Klimaatverandering en Biodiversiteit Werner Dhondt Klimaatdocent

Overzicht Basiskenmerken van huidige klimaatverandering Gevolgen van klimaatverandering op biodiversiteit Oplossingen Deel 1 en 2: eerste lesuur Deel 3: tweede lesuur Biodiversiteit: variëteit aan soorten, genen of ecosystemen (geheel van biotische en abiotische factoren die elkaar beïnvloeden en samen een leefgemeenschap vormen: vb. koraal); hier soorten

De grote CC quiz… 9 juist-fout stellingen + schiftingsvraag

Stelling 1 Broeikasgassen kaatsen een deel van de door het aardoppervlak uitgestraalde warmte terug naar de aarde. Juist

Kortgolvige straling van zon omgezet in langgolvige vanuit aarde; hiervan deel teruggekaatst door broeikasgassen

Zonder broeikasgassen zou het op aarde gemiddeld ± 30°C kouder zijn. Stelling 2 Zonder broeikasgassen zou het op aarde gemiddeld ± 30°C kouder zijn. Juist

Natuurlijk broeikaseffect Versterkt broeikaseffect NB: bosbranden, vulkanen, ontbinding van organisch materiaal,…

Stelling 3 Van de broeikasgassen die door menselijk toedoen in de lucht terecht komen, is CO het voornaamste. Fout, wel CO2 (CO is giftig gas bij onvolledige verbranding, vb gasboiler)

Verdeling broeikasgassen uitgestoten door de mens Ong. 75% van broeikasgasemissies is CO2. In België nog iets meer (CO2 87%; CH4, 5%) CH4 verantwoordelijk voor 20% van klimaatverandering (opwarmingspotentieel 28x groter dan CO2) CO2 ong 60% van totale RF> Okt 2016: mondiaal akkoord tot uitfasering van fluorgassen HFK (hydrofluorkoolwaterstoffen) -> 0,5°C minder opwarming

Het is allemaal de schuld van het gat in de ozonlaag. Stelling 4 Het is allemaal de schuld van het gat in de ozonlaag. Fout

Gat in de ozonlaag <-> broeikaseffect Ozon in stratosfeer: houdt UVB stralen tegen: gat wordt kleiner dankzij Montreal protocol (1987) (verbod op CFK’s) Alternatief HFK’s zijn sterke broeikasgassen -> worden uitgefaseerd (mondiaal akkoord okt 2016)

Sinds 2012 daalt de hoeveelheid CO2 die de mens per jaar uitstoot. Stelling 5 Sinds 2012 daalt de hoeveelheid CO2 die de mens per jaar uitstoot. Fout

Mondiale CO2-uitstoot 2012: Daling in Europa en VS, stijging in China en India 2014: nog stijging van 0,6% 2015: geen stijging meer, globale CO2-uitstoot nog steeds 60% hoger dan in 1990 2016: nivellering 2017: terug stijging van ong 1% (stijging econ act in China (vnl steenkoolproductie) en rest van ontwikkelende wereld, en minder mitigatie in US (ook terug toename in steenkoolproductie)) 2018: stijging van ong 2% verwacht

Stelling 6 Ongeveer de helft van de CO2 die de mens uitstoot, wordt terug opgenomen door bossen en oceanen. Juist

Het lot van de door de mens uitgestoten CO2 (2008-2017) Gemiddelde 2008-2017 Bron: Global Carbon Budget 2018

Verzuring van de oceanen: “Het venijnige broertje van CC” pH van oceanen gedaald van 8.2 naar 8.1 (30% meer waterstofprotonen of stijging van verzuring; logaritmische schaal!); projectie: verdere daling tot 7.7 à 7.8 (stijging van 100 tot 150%) tegen 2100 (uit EEA 2012) ->aantasting van calciumcarbonaat (schelpdieren en kalkskelet) Huidige verzuring van oceaan is uniek voor minstens de laatste 300 miljoen jaar. Chemische reactie: Carbonaationen gaan weg reageren met: Waterstofprotonen: 2H+ + CO32- -> 2 HCO3- Overmaat aan CO2 : CO2 + CO32- + H2O -> 2 HCO3-

Stelling 7 In de periode 2005-2015 was de gemiddelde temperatuur op aarde ± 0,8°C hoger dan in het begin van de industriële periode (1850-1899). Juist

Mondiale temperatuurtoename Uit: Assessing dangerous CC Mondiale opp. temp. tov gem. 1880-1920. Afvlakking jaren ’60: fijn stof (aerosolen door steenkoolverbranding) : “global dimming” Afvlakking vanaf 2000: illusie wegens zeer warm jaar 1998 (warmste jaar in 1000 jaar door uitgesproken El Nino) en verminderde zonneënergieoutput (periodes van 10 jaar) en El Nino-La Nina cyclus Klimaatsceptici springen hier op! Minder spectaculair dan CO2-uitstoot en -concentratie? Oceanen warmen ook open milderen hierdoor de opwarming van de luchttemperatuur.

Schiftingsvraag Hoeveel is in diezelfde periode de gemiddelde temperatuur in België (Ukkel) gestegen? Antwoord: 2,3°C

Temperatuurverandering in België en Europa Temperatuurstijging tov tweede helft 19e eeuw: Mondiaal: 0,8°C Europa: 1,5°C België (Ukkel): 2,3°C (recordjaar 2011: 11,6°C gemiddeld, 2014 nog warmer (= topjaar): 11,9°C, 2012 en 2013 juist buiten top 20 en top 30 van warmste jaren. Temp.stijging het sterkst in de lente (+3,0°C, andere seizoenen +2,0°C) Waarom temperatuurstijging in België veel hoger dan mondiaal gemiddelde? 1/ Ligt op continent (continenten warmen sneller op dan oceanen) 2/ Ligt al dichter bij Noordpool (polen warmen sneller op dan evenaar) 3/ Hitte-eilandeffect (Dichtbebouwd, steden (beton, asfalt) warmen sneller op dan platteland) Bron: www.milieurapport.be (MIRA/VMM)

Stelling 8 Het aantal gewervelde wilde dieren op aarde is met (meer dan) de helft afgenomen sinds 1970. Juist

Evolutie van het aantal gewervelde wilde dieren op aarde (weergegeven door Living Planet Index) Populatiegroottes van wilde dieren worden al jarenlang bijgehouden door wetenschappers, en dit over de hele wereld (alle continenten en oceanen). Bron: Living Planet Report 2018

Stelling 9 De klimaatverandering is de voornaamste oorzaak van de huidige afname van het aantal gewervelde wilde dieren op aarde. Fout

Oorzaken van de huidige afname van het aantal gewervelde dieren Bron: Living Planet Report 2014 Oplossingen: Niet enkel denken aan maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan, maar ook terugdringen van overdreven jacht/visserij en habitatverlies

En de winnaars zijn? De winnaars mogen zichzelf de klimaatdeskundigen van de dag noemen, en krijgen bij het dierenkwartet de afbeeldingen met de dieren.