15 januari 2019 Tineke Vos, psychiater Angst bij kanker 15 januari 2019 Tineke Vos, psychiater

(potentiële) Belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk… geen wel niet

Moeten we alle angst proberen weg te nemen?

Moeten we alle angst proberen weg te nemen? Angst kan een prikkel zijn tot adequaat handelen: naar de dokter gaan, therapietrouw, gezonde leefstijl

Normaal ? Pathologisch ?

Normaal ? Pathologisch ? wanneer het dagelijks functioneren belemmerd wordt

Angststoornissen Fobieën Paniekstoornis Gegeneraliseerde angststoornis Angststoornis door een middel of een somatische aandoening

Casus Mevr. A. Angst voor terugkeer

Angst voor terugkeer 35% na curatieve behandeling, vrouwen > mannen eerste 5 jaar, maar ook na 5-10 jaar nog forse lijdensdruk, aantasting kwaliteit van leven

Na de kanker “Beter worden, het blijkt een rámp… De mensen denken dat niet doodgaan hetzelfde is als gewoon doorgaan met leven” Danielle Pinedo en Bart van Eldert

Angst voor terugkeer, tips Herkenning, erkenning, sociale steun Psycho-educatie: positieve functie van angst benoemen, maar `alarm of vals alarm´ Analyse van de angst voor: verlies, verdriet, afhankelijkheid, paniek, lijden

Angst voor terugkeer, e-health www.minderangstbijkanker.nl

Afgrenzen van angst ten opzichte van: Depressie Agitatie Pijn Kortademigheid Lichamelijke equivalenten Slaapstoornis Vaak complex van verschillende symptomen, dus ook behandeling gericht op het geheel!

Somatische en medicamenteuze oorzaken van angst Metabole ontregeling, b.v. hypercalciëmie Endocriene stoornissen: hyperthyreoïdie, carcinoïde tumoren, bijniertumoren Hersentumoren of –metastasen Koorts, delier Onttrekking alcohol, benzo’s, nicotine Corticosteroïden Bronchodilatatoren: theofylline Anti-Parkinsonmiddelen

Diagnostiek Een rustig, explorerend gesprek over angst en de onderliggende vragen en zorgen heeft veelal diagnostische en therapeutische waarde

Casus Hr. B Diagnose longkanker (“uit het niets”) Acute angst

Beleid Exploreren Informatie geven Continuïteit bieden Rust creëren Exploreren Informatie geven Continuïteit bieden Omgeving er bij betrekken Somatische oorzaken zo goed mogelijk bestrijden Niet-medicamenteuze behandelstrategieën Medicatie

Behandeling met benzodiazepinen? Geen evidentie, want zeer weinig studies! Keuze van de benzo’s: ? Er bestaat geen onderzoek naar onderlinge verschillen en effectiviteit! Wel: kort- en langwerkende benzo’s

Vragenlijsten? HADS Fear of Cancer Recurrence Inventory Algemene vragenlijsten zoals lastmeter, SCL90

Angstuitlokkers Bezoek aan arts / controles Lichamelijke klachten Berichten over kanker in de media Ziekte of overlijden van naasten

Behandeling Normaliseren - erkenning - benoemen Sociale steun – lotgenotengroep ( kan ook averechts werken!) Psycho-educatie: kennis over de gevolgen van kanker en over angst Zelfmanagementplan / zelfhulpwebsite HDI (Enige) regie over contact met artsen – ziekenhuis Casemanager die laagdrempelig gebeld kan worden Cognitieve therapie / Acceptatiegerichte therapie Mindfulness

Tot slot, niet zo:

Maar zo:

Dank voor uw aandacht!