Vlaams en federaal regeerakkoord: een bestuurlijk-financiële analyse door een lokale bril Jan Leroy VVSG-Ronde van Vlaanderen januari-februari 2015 Hasselt – Gent – Torhout – Malle – Leuven

Federaal regeerakkoord Inhoud Vlaams regeerakkoord Algemeen Financieel Bestuurlijk Federaal regeerakkoord Pensioenen Werk en welzijn Fiscaliteit Veiligheid ICT en e-government Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams regeerakkoord Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Algemene beoordeling (1) Positieve elementen: Groei Gemeentefonds 3,5% per jaar (budgettair niet vanzelfsprekend) Lokale besturen zijn belangrijke partners Deregulering en meer bevoegdheden van centraal naar lokaal niveau Belfortprincipe: alle Vlaamse beslissingen worden vooraf getoetst op de gevolgen voor de lokale besturen Veel overeenkomsten met VVSG-memorandum Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Algemene beoordeling (2) Negatieve elementen: Budgettair effect op lokale besturen van veel geplande maatregelen ontbreekt Sectorale besparingen ten nadele van lokale besturen Regeerakkoord bevat aantal inconsistenties Sommige stellingen lijken te zijn ingenomen zonder veel terreinkennis Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Financiële elementen (1) Gemeentefonds: Blijft groeien met 3,5% per jaar; dat betekent: 2014: 2.247,2 mln euro 2019: 2.669,0 mln euro (+422 mln euro!) Aangehouden groei is belangrijk: Staat ook in meerjarenplannen 2014-2019 lokale besturen Nodig voor opvang van o.a. extra pensioenuitgaven en behoud minimale investeringsruimte Verdelingsregels veranderen niet Stedenfonds: met 3,5% jaarlijkse groei toegevoegd aan voorafnames Gemeentefonds vanaf 2017 Integratie enkele sectorale subsidies vanaf 2016 Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Financiële elementen (2) Integratie sectorale (planlast)subsidies Cultuur, sport, jeugd, integratie, noord-zuid, kinderarmoede, flankerend onderwijs (ca. 140 mln euro) Met ‘foto’ 2014 naar Gemeentefonds: wel besparing (5-10%) en zonder 3,5%-groei Gemeentefonds zonder oormerking Start: 2016 Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Financiële elementen (3) Gesco’s: Regularisering (met nieuwe arbeidsovereenkomst) 95% van ‘oude’ premies (ca. 210 mln euro) + 95% van ‘oude’ korting werkgeversbijdragen (ca. 154 mln euro) als nieuwe subsidie naar lokale besturen (ca. 346 mln euro) Verdeling volgens contingent 2013 Geen oormerking Start: 1.4.2015 Vanaf 2017: naar Gemeentefonds (apart luik) Indexering? Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Financiële elementen (4) Creatie Investeringsfonds: Vanaf 2017 Integratie van Plattelandsfonds (8 mln euro; 50 landelijke gemeenten) Stadsvernieuwingsfonds (13 mln euro; 31 gemeenten) Federaal Grootstedenfonds (30 mln euro; Antwerpen, Gent, Oostende, Mechelen, Sint-Niklaas) ‘Behoud huidige focus en verhoudingen’ Zeer beperkt bedrag Kleine groep potentieel begunstigde gemeenten Geen link met investeringssubsidies voor rioleringen, scholenbouw en zorginfrastructuur Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Financiële elementen (5) Besparingen op deeltijds kunstonderwijs treffen vooral gemeenten Provincies moeten uit intergemeentelijke samenwerkingsverbanden: financiële gevolgen voor gemeenten? Overgedragen federale bevoegdheden: Zeer grote stromen: Werk: 2,45 mld euro Ouderenzorg: 2,2 mld euro Niet enkel voor lokale besturen! Besparingen? Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Bestuurlijke elementen (1) Belfortprincipe Decentralisatie-oefening: Paritaire commissie Vlaanderen-gemeenten-provincies: eerste bijeenkomst 12.12.2014 Conclusies tegen eind maart 2015 Zeven werkgroepen: Organieke regels (nadruk op personeel) – Welzijn – Wonen – Ruimte/milieu – Mobiliteit – Economie/werk – Vrije tijd Quid differentiatie? Diverse inwonersgrenzen in regeerakkoord (al bepalen ook andere elementen gemeentelijke bestuurskracht) Opgelegde differentiatie of keuze van onderuit? Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Bestuurlijke elementen (2) Fusies: Niet verplicht, wel financiële bonus en schuldovername Differentiatie (meer autonomie en bevoegdheden voor grotere besturen) kan druk verhogen Bestuurskrachtmonitor Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Bestuurlijke elementen (3) OCMW (1) Regeerakkoord: Integratie in gemeente tegen 2019 (vrijwillig voor centrumsteden) Verschillende modellen (EVA e.a.) Op veel terreinen regierol voor OCMW’s: welzijn, werk, zorg Conceptnota Vlaamse regering 16.1.2015: Integratie in gemeente verplicht voor alle OCMW’s (uitz.: Voeren en zes faciliteitengemeenten rond Brussel) vanaf 2019 Operationele autonomie (deels) bepaald door gemeenteraad Hulpverlening beslist door bijzonder comité Tegen juli 2016 moet federale regelgeving aangepast zijn Tegen begin 2017 ontwerpdecreet naar Vlaams parlement Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Bestuurlijke elementen (4) OCMW (2) Standpunt/Bezorgdheden van de VVSG: Akkoord met schrappen politieke tweehoofdigheid Prioritair: garanties voor een (nog) beter lokaal sociaal beleid, waarvoor blijvend voldoende middelen worden uitgetrokken Gemeenteraad moet kunnen beslissen over organisatorische invulling (eigen dienst, IVA, EVA, samenwerking met andere besturen, …) Federale wetgeving moet eerst helemaal zijn aangepast (complexe oefening) Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Bestuurlijke elementen (5) Verdere afslanking provincies: Enkel grondgebonden materies en geen persoons-gebonden zaken (uitzondering: onderwijs) Financiële aderlating, o.a.: Afschaffing Provinciefonds (vanaf 2015) Provinciaal deel onroerende voorheffing naar Vlaanderen: wordt deels gebruikt voor dotatie aan provincies Provinciebelastingen in Gent en Antwerpen gaan naar steden (die ‘provincievrij’ worden) Quid vele provinciale initiatieven? Wie neemt ze over? Vlaanderen en/of lokale besturen? Met welke middelen? Wat met personeel? Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Bestuurlijke elementen (6) Intergemeentelijke samenwerking Sanering streek- en regiostructuren op komst (ook Vlaamse initiatieven) Privékapitaal wordt mogelijk in sectoren energiedistributie en afval Provincies moeten uittreden uit intergemeentelijke samenwerkingsverbanden: kostprijs voor overnemers (= gemeenten)? ‘Gepaste bovengemeentelijke schaal voor gemeentelijke participaties in nutssectoren’: quid? Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Bestuurlijke elementen (7) Eén decreet lokaal bestuur Vervangt: Gemeentedecreet OCMW-decreet Decreet Intergemeentelijke Samenwerking Cf. Wallonië: Code de la Démocratie Locale et de la Décentralisation Zeer ambitieus Komen er ook minder regels? Timing? Belangrijk dat (nieuwe) regels lang voor lokale verkiezingen 2018 duidelijk zijn. Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Vlaams – Bestuurlijke elementen (8) ICT en e-government Investeringen in ‘interbestuurlijk e-government’ Ontwikkelen van generieke toepassingen en platformen voor gemeenten ‘Radicaal digitaal’ ook opengesteld voor lokale besturen Intussen startte VVSG met aantal publieke partners een gezamenlijk forum van de lokale sector om als gesprekspartner van de Vlaamse overheid op te treden Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Federaal regeerakkoord Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Federaal – Algemene beoordeling Geen of weinig engagementen dat maatregelen met effect op