviteit en negatieve invloeden anderzijds

Is hoogsensitiviteit meetbaar bij jonge kinderen? JA! Betrouwbaarheid en inhoudsvaliditeit van de vragenlijst zijn in orde.

Er is een significante mate van overeenstemming Is er overeenstemming tussen de oordelen van kinderen, ouders en leerkrachten over hoogsensitiviteit bij kinderen? Er is een significante mate van overeenstemming echter Deze is niet zodanig dat de beoordeling over kinderen aan ouders of leerkrachten overgelaten kan worden.

Is er een verband tussen hoogsensitiviteit anderzijds en gender, gedragsproblemen, leerprestaties en ziekte zonder aanwijsbare oorzaak anderzijds? Meisjes scoren hoger dan jongens (Bias??) Er zijn aanwijzingen dat hoogsensitiviteit de kans op internaliserende problemen verhoogt en op externaliserende problemen verlaagt Alleen de ouders denken dat hoogsensitiviteit samengaat met slechte schoolprestaties Hoogsensitiviteit lijkt samen te gaan met ziekten zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak

Referenties Aron, E. N. (1996). Counseling the highly sensitive person. Counseling and Human Development, 28(9), 1-7. Aron, E. N. (2000). High sensitivity as one source of fearfulness and shyness. In L. A. Schmidt & J. Schulkin (Eds.), Extreme fear, shyness, and social Phobia: Origins, biological mechanisms, and clinical outcomes (pp. 251-272). New York: Oxford University Press, Aron, E. N. (2004). Revisting Jung’s concept of innate sensitiveness. Journal of Analytical Psychology, 49, 337-367. Aron, E. N. (2004). The impact of adult temperament on closeness and intimacy. In D. J. Mashek & A. A. Aron (Eds.), Handbook of closeness and intimacy (pp. 267-286). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Aron, E. N., & Aron, A. (1997). Sensory-processing sensitivity and its relation to introversion and emotionality. Journal of Personality and Social Psychology, 73, 345-368. Aron, E. N., Aron, A., & Davies, K. M. (2005). Adult shyness: The interaction of temperamental sensitivity and an adverse childhood environment. Personality and Social Psychology Bulletin, 31, 181-197. Benham, G. (2006). The highly sensitive person: Stress and physical symptom reports. Personality and Individual Differences, 40, 1433-1440. Evers, A., Rasche, J., & Schabracq, M. J. (2008). High sensory-processing sensitivity at work. International Journal of Stress Management, 15, 189-198. Hofman, S. G., & Bitran, S. (2007). Sensory-processing sensitivity in social anxiety disorder: Relationship to harm avoidance and diagnostic subtypes. Journal of Anxiety Disorders, 21, 944-954. Jerome, E. M., & Liss, M. (2005). Relationships between sensory processing style, adult attachment, and coping. Personality and Individual Differences, 38, 1341-1352. Liss, M., Timmel, L., Baxley, K., & Killingsworth, P. (2005). Sensory processing sensitivity and its relation to parental bonding, anxiety, and depression. Personality and Individual Differences, 39, 1429-1439. Meyer, B. J., Ajchenbrenner, M., & Bowles, D. P. (2005). Sensory sensitiviy, attachment experiences, and rejection responses among adults with borderline and avoidant features. Journal of Personality Disorders, 19, 641-658. Meyer, B. J., & Carver, C.S. (2000). Negative childhood accounts, sensitivity, and pessimism: A study of avoidant personality disorder features in college students. Journal of Personality Disorders, 14, 233-248. Neal, J. A., Edelmann, R. J., & Glachan, M. (2002). Behavioural inhibition and symptoms of anxiety and depression: Is there a specific relationship with social phobia? British Journal of Clinical Psychology, 41, 361-374. Smolewska, K. A., McCabe, S. B., & Woody, E. Z. (2006). A psychometric evaluation of the highly sensitive person scale: The components of sensory-processing sensitivity and their relation to the BIS/BAS and “Big five”. Personality and Individual Differences, 40, 1269-1279.

De scriptie van Sietske vindt u op Dank voor uw aandacht De scriptie van Sietske vindt u op www.annabosman.eu