VvA, 13 februari 2015 Uitleg van beperkingen: stand van zaken Prof. dr. Martin Senftleben Vrije Universiteit Amsterdam Bird & Bird, Den Haag

Inhoud ACI Adam Suske en Wiske TU Darmstadt

ACI Adam: enge uitleg

HvJEU 16 juli 2009, Infopaq/DDF in beginsel enge uitleg van beperkingen ‘Voorts moet volgens vaste rechtspraak […] de bepalingen van een richtlijn die afwijken van een bij dezelfde richtlijn vastgesteld algemeen beginsel, eng worden uitgelegd […] Dit is het geval voor de uitzondering van artikel 5, lid 1, van richtlijn 2001/29, die afwijkt van het bij deze richtlijn vastgesteld algemeen beginsel dat voor elke reproductie van een beschermd werk de toestemming van de auteursrechthebbende is vereist.’ (para. 56-57)

HvJEU 16 juli 2009, Infopaq/DDF verder onderbouwd met driestappentoets ‘Dit klemt te meer omdat deze uitzondering moet worden uitgelegd in het licht van artikel 5, lid 5, van richtlijn 2001/29, volgens hetwelk deze uitzondering slechts geldt in bepaalde bijzondere gevallen waarin geen afbreuk wordt gedaan aan de normale exploitatie van het werk of ander beschermd materiaal en de wettige belangen van de rechthebbende niet onredelijk worden geschaad.’ (para. 58)

HvJ EU 10 april 2014, zaak C-435/12, ACI/Thuiskopie

HvJ EU 10 april 2014, zaak C-435/12, ACI/Thuiskopie uitgangspunt = strikte uitleg ‘…dat volgens vaste rechtspraak van het Hof bepalingen van een richtlijn die afwijken van een bij dezelfde richtlijn vastgesteld algemeen beginsel, strikt moeten worden uitgelegd.’ (punt 22) geen uitbreiding via driestappentoets ‘…niet bedoeld om effect te hebben op de materiële inhoud van de onder artikel 5, lid 2, van deze richt-lijn vallende bepalingen, en met name niet om de reikwijdte van de daarin voorziene uitzonderingen en beperkingen uit te breiden.’ (punt 26)

HvJ EU 10 april 2014, zaak C-435/12, ACI/Thuiskopie dus privékopiëren uit illegale bron in strijd met EU-recht ‘Derhalve kan een nationale wettelijke regeling die geen enkel onderscheid maakt tussen kopieën voor privégebruik die zijn vervaardigd uit geoorloofde bronnen, en kopieën voor privégebruik die zijn vervaardigd uit nagemaakte of vervalste bronnen, niet worden gedoogd.’ (punt 37)

HvJ EU 10 april 2014, zaak C-435/12, ACI/Thuiskopie overigens ook in strijd met driestappentoets ‘…de verspreiding van nagemaakte of vervalste werken aanmoedigen en daardoor noodzakelijkerwijze de omvang van de verkopen van, of andere legale transacties met betrekking tot, beschermde werken verminderen, zodat afbreuk zou worden gedaan aan de normale exploitatie daarvan.’ (punt 39)

HvJ EU 10 april 2014, zaak C-435/12, ACI/Thuiskopie handhavingsproblemen maken dat niet anders ‘De omstandigheid dat er geen enkele technische voorziening bestaat om de vervaardiging van ongeoorloofde privékopieën te bestrijden, kan aan deze vaststelling geen afbreuk doen.’ (punt 45) ‘…geen rekening hoeft te worden gehouden met het feit dat de technische voorzieningen in de zin van artikel 6 van richtlijn 2001/29, waarnaar artikel 5, lid 2, sub b, van voornoemde richtlijn verwijst, niet, of nog niet, bestaan.’(punt 46)

Suske en Wiske: nuttige werking

Voorlopers Painer/Der Standard Suske en Wiske FAPL

HvJ EU 1 december 2011, zaak C-145/10, Painer/Der Standard in beginsel enge uitleg van beperkingen maar: beperking (hier: citaatrecht) moet wel efficiënt blijven ‘...zulks niet wegneemt dat er bij de uitlegging van die voorwaarden ook voor moet worden gezorgd dat de nuttige werking van de aldus vastgestelde uitzondering behouden blijft en het doel ervan wordt geëerbiedigd.’ (punt 133)

HvJ EU 1 december 2011, zaak C-145/10, Painer/Der Standard ratio: evenwicht tussen auteursrecht en vrije meningsuiting ‘Met artikel 5, lid 3, sub d, van richtlijn 2001/29 [= citaatrecht op Europees niveau] moet een rechtvaardig evenwicht tussen het recht op vrije meningsuiting van de gebruikers van een werk of ander materiaal en het aan de auteurs toegekende reproductierecht worden bereikt.’ (punt 134)

