Heden, verleden en toekomst van de sociale media Workshop Commotie, Columni en Wim Vuijk 8 april 2010

HM Koningin Beatrix: Je spreekt elkaar zonder gesprek, je kijkt naar elkaar zonder de ander te zien. Mensen communiceren via snelle korte boodschapjes. Onze samenleving wordt steeds individualistischer. Persoonlijke vrijheid is los komen te staan van verbondenheid met de gemeenschap. Maar zonder enig 'wij-gevoel' wordt ons bestaan leeg. Met virtuele ontmoetingen is die leegte niet te vullen; integendeel, afstanden worden juist vergroot. Het ideaal van het bevrijde individu heeft zijn eindpunt bereikt. We moeten trachten een weg terug te vinden naar wat samenbindt. (Kersttoespraak 2009)

Zijn er niet-sociale, niet-samenbindende media? Alle media spelen een rol in sociale situatie, in omgang tussen mensen: Kranten, radio, tv (inclusief reactiemogelijkheid, de ingezonden brief) Internet-toepassingen als mail, hyves, twitter en websites met reactie-/discussie-mogelijkheid Naar aanleiding van kranten, rtv praten mensen met elkaar, laten ze zich beïnvloeden, wordt het persoonlijk en maatschappelijk gesprek gevoe(r)d. Het verschil is dat sommige media ‘sneller’ zijn, meer geschikt voor korte berichten of uitwisselingen, andere media lenen zich meer voor uitgebreidere contacten en sommige media.

Hoe worden die media zoal gebruikt (geplaatst op een continuüm intermenselijk-massamediaal) Meer een-op-een: Mail, brieven, telefoon, chat Meer massa-op-een: Krant, tv, radio, website Meer een-op-massa: Twitter, weblog Maar klopt dit wel? Is hiermee de functie van die media helder?

Zowel het oordeel van HM als de reacties gebruiken eenzelfde redenering: media zijn identiek aan bepaalde vormen van sociaal contact (en daarmee positief of negatief) En dat is niet correct. Want het is complexer. We zien hier vooral de verwachtingen van mensen naar voren komen. Die verwachtingen leiden tot stereotypen. Zoals over hoe media gebruikt worden en waar dat toe leidt.

Verwachtingen (weet je nog?) Grice: Communicatiebeginsel: communicatie moet aan 4 maximes voldoen, helderheid, eerlijkheid, efficiëntie en relevantie Lezers van informatieve documenten verwachten eerlijke en relevante informatie Lezers van persuasieve documenten (reclame bv) zijn daarvan niet overtuigd: de schrijver heeft belang bij verzwijgen, vertekenen, en verfraaien. Dit wantrouwen heeft geleid tot aanpassingen van een boodschap, en gebruik maken van de mogelijkheden van media. Hierbij wordt ingespeeld op het (stereotype) idee dat mensen hebben van media en inhouden (en de koppeling van media aan bepaalde soorten boodschappen)

Medium en inhoud worden dus vaak op een (stereotype) hoop gegooid Medium en inhoud worden dus vaak op een (stereotype) hoop gegooid. Reclamemakers proberen dus daar gebruik van te maken. Je kunt dat ook ‘slim gebruik’ noemen. Je kunt dat ook ‘gebruik maken van vooroordelen’ noemen. Je kunt dat ook ‘gebruik maken van domheid’ noemen. Verleden, heden en toekomst van de sociale media hebben een ding gemeen: gebruik maken van vooroordelen, slim zijn en inspelen op de domheid van mensen.

Oude domheid: Het wordt verteld door de dorpsomroeper, dus het is waar. Het staat in de krant, dus het is waar Het is op Boulevard, dus het is waar Nieuwe domheid: Het heeft een website, dus het is waar wat je ziet Het staat op Facebook, op Hyves, dus het is waar Het twittert, dus het is interessant, waar, belangrijk, modern

‘Communicatiemensen’ maken gebruik van die domheid. Ze kunnen media kiezen, media invullen met vrijwel alle soorten boodschappen (tekst, beeld, geluid, stijlen, foto’s, vragen, antwoorden, kortom, de hele trucendoos) En deze ingevulde media zo vormgeven dat ze passen bij de strategie, de positionering, de identiteit en dat ze handig gebruik maken van de vooroordelen van mensen over media Mensen gebruiken hun vooroordelen (voorkennis) – ook over media – om boodschappen te interpreteren.

Verleden, heden en toekomst van de sociale media: Verleden: Er bestaat een beeld van het gebruik van media (twitter = persoonlijk, individueel) Iedereen hanteert dat beeld en alles wat er getwitterd wordt wordt dús gezien als persoonlijk, individueel Heden: totdat er iemand is die twitter anders gaat gebruiken, bv om reclame mee te maken Je combineert dan het massamediale, onpersoonlijke van ideeën over reclame met de oordelen over twitter als persoonlijk Een tijdje heb je de toekomst: je bent de enige die slim gebruik maakt van de vooroordelen en mogelijkheden Toekomst: steeds weer opnieuw gebruik maken van een kenmerk van een medium om het anders te gebruiken dan verwacht

Dit is een workshop, dus er moet gewerkt worden! We zijn onder elkaar, dus niemand komt te weten dat we gebruik maken van de domme medemens. Het werk gaat om de combinatie van (a) een bepaalde organisatie en (b) de keuze voor en globale invulling van een of meer media.

Werkwijze Werk in (ongeveer) viertal Bedenk welke media je hoe gaat gebruiken en waarom, het gaat dus om de argumenten Voorbeelden worden gewaardeerd Wat doen we: combinatie van oud en jong, Commotie en Columni of strijd tussen oud en jong, tussen Commotie en Columni?

De Case Restaurant Oud Sluis, OSH, chef Sergio Herman 3 sterren in Michelin-gids (‘daar ga je speciaal naartoe’) Eten is een belevenis, het gaat om smaak, ambiance, om niet-rationele zaken als smaakbelevenis SH laat zich inspireren door streekproducten (Zeeland, verse vis, schaal- en schelpdieren, groenten), door de wisseling der seizoenen en bijzondere kruiden en specerijen

OSH heeft een mooie website, maar jij hebt de taak om de communicatie verder te verbeteren. Net als de gerechten moet ook de communicatie steeds vernieuwen, anders zijn, verbeteren. Kern hierbij is ‘smaak en emotie’. Mensen komen naar OSH om die te beleven. Mensen horen dat van elkaar. OSH behoort tot de top 5-restaurants in de wereld. Wie er geweest is, wil terugkomen, men biedt dus elk seizoen iets nieuws. Maar er moeten ook nieuwe klanten blijven komen. Wat zou je Sergio Herman adviseren? Welke media, hoe ingevuld, gerealiseerd, waarom zo? Let erop dat het moet aansluiten op het beeld (top, exclusief, steeds in ontwikkeling, alles draait om smaak en emotie, door een kunstenaar gecreëerd uit streekproducten)