De actuele toestand op de Nederlandse Energiemarkt Martien Visser, Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool, Groningen Donderdag, 28 september, Den Haag Tevens: Manager Corporate Strategy, Gasunie Fellow Clingendael Columnist Energiepodium.nl Twitter: BM_Visser

Onze (mijn) Energierekening €160/maand in 2016 Netwerken zijn belangrijk Vanaf maart 2017 heb ik zonnepanelen ☼ Distributiekosten elektriciteit > elektriciteit zelf

Entrance Energy Database Alle vormen van energievraag en aanbod (olie, gas, kolen, hernieuwbaar) Op nationaal niveau, op uurbasis waar mogelijk Maandelijkse update (op Entrance-website) Op basis openbare bronnen, aannamen en modellen Gevalideerd/geijkt met CBS gegevens Internationaal overeengekomen definities Product: SER - Energieopwek.nl

Ons (finaal) energiegebruik Huishoudens, gebouwen, industrie, transport, energievoorziening, … 1 TWh = 3,6 PJ Primair verbruik:  3000 PJ, Finaal:  2100 PJ (+ de rest)

Energieverbruik vier segmenten Exclusief o.a. vliegverkeer, internationale scheepvaart, grondstof, stroomimport > 300 TWh ( 1000 PJ)

Bruto finaal energieverbruik Veranderingen door: Buitentemperatuur Energiebesparing Economische groei Demografische ontwikkelingen In- en outsourcing productie Dit is de noemer in de formule om het percentage hernieuwbare energie te berekenen December-15 Page

Hernieuwbare energie in Nederland CBS in 2016: 5.9%*

Ons percentage hernieuwbare energie bedraagt laatste 12 maanden 6.6% Elektriciteit, warmte en transport Stijging door: Wind* : +0,4% Zon : +0,15% WP’s : +0,1% *vooral Gemini windpark December-15 Page

Elektriciteit is 13% hernieuwbaar Grote variaties veel wind & zon weinig wind en zon December-15 Page

De elektriciteitsmix varieert qua samenstelling

Nederlandse CO2-emissies Daling met 11% door lagere “overige” broeikasgassen (methaan, N2O) Huidige CO2-emissie ongeveer gelijk aan 1990

Oorsprong van onze CO2-emissies

Uitdaging voor de netwerken: warmte vs elektriciteit 1 september 2016 – 31 augustus 2017 Warmte: 4x meer in het jaar 10x meer in de piek De winter 2016/2017 was niet erg koud! Laatste keer -20oC in De Bilt? Betreft de gaslevering door de distributienetten en de elektriciteitslevering in totaal

Vragen? Alliander