HvJ EU 3 september 2014, zaak C-201/13, Deckmyn/Vandersteen

HvJ EU 3 september 2014, zaak C-201/13, Deckmyn/Vandersteen parodie = autonoom Unierechtelijk begrip in de omgangstaal gebruikelijke betekenis dient als uitgangspunt ‘…dat de wezenlijke kenmerken van een parodie erin bestaan dat, enerzijds, een bestaand werk word nagebootst doch met duidelijke verschillen met het bestaande werk en, anderzijds, aan humor wordt gedaan of de spot wordt gedreven.’ (punt 20)

HvJ EU 3 september 2014, zaak C-201/13, Deckmyn/Vandersteen in beginsel enge uitleg maar waarborging nuttige werking ontoelaatbare voorwaarden (punt 21) ander eigen oorspronkelijk karakter toeschrijving aan een andere persoon dan de auteur van het bestaande werk betrekking op het oorspronkelijke werk zelf bronvermelding

Rechtvaardig evenwicht (punt 27) belangen van de rechthebbenden aan de ene kant vrijheid van meningsuiting van de parodist aan de andere kant

HvJ EU 3 september 2014, zaak C-201/13, Deckmyn/Vandersteen alle omstandigheden van het geval moeten in acht worden genomen onder meer verbod van discriminatie op grond van ras, huidskleur en etnische afstamming ‘In deze omstandigheden hebben de houders van de rechten […], zoals Vandersteen e.a., in beginsel er rechtmatig belang bij dat het beschermde werk niet met een dergelijk boodschap wordt geassocieerd.’ (punt 31)

Discriminatieverbod (punt 30) harmonisering van exploitatierechten op Europees niveau harmonisering van morele rechten via de achterdeur?

TU Darmstadt: nieuwe aanpak?

Ideale wereld beschikbaar stellen aan het publiek Gebruikers kopieën laten maken materiaal in verzameling digitalsieren

HvJ EU 11 september 2014, zaak C-117/13, TU Darmstadt/Ulmer beheert universiteitsbibliotheek met elektronische leesplaatsen heeft door Ulmer uitgegeven boek gedigitaliseerd en beschikbaar gesteld Eugene Ulmer KG is een wetenschappelijke uitgeverij wil voor dit gebruik graag licentie geven

HvJ EU 11 september 2014, zaak C-117/13, TU Darmstadt/Ulmer uitgangspunt: art. 5 lid 3 sub n ARL ‘het gebruik van niet te koop aangeboden of aan licentievoorwaarden onderworpen werken of ander materiaal dat onderdeel uitmaakt van de verzamelingen van de in lid 2, sub c, bedoelde instellingen, hierin bestaande dat het werk of materiaal, via speciale terminals in de gebouwen van die instellingen, voor onderzoek of privéstudie meegedeeld wordt aan of beschikbaar gesteld wordt voor individuele leden van het publiek;…’

HvJ EU 11 september 2014, zaak C-117/13, TU Darmstadt/Ulmer probleem: nuttige werking denkbaar zonder digitaliseringsbevoegdheid? ‘zou een groot deel van zijn inhoud en zelfs van zijn nuttige werking dreigen te verliezen indien die instellingen niet zouden beschikken over een accessoir recht om de betrokken werken te digitaliseren.’ (punt 43)

HvJ EU 11 september 2014, zaak C-117/13, TU Darmstadt/Ulmer art. 5 lid 3 sub n ARL betreft uitsluitend mededeling aan het publiek dus: andere basis vereist om digitalisering mogelijk te maken namelijk: art. 5 lid 2 sub c ARL ‘in welbepaalde gevallen, de reproductie door voor het publiek toegankelijke bibliotheken, onderwijs-instellingen of musea, of door archieven die niet het behalen van een direct of indirect economisch of commercieel voordeel nastreven.’

HvJ EU 11 september 2014, zaak C-117/13, TU Darmstadt/Ulmer reproductie met het oog op mededeling via leesterminals is zo’n ‘welbepaald geval’ maar wel nadere voorwaarden in het licht van de driestappentoets (punt 47) noodzakelijk voor speciale terminals (punt 46) geen verhoging aantal exemplaren (punt 48) betaling billijke vergoeding (punt 48)

HvJ EU 11 september 2014, zaak C-117/13, TU Darmstadt/Ulmer gebruikers mogen ook kopieën maken op papier of USB-stick ‘…kunnen daarentegen in voorkomend geval wel worden toegestaan op grond van de wetgeving waarmee in het nationale recht uitvoering wordt gegeven aan de beperkingen of restricties waarin is voorzien bij artikel 5, lid 2, sub a of b, van richtlijn 2001/29, voor zover in elk concreet geval is voldaan aan…’ (punt 55)

Dus: combinatie van beperkingen leesplekken: art. 5 lid 3 sub n ARL = art. 15h Aw privékopieën: art. 5 lid 2 sub a en b ARL = artt. 16b, 16c Aw digitaliseren: art. 5 lid 2 sub c ARL = ??? Aw

contact: m.r.f.senftleben@vu.nl Einde. Veel dank! contact: m.r.f.senftleben@vu.nl