lokale besturen: vooraf met hen worden besproken vooraf op die effecten ook worden beoordeeld Bij de meeste geplande maatregelen ontbreekt een explicitering van (budgettaire en andere) gevolgen voor lokale besturen Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Statutaire pensioenen: Federaal – Pensioenen Statutaire pensioenen: Grondige ingrepen kosten (langer werken, meetellen studiejaren, jaren als contractant, …) maar effect op pensioenuitgaven pas op lange termijn voelbaar Door VVSG gevraagde cofinanciering komt er niet Tweede pensioenpijler: Zou veralgemeend worden in overheidssector Opletten met ingrepen in al bestaande systemen (zoals voor Vlaamse lokale besturen) VVSG-studiedag pensioenen 9 juni 2015 (Brussel) Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Federaal – Werk en Welzijn Indexsprong (wellicht pas effectief in 2016): Positief budgettair effect op loonuitgaven 2016 Leidt tot minder snelle groei APB-ontvangsten Laagste lonen en uitkeringen verhoogd tot Europese armoededrempel, maar nog zonder concrete info over tijdspad, middelen, methodiek Werkloosheidsmaatregelen kunnen leiden tot meer OCMW-cliënten: gaat federale overheid bijkomende kosten compenseren? Geplande wijziging OCMW-wet maakt integratie in gemeente mogelijk (timing?) Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Federaal – Fiscaliteit (1) Vennootschapsbelasting op intercommunales: Intussen opgenomen in Programmawet 19.12.2014 Vanaf boekjaar 2015 voor entiteiten die winst uitkeren FOD Financiën plant infosessies VVSG-kritiek: Geld verschuift tussen overheden (ESR-neutraal) Fiscale optimalisatie, en dus meer schulden? Doorrekenen aan klanten via hogere nettarieven? Bestraffen van samenwerking om efficiëntieredenen Inperking van investeringsmogelijkheden Mogelijke belasting reserves 31.12.2014 bij latere uitkering Wellicht procedures Grondwettelijk Hof op komst Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Federaal – Fiscaliteit (2) Aanvullende personenbelasting: Structureel voorschottensysteem Niet in regeerakkoord Intussen wel beloofd door minister Van Overtveldt Geen sprake van afschaffing 1% administratiekosten Roerende voorheffing op sommige gemeentelijke inkomsten (bv. markt- en kermisrechten): Niets in regeerakkoord Minister Van Overtveldt wil oplossing (intussen ook wetsvoorstel) Vonnis rechtbank Antwerpen ten voordele van gemeentelijk standpunt Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Federaal – Veiligheid (1) Brandweer: Invoering hulpverleningszones wordt voortgezet Financiële engagementen vorige regering (tot 2018) voorlopig alleen voor 2015 bevestigd, maar minister wil ze ook nadien honoreren VVSG wil via Begeleidscommissie in 2015 evalueren of federale middelen voor statuut volstaan voor financiering reële meerkosten statuut Nog zeer lange weg om te komen tot 50/50-verhouding Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Federaal – Veiligheid (2) Politie: Indexsprong is aanleiding voor besparing op federale dotatie Geen federale financieringswet voor de politie Tweede schijf verkeersveiligheidsfonds wordt (eindelijk) betaald (2009 in 2015, 2010 in 2016, enz.) Veiligheids- en preventiecontracten: koppeling aan lokale legislatuur Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Federaal – ICT en e-government Positief: voornemen om te werken aan toegankelijke en performante digitale overheid (justitie, rijksregister, burgerlijke stand, kruispuntbank ondernemingen, …) Om versnippering tegen te gaan is afstemming en overleg met lokale besturen en gewesten noodzakelijk Intussen: digitaal strafregister alweer met twee jaar uitgesteld… Vlaams en federaal regeerakkoord door een lokale bril 11-1-2019

Nog vragen? Dank voor uw aandacht