Tienerouders en onderwijs Studiedag: Tienermoeder en/of –vader in de klas 14 oktober 2010 Oostende Marjolijn De Wilde – Universiteit Antwerpen – Centrum voor Sociaal Beleid www.centrumvoorsociaalbeleid.be www.tienerzwangerschap.blogspot.com

Inhoud Tienerouder = ouder bij geboorte kind jonger dan 20 jaar Tienerzwangerschap in cijfers Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso Good practice in het buitenland

Tienermoeder = uitzondering Bron = Studiecentrum Perinatale Epidemiologie (2009). Perinatale activiteiten in Vlaanderen 2008 Gemiddelde leeftijd primipare moeder in VL = 28,1 jaar

Cijfers: aantallen Absolute aantallen voor meisjes 10-19 jaar in België in 2007 6044 zwangerschappen 2708 abortussen 3336 geboortes Relatieve aantallen voor meisjes 10-19 jaar in België in 2007 10 meisjes op de 1000 worden zwanger 4 meisjes op de 1000 ondergaan een abortus 5 meisjes op de 1000 worden moeder

Cijfers: evolutie Absolute cijfers meenemen

Cijfers: evolutie Absolute cijfers meenemen

Cijfers: evolutie Absolute cijfers meenemen

Cijfers: landenvergelijking

Inhoud Tienerzwangerschap in cijfers Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Methodologie Activiteitsstatus Hoogste diploma Oorzaak gevolg Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso Good practice in het buitenland

Methodologie Analyse o.b.v. Geboorteregistraties (SPE) Ikaros-gegevens (Kind & Gezin) Subjecten = kinderen in Vlaanderen geboren tussen 2002 en 2006 met moeder -20 jaar Onderzochte parameters: Leeftijd moeder en vader Oorspronkelijke en huidige nationaliteit moeder en vader Burgerlijke staat moeder Diploma moeder en vader Tewerkstelling moeder en vader Kansarmoede gezin Aantal consultaties en huisbezoeken

Activiteitsstatus moeder minderjarig Leerplichtige tienermoeders (N=1021) Bron = Geboorteregistraties

Activiteitsstatus moeder meerderjarig Niet leerplichtige tienermoeders (N=4057) Bron = Geboorteregistraties

Activiteitsstatus moeder vergelijking Bron = Geboorteregistraties + ADSEI

Hoogst behaalde diploma moeder meerderjarig Niet leerplichtige tienermoeders (N=4057) Bron: Geboorteregistraties

Hoogst behaalde diploma moeder vergelijking Vergelijking tieners – tienermoeders (15-19 jaar) Bron = Geboorteregistraties + enquête arbeidskrachten

Type diploma moeder Tienermoeders met een diploma hebben voornamelijk een beroepsdiploma Vergelijking gewone tieners: 68% van 18-20-jarigen heeft ASO-diploma

Einddiploma in het verschiet? 80% van de tienermama’s die geen diploma hoger secundair onderwijs hebben, is geen student

Oorzaak-gevolg? Is jong moederschap bepalend voor leerachterstand? Veel alternatieve verklarende kenmerken mogelijk Drie kenmerken te onderzoeken Exacte leeftijd Oorspronkelijke nationaliteit Burgerlijke staat

Oorzaak-gevolg - reslutaat Al dan niet student: leeftijd, nationaliteit en burgerlijke staat bepalden Al dan niet zonder beroep: nationaliteit en burgerlijke staat bepalend Al dan niet actief: leeftijd, nationaliteit en burgerlijke staat bepalend Al dan niet werkloos: leeftijd, nationaliteit en burgerlijke staat bepalend Al dan niet diploma lager middelbaar voor 15-18 jarigen: leeftijd en nationaliteit bepalend

Oorzaak-gevolg – resultaat activiteitsstatus Al dan niet student: Relatieve verhoudingen per nationaliteit

Hoogst behaalde diploma moeder vergelijking Vergelijking tieners – tienermoeders – Belgische tienermoeders (15-19 jaar) Bron = Geboorteregistraties + enquête arbeidskrachten

Inhoud Tienerzwangerschap in cijfers Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso Good practice in het buitenland

Kenmerken vaders: leeftijd Leeftijd vaders van kinderen tienermoeders in 2006 geboren (SPF Economie)

Kenmerken vaders: leeftijd Kruising leeftijd moeder en vader 2006 (ADSEI) Gemiddeld leeftijdsverschil = 6 jaar (maar 23% leeftijden vaders onbekend)

Kenmerken vaders: activiteitsstatus 73% = actief Meestal arbeider 40% van de vaders zonder einddiploma is geen student

Kenmerken vaders: diploma Hoogst behaalde diploma Bron: Geboorteregistraties

Inhoud Tienerzwangerschap in cijfers Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso Good practice in het buitenland

Twee vragen Onderzoek ivm tienerouders concentreert zich rond twee vragen Wat zijn voorspellende factoren? Hoe ontwikkelen jongeren na het ouderschap?

