De warmtetransitie en het Rijksbeleid
Doelen Akkoord van Parijs: opwarming aarde beperken tot maximaal 1,5 tot 2 graden Europees energiebeleid: in 2020 20% hernieuwbare energie, 20% minder CO2 uitstoot en 20% energiebesparing Rijksbeleid 2020-2023: Hernieuwbare energie: 2020 14%, 2023 16% Reductie CO2: 30% Energiebesparing 20% Regeerakkoord 2017: CO2 uitstoot in 2030 49% minder dan in 1990 Besluit voorjaar 2018: Aardgaswinning Groningen in 2030 gestopt
Klimaatakkoord 2019 Nog niet definitief: besluitvorming na eind maart. Voor de zomer? Gaat over extra maatregelen, bovenop het bestaande beleid Hoe halen we 49% CO2-reductie in 2030? Klimaattafels: industrie, transport, landbouw, gebouwde omgeving, elektriciteit Gebouwde omgeving: Uitstoot 3,4 Mton CO2 minder in 2030 (woningen en andere gebouwen) Verduurzaming woningen: 50.000 per jaar in 2020, 200.000 per jaar in 2030 In 2050: CO2-neutrale woningvoorraad
Uitgangpunt Rijksbeleid Energietransitie is een gedeelde opgave Belangrijke verantwoordelijkheid voor burgers: bewoners, gebouweigenaren, ondernemers Gemeenten zijn het eerste aanspreekpunt voor de burger, zij hebben de regie
Aanpak gebouwde omgeving Landelijke energiebeleid Afstemming taakstelling elektriciteit en warmte over de regio’s Regionale Energiestrategie Hoe komen de gemeenten aan hun warmte en elektriciteit Gemeentelijke transitievisie warmte Wanneer welke wijk Wijken voor 2030: welke alternatieve warmtevoorziening maatschappelijke kosten en kosten voor de eindgebruiker Uitvoeringsplan per wijk: Realiseren oplossingsrichting Besluit afsluiten aardgas Aanpassingen in de woning Wordt door de eigenaar/gebruiker zelf geregeld
Wat doet het Rijk om de doelen te bereiken Wetten en regels (dwingen) Zelf uitvoeren Belastingen en subsidies (stimuleren) Kennis ontwikkelen en delen
Zelf uitvoeren Wetten en regels (dwingen) Zelf uitvoeren Belastingen en subsidies (stimuleren) Kennis ontwikkelen en delen Het Rijk is zelf eigenaar van gebouwen en gronden en gebruikt zelf energie en warmte. Dus: eigen gebouwen duurzaam ingericht en gebruikt Eigen gronden zo mogelijk beschikbaar voor energie- opwekking terreinen rond rijkswegen: windmolens en zonnepanelen Rivieren en kanalen: warmte uit oppervlaktewater?
Wetten en regels (dwingen) Zelf uitvoeren Belastingen en subsidies (stimuleren) Kennis ontwikkelen en delen Nu o.a. beschikbaar: Bouwregels: eisen bouwbesluit, waaronder geen gasaansluiting Energielabel: koper moet inzicht geven in energiegebruik woning Warmtewet: o.a. bescherming afnemer tegen monopolie warmteleverancier (prijs, bedrijfszekerheid) Gaswet, Electriciteitswet: garanderen levering. Milieuwetgeving: eisen aan energiebesparing voor bedrijven Relatief weinig wettelijke mogelijkheden om besparing of andere verwarming af te dwingen in woningen
Wetten en regels (dwingen) Zelf uitvoeren Belastingen en subsidies (stimuleren) Kennis ontwikkelen en delen In ontwikkeling/discussie in klimaatakkoord: In het algemeen: wegnemen belemmeringen energietransitie in wetgeving Vervallen aansluitrecht gasnet na uitvoering wijkaanpak/verplicht afsluiten van het gasnet Aanpassen van regels rond afsluit(kosten) van gasnet Aanpassen regels voor exploitatie van warmtenetten Aanscherpen regels voor het energielabel Huurregels aanpassen: o.a. verdeling lasten en lusten energiebesparing Omgevingswet (2021) stelt regels voor participatie bewoners
Belastingen en subsidies Wetten en regels (dwingen) Zelf uitvoeren Belastingen en subsidies (stimuleren) Kennis ontwikkelen en delen Belastingen Energiebelastingen: 2019: gas duurder, elektriciteit goedkoper, verdere aanpassingen n.a.v klimaatakkoord mogelijk. Voor bedrijven/woningcorporaties een aantal fiscale regelingen Subsidies en leningen ISDE: voor investeringen in warmtepompen, palletkachels en dergelijke Subsidies proefwijken en woningbouwcorporaties Ontwikkelen Nationaal energiebesparingsfonds Door regelgeving aantrekkelijk maken: Salderingsregeling zonnepanelen: wordt waarschijnlijk vervangen door andere regeling Postcoderoos Invoeren gebouwgebonden financiering
Kennis ontwikkelen en delen Wetten en regels (dwingen) Zelf uitvoeren Belastingen en subsidies (stimuleren) Kennis ontwikkelen en delen Voor particulieren: Digitale informatie: bijv. www.verbeterjehuis.nl, www.milieucentraal.nl Ondersteunen en organiseren van de energieloketten/ loketten duurzaam bouwen Voor gemeenten: Ontwikkeling expertisecentrum Warmte, leerprogramma proeftuinen Voor bedrijven: innovatie-subsidies voor nieuwe producten, technieken, procedures Ondersteunen ontwikkeling standaardoplossingen (schaal- en kostenvoordeel) Ondersteunen ontwikkeling arrangementen om particulieren te ontzorgen
Conclusie Bewoners, gebouweigenaren, gemeenten en bedrijven moeten de energietransitie samen doen Rijk stelt kaders en biedt instrumenten om de energietransitie uit te voeren Rijk stimuleert financieel en stuurt door regels
Slotopmerking Energietransitie is grote, nieuwe opgave Beleid is nog volop in ontwikkeling (en dat zal nog wel een aantal jaren zo blijven) Raakt allerlei aspecten van de samenleving Is daardoor politiek beladen Daarom nog veel onzekerheid over inhoud en tempo van besluitvorming over bijv. Klimaatakkoord.