Brugge-Heidehuis 18 november 2017 PALLIATIEVE SEDATIE Brugge-Heidehuis 18 november 2017

Medische beslissingen bij levenseinde Therapeutische beperking Pijn-symptoom controle/ pijnbestrijding palliatieve sedatie Actieve levensbeëindiging actieve euthanasie

palliatieve sedatie act levensbeëindiging Intentie symptoombehandeling levensbeëindiging Handeling zoveel medicatie als zoveel medicatie als nodig om symptomen nodig om het leven onder controle te krijgen te beëindigen Resultaat levensverkorting levensbeëindiging uitzonderlijk per definitie

DEFINITIE PALLIATIEVE SEDATIE Pallietieve sedatie is het toedienen van sedativa in doseringen en combinaties die vereist zijn om het bewustzijn van een terminale patient zoveel te verlagen als nodig om één of meerdere refractaire symptomen op adequate wijze te controleren.

BEWUSTZIJNSDALING Symptoomcontrole is het doel, proportionele sedatie tot het bereiken doel Licht of diep Intermittent of continu Tijdelijk of definitief Peilen naar comfort van de patient Bwzdaling is de intentie en niet het bij-effect (morfine) Niet exclusief voor palliatieve zorg (anesthesie)

TERMINALE PATIENT Palliatieve sedatie beïnvloedt uitzonderlijk de levensduur Gemiddeld 14dagen (rvt fragiele patient dus <14d) Patient verkeert in stervensfase : zorgpad van een stervende Stoppen van voeding/vocht is niet levensverkortend en is geen dyscomfort, wel opletten decubitus

REFRACTAIRE SYMPTOMEN Symptoomcontrole : fysisch, psychisch, existentieel delier, onrust,dyspnee, braken,bloeding,pijn, niet meer wakker willen zijn… Refractair : onbehandelbaar >< moeilijk behandelbaar nevenwerkingen van therapie moeten aanvaardbaar blijven, snel resultaat therapie Achtergrond blijft steeds de terminale patient

RICHTLIJNEN PALLIATIEVE SEDATIE VOORBEREIDING UITVOERING / START TIJDENS DE UITVOERING PRAKTISCHE RICHTLIJNEN

VOORBEREIDING Communicatie even essentieel als techniek 1/ gesprek met patient uitklaren van de vraag : ik kan niet meer, ik ben het moe… welke oplossingen hiervoor? zo mogelijk toestemming vragen

dit is geen gemakkelijkheidsoplossing 2/ gesprek familie dit is geen gemakkelijkheidsoplossing eens sedatie geen gesprek meer mogelijk kan even duren tot voldoende sedatie is bereikt kan soms langer duren dan verwacht : laat je niet verleiden door de vraag het proces te versnellen…dit kunnen we niet cfr sterven/geboren worden stoppen vocht en voeding geeft geen lijden bijkomende symptomen mogelijk (reutel, woelig zijn)

afspraken over start Wie? Hoe? Wanneer? 3/ gesprek team afspraken over start Wie? Hoe? Wanneer? opvolging parameters tijdens sedatie refract sympt, andere sympt, effect bij verzorging,naderende dood,… beschikbaarheid medicatie evt bij ongewenst wakker worden dossier : communicatie tss betrokken zorgverstrekkers

UITVOERING Vervolledig het dossier toestand patient besluitvorming sedatie: VZP? Wilsverklaring? Betrokken personen? Medisch voorschrift sedatie Emotioneel geladen moment In principe arts aanwezig

TIJDENS UITVOERING Dagelijks contact! Bereikbaarheid! Emotionele problemen bij lange duur en druk v familie Emotionele support Verdere symptoomcontrole : toedieningsweg, dyscomfort (volle blaas/obstipatie), pijn (morfine) Stopzetting handelingen en medicatie die niet bijdragen tot comfort Stopzetting voeding en vocht

PRAKTISCHE RICHTLIJNEN Trapsgewijs en proportioneel Stap 1 : licht en diep benzodiazepine midazolam 5mg/ml max 250mg/24hr Stap 2 : diep toevoegen antipsychotica clotiapine (etumine) 40mg/4ml max 160mg/24hr nozinan 25mg/ml max 200 mg/24hr Stap 3 : zeer diep Anesthetica (penthotal, diprivan)

2,5mg dormicum SC lichte sedatie 5 tot 10 mg SC diepe sedatie Toedieningswijze subcutaan veilig 2,5mg dormicum SC lichte sedatie 5 tot 10 mg SC diepe sedatie na start per uur de helft van de totale startbolus als onderhoudsdosering als 2 tot 3x nodig te herhalen dan spuitaandrijver Vb startdosis 2,5 mg waaraan 2x1,25 werd toegevoegd voor voldoende effect totale startbolus is 5mg bij deze startbolus hoort een onderhoudsdosis van 2,5 mg/u of 60 mg/dag

Toedieningswijze Intraveneus sneller en nauwkeuriger 1,25 mg IV lichte sedatie 2,5 tot 5 mg IV bij diepe sedatie hou rekening met variabiliteit van het effect hou rekening met fragiliteit van de patient hou rekening met graad van beoogde sedatie