Voorspellende onderwijsfactoren School- en testresultaten van jongeren die tienerouder worden zijn reeds tijdens hun kindertijd slechter Toekomstige tienermoeders scoren op school slechter dan hun zussen Toekomstige tienerouders hebben meer kans om reeds een jaar gedubbeld te hebben Wellicht hebben toekomstige tienerouders ook meer kans op schoolverlating voor ze ouder worden Toekomstige tienerouders verwachten minder van zichzelf met betrekking tot schoolresultaten

Gevolgen ouderschap op onderwijstraject Hoe bepalen? Controleren voor andere bepalende factoren Telkens voor de tienerouder zelf, voor haar of zijn ouders en voor de omgeving of het land van de tienerouder: Mentale en fysieke toestand Etnie of culturele achtergrond Opleiding Tewerkstelling Financiële toestand Huisvesting Familiesamenstelling

Gevolgen ouderschap op onderwijstraject Hoe bepalen? Controleren voor andere bepalende factoren Factoren met grote invloed Etnie Eerdere onderwijsprestaties Onderwijsprestaties van eigen ouders Socio-economische situatie bij geboorte tienerouder Samenleefrelatie bij geboorte eigen kind Leeftijd krijgen eigen kind? Ondanks al deze voorspellende factoren blijft verschil tussen tienerouders en andere jongeren / ouders overeind

Gevolgen ouderschap op onderwijstraject Hoe bepalen? De juiste controlegroep kiezen Leeftijdsgenoten Tieners die ook zwanger worden Tieners met een miskraam Tieners met een late miskraam Resultaat: Hoe beperkter de controlegroep hoe minder negatief tot onbestaande de gevolgen van jong ouderschap blijken Maar: te kleine steekproeven!

Inhoud Tienerzwangerschap in cijfers Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso Good practice in het buitenland

Vergelijking Vlaanderen – buitenland Opgelet! Onderstaande cijfers zijn slechts indicatie! Vlaanderen Buitenland Verschil behaalde diploma tienermoeders – anderen 28% 17-33% Vroegtijdige schoolverlating 40% 30-46% Studeren na leerplicht 10-20% 9-33%

Inhoud Tienerzwangerschap in cijfers Onderwijsniveau tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau partners tienermoeders in Vlaanderen Onderwijsniveau tienerouders in Europa en Oeso-landen Vergelijking Vlaanderen met Europa en Oeso Good practice in het buitenland

Good practice: huisbezoeken Barnet, Liu, De Voe e.a. (2007): Focus = Huisbezoeken Ouderschapsstijl, gebruik anticonceptie, voorzetten onderwijs, contact met eerstelijngsgezondheidszorg Opleiding personeel, programma baseren op eerdere evaluaties, lange duur contact Effect = Positief voor ouderschapsstijl en voorzetten onderwijs Negatief voor contact met eerstelijngsgezondheidszorg, depressie en herhaalde zwangerschap

Good practice: kinderopvang verbonden aan school Williams & Sadler (2001) over Cellotto Child Care Center Focus = Kinderopvang in high school Vereiste = deelnemen aan het schoolgebeuren, ouderschapscursus en aanwezigheid in kinderopvang Huisbezoeken Effecten = Positief voor slaagkansen onderwijs, voor herhaalde zwangerschap Geen verandering voor afwezigheid van school Verklaringen = voldoende ruimte voor eigen leven

Good Practice: Gedragsgerichte cursus op school Harris & Franklin (2009) over Taking Charge Group Intervention Focus = Acht groepssessies gericht op het ontwikkelen van competenties en zelfvertrouwen Deelnemers stellen één doel met per sessie drie taken Samen eten Effect = Positief voor aanwezigheid school en voor schoolresultaten

Good Practice: Scholen voor (toekomstige) tienerouders Amin, Browne, Ahmed, e.a. (2006) over Paquin School Focus = Tijdelijke school tijdens zwangerschap, telkens tot einde schooljaar Ruim aanbod aan medische en sociaal-culturele ondersteuning Kinderopvang, vervoer … Effect = Positief voor onderwijsambities, verloop zwangerschap en bevalling, anticonceptiegebruik en keuze voor borstvoeding Verklaring = tienerouders zijn niet goed geholpen met verschillende diensten die elk betrekking hebben op een afzonderlijk aspect van hun leven, zoals zwangerschap, school, financiën etc.

Meer info De Wilde, M. (2009). Onderzoeksrapport: Socio-demografische kenmerken tienerouders in Vlaanderen. Antwerpen: CSB. De Wilde, M. (2010). Het opleidingsniveau van tienerouders in Vlaanderen, Europa en Oeso-landen. Verhandeling ter verkrijging van de graad van master in de seksuologische wetenschappen, Leuven. www.tienerzwangerschap.blogspot.com Marjolijn.DeWilde@ua.ac.be