Hand-outs bij de powerpoint voorstelling over het Nederlands Landschap Programma Voorstellen Opbouw van de avond Zaterdag Presentatie landschappen a) Wat zijn landschappen? b) Wanneer zijn ze ontstaan? c) Hoe zijn ze ontstaan? d) Voorbeelden: (foto’s toevoegen) - dekzand en löss - hoog- en laagveen - klei 5. Aan het werk: a) Invloed van de mens (Op flaps inventariseren en bespreken) b) Grondsoorten bekijken (bi-oculair) ivn Helden A.W. Talman, RSG Magister Alvinus, Sneek, 2002

Het Nederlands Landschap Hand-outs bij de powerpoint voorstelling over het Nederlands Landschap Het Nederlands Landschap ivn Helden A.W. Talman, RSG Magister Alvinus, Sneek, 2002

LANDSCHAPPEN 1. Wat zijn landschappen? 2. Wanneer zijn ze ontstaan? 3. Hoe zijn ze ontstaan? 4. Voorbeelden - Dekzand en loss - Veen - Klei 5. Invloed van de mens ivn Helden

LANDSCHAPPEN 1 Wat zijn landschappen? ivn Helden

Is dit een landschap? ivn Helden Bos

Is dit een landschap? ivn Helden Rivieren en sloten

Is dit een landschap? ivn Helden Natuurgebied

Is dit een landschap? ivn Helden Zee en duinen

Is dit een landschap? ivn Helden Boerenland

Is dit een landschap? ivn Helden Kerk op een terp

Is dit een landschap? ivn Helden Bebouwing?

Is dit een landschap? ivn Helden Verkeerswegen

LANDSCHAPPEN 2. Wanneer zijn ze ontstaan? ivn Helden

Wat jaartallen De aarde is ongeveer 4,7 miljard jaar oud. Er is leven op aarde sinds ongeveer 600 miljoen jaar. De mens is ongeveer 3,5 miljoen jaar op aarde. Maar de homo sapiens sapiens bestaat pas zo’n 100.000 jaar. Nederland heeft pas de afgelopen 10.000 jaar (pleistoceen) z’n huidige vorm gekregen. ivn Helden

De Geologische tijdschaal (tijdschaal in miljoen jaren) ivn Helden

Het Kwartair (2.5 mln BP tot nu) Wij leven nu in het Kwartair. Het kwartair verdelen we in het Pleistoceen en het Holoceen. Het tijdperk waar wij in leven is het Holoceen ivn Helden

PLEISTOCEEN 2.5 mln-10.000 BP Periode van ijstijden (Glaciaal) Tussenijstijden (pre-glaciaal) ivn Helden

Het Pleistoceen 2.5 mln-10.000 BP Hand-outs bij de powerpoint voorstelling over het Nederlands Landschap Het Pleistoceen 2.5 mln-10.000 BP Het Pleistoceen verdelen we in: Preglaciaal: rivieren zetten zand en grind af. Glaciaal: ijs bereikt Nederland. Postglaciaal: ijs bereikt Nederland niet. Wel taigaklimaat en ontstaan dekzand. Afbeelding tijdbalk kwartair ivn Helden A.W. Talman, RSG Magister Alvinus, Sneek, 2002

LANDSCHAPPEN 3. Hoe zijn ze ontstaan? ivn Helden

Landschap bepalende factoren ivn Helden

De ondergrond van Nederland ivn Helden

- erosie en verwering - temperatuurwisseling Geologische processen A-biotisch actor proces vorm klimaat - erosie en verwering - temperatuurwisseling - diverse bodemtypen - schommeling van het zeeniveau tektoniek - verschuiving - aardbeving - slenken - horsten - Breuken b.v. peelrandbreuk ivn Helden

- transgressie / sedimentatie - regressie / erosie - duinvorming Geologische processen A-biotisch actor proces vorm zeewater - transgressie / sedimentatie - regressie / erosie - duinvorming - slikken / schorren - veenvorming - Duinen - Zeeklei ijs - erosie - afzetting - stuwing - dalen - stuwwallen rivierwater - transport - dalen, meanders, vlechten - terrasranden - Terrassen - Rivierklei wind - uitwaaiinngslaagten / vennen - dekzanden / löss / duinen ivn Helden

- verkaveling, essen, heiden - nederzettingspatronen - wegenpatronen Geologische processen biotisch actor proces vorm planten - groei - verwering - vegetaties - bodemtypes dieren - betreding - doorwoeling mensen - grondgebruik - bewoning - communicatie - cultuur - verkaveling, essen, heiden - nederzettingspatronen - wegenpatronen - dialecten, toponiemen ivn Helden

Continentverschuiving ivn Helden

ivn Helden

Ontstaan van fossiele brandstoffen CARBOON Ontstaan van fossiele brandstoffen 200 – 240 miljoen jaar geleden ivn Helden

Hand-outs bij de powerpoint voorstelling over het Nederlands Landschap Aardgas en Steenkool Ontstaan in Carboon (350-290 mln BP). Steenkool is ontstaan door verkoling van plantenresten (van plant tot veen tot steenkool). Aardolie en aardgas is ontstaan uit micro-organismen. kkk ivn Helden A.W. Talman, RSG Magister Alvinus, Sneek, 2002

Tijd en druk De diepere lagen van onze ondergrond zijn gevormd doordat het miljoenen jaren geleden op lagere breedte lag. ivn Helden

IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd ivn Helden