Week 8: Recht en conflict Over rechters en rechtbanken

Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - Het beeld over de rechtspraak als conflict-beslechter moet worden genuanceerd Standaardbeeld (noties) over rechtspraak: De rechter is een belangrijke conflictbeslechter in de samenleving Rechtsvinding is gebaseerd op een zorgvuldig en subtiel beslissingsproces In de rechtspraak is er sprake van gelijkwaardige partijen (‘equality of arms’) Rechtspraak in historisch perspectief: een aflopende zaak? 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Universiteit van Aruba – College rechtssociologie Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - 1. De rechter als conflictoplosser 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - De plaats van de rechter als conflictoplosser De samenleving kent veel meer systemen voor conflictoplossing Galanter: rechtspraak is slechts topje van de ‘legal iceberg’ Niets doen Exit (verbreking relatie) Private oplossingssystemen (b.v. onderhandelen) Op het officiële systeem georiënteerde systemen Procesvoering (litigation) Procesbeslechting (adjudication) Pyramide-profiel van conflictbeslechting 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Geschilbeslechtingsprofielen Elk type conflict heeft zijn eigen ‘profiel’ 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - 2. De rechter tussen rechtsvinding en routine 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - De rechter tussen rechtsvinding en routine Van de zaken die bij de rechter komen wordt een belangrijk deel op andere wijze afgedaan dan middels een (contradictoir) vonnis (zie tabel 1 in Reader)) bij verstekvonnis doordat partijen hun zaak van de rol schrappen (‘royement’) 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - 3. De klanten van de rechter: gelijkwaardige partijen? 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - Gelijkwaardige partijen? Individuen vs. organisaties ‘one shotters’ vs. ‘repeatplayers’ Eiser One-shotter Repeatplayer Verweerder 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

One shotters vs. repeat players Organisaties hebben meer financiële armslag Kunnen deskundigen inhuren Organisaties hebben geen haast Organisaties voeren meer processen Leereffecten Kunnen contracten herformuleren op basis van jurisprudentie (zich indekken) Organisaties kunnen het risico spreiden over groot aantal zaken Proefprocessen 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - 4. Rechtspraak: een aflopende zaak? 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Jettinghof e.a. - over rechters en rechtbanken - Aubert e.a.: Conflictbeslechting middels rechtspraak zal afnemen Door toenemende complexiteit en grotere interdependentie tussen partijen, meer bereidheid tot onderhandeling en bemiddeling (mediation) Minder belangrijke rol van de rechter wordt niet bevestigd in onderzoek: ‘Litigationrate’ is gestegen (civiele zaken) Wel vaker inschakeling mediation 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Recht en conflict - alternatieve geschilbeslechting - Alternative Dispute Resolution (ADR) Kostenbesparing en ontlasting rechterlijke macht Mede ontstaan vanuit aversie tegen juridisering van de samenleving Mediation Voordelen en nadelen Ontlasting van de rechtbanken Directe betrokkenheid van partijen bij de oplossing Commercialisering: gat in de markt (hogere kosten voor partijen) Minder rechtsbescherming: gevoeliger voor machtsverhoudingen Minder rechtszekerheid o.a. door ontbreken publicatieplicht 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Galanter - in de schaduw van het recht - Rechtspraak is niet alleen het wijzen van een beslissend vonnis Rechtspraak geeft partijen ‘onderhandelings- en reguleringsvermogen’ (onderhandelingsfiches) Rechtbanken (jurisprudentie) stellen normen Rechtbanken bekrachtigen onderlinge oplossingen als garantie voor nakoming Rechtbanken verschaffen methoden waardoor partijen inzicht verwerven in hun onderhandelingspositie (‘golden handshake’) Rechtbanken maken het partijen mogelijk op legitieme wijze de kosten van een geschil te laten escaleren, waardoor de waarschijnlijkheid van een onderlinge oplossing toeneemt 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Recht en conflict - het verloop van conflicten - Keuzemogelijkheden in probleemsituaties Fight of flight Voice en/of exit 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie

Recht en conflict - het verloop van conflicten - Voice No - voice Exit ‘ik pak je toch’ flight No - exit fight berusting Welk alternatief past het beste bij de verzorgingsstaat? 2010 Anco R.O. Ringeling Universiteit van Aruba – College rechtssociologie