LEADER & plattelandsarmoede Inspiratiedag – vrijdag 5 juni 2015 – de Warande – Turnhout

Welkom Tinne Van Looy / Dienst Landbouw & Plattelandsbeleid, provincie Antwerpen

Programma VOORMIDDAG (10u-12u30) Erik Vlaminck Inleiding bij plattelandsarmoede LEADER in een notendop Panelgesprek Broodjeslunch NAMIDDAG (13u30-16u) Plattelandssubsidies en LEADER Sub-thema’s voor LEADER- projecten Hoe maak je een goed project? Afsluiting door Peter Bellens

Erik Vlaminck Monoloog uit “De schande en de keerzijde“

Armoede en kwetsbaarheid op het Antwerpse platteland Leen Dries / Dienst Welzijn & Gezondheid, provincie Antwerpen

Armoede en kwetsbaarheid op het platteland Dienst Welzijn & Gezondheid Cijfers & achtergrondinformatie

Inhoud Armoede (op het platteland)? Uitdagingen voor de LEADER-gebieden? Ondersteuning Dienst Welzijn & Gezondheid?

Armoede (op het platteland?)

Armoede & sociale uitsluiting? Armoede is meer dan een tekort aan financiële middelen. Armoede gaat om uitsluiting op verschillende vlakken (een lage opleiding, onvoldoende inkomen, sociale vereenzaming, minderwaardig werk, slechte of ongezonde huisvesting, ongezonde voeding,...). Deze problemen werken op elkaar in en versterken elkaar. Armoede is een structureel onrecht. De manier waarop onze samenleving is ingericht, maakt dat sommige mensen uit de boot vallen.

Armoede in Vlaanderen? Meer dan 1 op 10 Vlamingen leeft in een gezin met een risico op armoede of sociale uitsluiting. Armoederisico bij: Gezinnen met lage werkintensiteit: 48% Geboren buiten EU: 35% Huurders: 24% (vs. eigenaars: 7%) Eenoudergezinnen: 22 % 65-plussers: 17% Tot voor kort focusten wetenschappelijke studies en het beleid zich vaak op de stedelijke context waar armoede meer geconcentreerd voorkomt en dus meer zichtbaar is.

Armoede op het platteland? Ja, maar plattelandsarmoede is vaak minder zichtbaar in tegenstelling tot in de stad: Meer verspreid, of in kleinere concentraties Hét platteland bestaat niet. Er bestaat dus ook geen algemene definitie van plattelandsarmoede. Wat zijn specifieke kenmerken van armoede in landelijk gebied?

Specifieke kenmerken? 1. Woningmarkt Lagere woonkwaliteit. Bepaalde woonvormen (caravan, woonwagen, weekendzonewoning, slecht uitgeruste uitgewoonde private woning…) zijn typisch voor het platteland. Impact op energiekost. Beperkte huurmarkt voor mensen met een beperkt budget. 2. Aanwezigheid en bereikbaarheid van voorzieningen Het voorzieningenniveau van dorpen daalt. Door de economische schaalvergroting vestigen zowel publieke als commerciële voorzieningen zich in meer centrale plaatsen. 3. Mobiliteit De ernst van de bereikbaarheidsproblematiek en vervoers-afhankelijkheid neemt toe naarmate men meer zorgbehoevend en/of armer is. Er is onvoldoende/dalende aanwezigheid van openbaar vervoer.

Kwetsbare doelgroepen? 1. Jongeren 2. Ouderen 3. Etnische minderheden 4. Eenoudergezinnen 5. Gezinnen met meervoudige problemen 6. Landbouwers en zelfstandigen in moeilijkheden 7. Permanente campingbewoners

Uitdagingen voor de LEADER-gebieden?

Verhoogde tegemoetkoming Recht op verhoogde tegemoetkoming in de LEADER-gebieden Geen concentratie van armoede zoals in de stad. Belang van een outreachende aanpak van armoede & onderbescherming.

