Motiverend leraarschap voor begaafde basisschoolleerlingen: percepties van begaafde leerlingen ORD, Nijmegen, 13 juni 2018
Motiverend leraarschap voor begaafde basisschoolleerlingen: percepties van begaafde leerlingen Anouke Bakx, Ton van Houtert, Maartje van den Brand & Lisette Hornstra ORD, Nijmegen, 13 juni 2018
www.point013.nl Onderwijsonderzoekswerkplaats
begaafde basisschoolleerlingen: Motiverend leraarschap voor begaafde basisschoolleerlingen: (percepties van begaafde leerlingen)
Begaafde leerlingen Begaafde leerlingen betreft een groep van ongeveer 10% van de leerlingen die (potentieel) hoog presteert (NAGC, 2011; OCW, 2014).
Praktische aanleiding Perceptie van school als ‘saai’ Onderpresteren Moeilijk om goed te begeleiden Motivatieprobleem?
Theoretische aanleiding Aandacht voor zwakkere leerlingen (Deunk et al., 2015) Handelingsverlegenheid leerkrachten (Doolaard & Oudbier, 2010) Lage prestaties van begaafde leerlingen (Driessen, Mooij, & Doesborgh, 2007; OECD, 2016) Motivatie van leerlingen is laag (Meelisen & Punter, 2016; Pisa, 2012; TiMSS, 2011)
Motivatie SelfDetermination Theory (Deci & Ryan, 2000) Aansluiting bij basisbehoeften van leerlingen: A. Autonomie B. Binding/relatie C. Competentie
Behoefteondersteunend onderwijs Aansluiten bij basisbehoeften Motivatie stijgt (Stroet, Opdenakker, & Minnaert, 2013)
Basisbehoefte autonomie Leerkrachtkwaliteiten Keuzes bieden Beslissingen laten nemen Betrekken bij doelenstellen Relevant maken leeractivi. Autonomie Zelf keuzes maken Relevantie inzien
Basisbehoefte binding/relatie Nabijheid Positieve lero Leerkrachtkwaliteiten Tijd voor leerlingcontact Empathie Positief klimaat creëren Fouten maken mag
Basisbehoefte competentie Structuur/duidelijk- heid Feedback Leerkrachtkwaliteiten Regels Consistent gedrag Feedback geven Vragen stellen
Perspectief vanuit de leerling Praktijk is benieuwd: wat zeggen leerlingen Theorie: relatief weinig open methodieken vanuit leerlingperspectief
Onderzoeksvragen Wat zijn kenmerken van een ‘goede leraar’ volgens (begaafde) basisschoolleerlingen? Zijn er verschillen tussen begaafde jongens en meisjes in de genoemde kenmerken?
Deelnemers 463 begaafde leerlingen 297 jongens, 163 meisjes, 3 bovenbouwleerlingen [9 – 12 jaar] voorzieningen voor begaafde leerlingen
(Bakx, Koopman, den Brok & de Kruijf, 2015) Instrument (Bakx, Koopman, den Brok & de Kruijf, 2015)
Data-analyse Autonomie: keuzes maken relevantie toelichten respect Binding: nabijheid en affectie gevoel van erbij horen afhankelijkheid Competentie: duidelijkheid begeleiding aanmoediging feedback (Stroet, Opdenakker, & Minnaert, 2013)
Resultaten Basisbehoefte Genoemd Binding / relatie 43,2% Competentie 39,0% Autonomie 9,5% Anders 8,4%
Meest genoemd Basisbehoefte Categorie Genoemd 1 Binding Affectie 30,8% 2 Competentie Begeleiding 20,9% 3 Duidelijkheid 15,4% 4 Nabijheid 11,9% 5 Anders Leuke dingen 8,4%
Voorbeelden Basisbehoefte Categorie Voorbeelden 1 Binding Affectie Is aardig voor me 2 Competentie Begeleiding Geeft goede instructie 3 Duidelijkheid Heeft eerlijke regels 4 Nabijheid Begrijpt mij 5 Anders Leuke dingen Leuke dingen doen / avontuur
Genoemd door jongens - meisjes Basisbehoefte Genoemd Jongens Meisjes 1 Binding Affectie 31,1% 30,6% 2 Competentie Begeleiding 22,3% 18,9% 3 Duidelijkheid 16,3% 14,3% 4 Nabijheid 10,4% 13,7%* 5 Anders Leuke dingen 8,7% 7,9% * Χ2=4.874, p=0.028
Conclusie Bindingsapecten worden het meest vaak genoemd - leerkracht begrijpt me - iets vaker genoemd door meisjes Competentie ook vaak genoemd - instructie (alleen indien nodig) - begeleiding (op maat) - eerlijke regels (past bij beschrijving van begaafde lln?) Autonomie minst genoemd - keuzes
Praktijkimplicaties Binding voor alle begaafde leerlingen belangrijk - begaafden: leerkracht begrijpt me pedagogische sensitiviteit [NB: pabo] Competentie: weten waar ze aan toe zijn - goede begeleiding (op maat), duidelijkheid en regels didactische kwaliteit klassenmanagement Rekening houden met - relatief kleine groep deelnemers - alleen leerlingen basisonderwijs
Discussie Meerwaarde van onderwijsonderzoek - praktijk - wetenschap Spanningsveld - praktijk: korte termijn, handelinsgericht advies - wetenschap: lange(re) termijn, inzichten, theorievorming
Dank voor uw aandacht