Vergrijzing & verwitting Evolutie van het aantal 80-plussers Evolutie van het aantal 20-59-jarigen Stijgende zorgvraag Risico op vereenzaming Zorg voor mantelzorg

Vergrijzing

Woningprijs

Sociale huur

Types van gemeenten: inkomens, woningprijzen en ouderenzorg. Studie team sociale planning (2012) die gemeenten indeelt in verschillende typologieën op basis van drie indicatoren: Zijn er veel inwoners met een laag inkomen? En gaat het vooral om actieven en hun kinderen of om gepensioneerden? Zijn de woningprijzen hoog? Heeft dit invloed op de demografische evolutie? Zal de zorgvraag bij ouderen sterk toenemen?

Typologieën in de LEADER-gebieden 1) hoge woningprijzen + zeer sterke toename ouderenzorg 2) hoge woningprijzen + gemiddelde toename ouderenzorg 3) zeer sterke toename ouderenzorg (geen hoge woningprijzen) 4) lage inkomens voor ouderen 5) lage inkomens voor ouderen + zeer sterke toename ouderenzorg Uitdagingen voor het lokaal beleid *Hoge woningprijzen? Voor jongvolwassenen is het moeilijk een betaalbare woning te vinden. Risico op sterke afname van de bevolking op actieve leeftijd. Belangrijk om voldoende diversiteit op de woningmarkt na te streven? *Stijgende zorgvraag? Wordt het invullen van die vraag overgelaten aan de werking van vraag en aanbod? Wat met de betaalbaarheid van de zorg? Is er een plaats voor lokale besturen en intergemeentelijke samenwerking?

Ondersteuning Dienst Welzijn & Gezondheid?

Ondersteuning? Inhoudelijke focus m.b.t. armoede: Kinderarmoede 3 kernopdrachten: Sociale planning & sociale kaart Netwerking Impulsbeleid Inhoudelijke focus m.b.t. armoede: Kinderarmoede Bijv. lerend netwerk kinderarmoede, innovatieve projecten rond vrijetijdsparticipatie, opvoedingsondersteuning,… Toegankelijke hulp- en dienstverlening Bijv. (geestelijke) gezondheidszorg (wijkgezondheidscentra, brein & buurt, palliatieve netwerken,…) Ondersteuning sociale woonmarkt Bijv. innovatieve projecten rond bewonersparticipatie & woonbegeleiding Bijv. impulssubsidie sociale verhuurkantoren Ondersteuning Voedselbank provincie Antwerpen (Aangepast vervoer)

Pauze We zien u graag terug om 11u15

Korte inleiding bij LEADER Tinne Van Looy / Dienst Landbouw en Plattelandsbeleid, provincie Antwerpen

LEADER ? Subsidie-programma Keuzes maken Plaatselijke Groep (PG) Liaisons Entre Actions de Dévelop-pement de l’Economie Rurale Gebieds-gerichte plattelands-ontwikkeling Plaatselijke Groep (PG)

LEADER provincie Antwerpen

LEADER en armoede Armoede en kwetsbaarheid in de landbouw- en plattelandsgemeenschap Inspelen op behoefte aan gezond voedsel aan democratische prijzen voor kansengroepen Bv. sensibilisering kansengroepen en gezonde voeding – innovatieve samenwerking rond sociale kruideniers en food outlet stores – voedseloverschotten, boerenmarkten en dorpsrestaurants Minimum aan basishuisvesting bv. verlagen energiefactuur kwetsbare groepen – ondersteunen kwetsbare burgers bij renovatie eigen woning – experimenten rond duurzame renovatie met sociale tewerkstelling – energieloketten – alternatieve woonvormen… Outreaching Bv. netwerken – ondersteuning vrijwilligersnetwerken – acties tegen vereenzaming…

LEADER-criteria Impulsbeleid => innovatief / geen reguliere werking Gebiedsgericht Continuïteit Samenwerking – beleidsdomeinoverschrijdend Bottom-up Budgettaire beperkingen (max. € 100.000- LEADER-steun)

Panelgesprek LEADER en plattelandsarmoede - Kansen en uitdagingen Bérénice Storms (UA – Thomas More) Diederik Janssens (Welzijnsschakels) Jo Bellens (Dienst Welzijn & Gezondheid) Tinne Van Looy (Dienst Landbouw & Plattelandsbeleid) Moderator Guy Tegenbos

BROODJESBUFFET Smakelijk eten ! We zien u graag terug om 13u30.