Principes van dermatologische therapie bij vulvaire aandoeningen Dr. L. Dierckxsens AZ St.-Lucas Gent

Vulva=bijzondere lokalisatie “Drielandenpunt” : huid, urinaire en genitale tractus Meerlagig gekeratiniseerd epitheel overgaand in een weinig gekeratiniseerd meerlagig epitheel en uiteindelijk in een niet gekeratiniseerde muceuze membraan

Vulva= gevoelige lokalisatie Beperkte barrierefunctie Warm en vochtig, PH 3.8 à 4.2 Gemakkelijk infecties Gemakkelijk irritatie Toegenomen fragiliteit hormonale invloeden/postmenopauzaal

Irritatieve vulvovaginitis Zéér frequent Primair/secundair Overdreven hygiene Overbezorgdheid Verkeerde produkten Vicieuze cirkel: itch-scratch-itch Lichenificatie Beperkte wasfrequentie Zeep zonder zeep ipv zepen intieme hygiene geen vochtige doekjes, deodorantia, antiseptica... Geen geparfumeerd inlegverband Frictie en zweten door kledij vermijden Beschermende topica corticosteroid, overnacht sedatie

Dermatologisch voorschrift Dermatologie = magistraal voorschrift Meer specialiteiten Restricties TMF: normen, terugbetaling Actieve stof en een vehiculum Voordeel: galeniek aanpassen, kracht aanpassen Leeftijd, aard aandoening, lokalisatie aandoening

Dermatologisch voorschrift Liever geen combinatieprodukten: nutteloos, camoufleren, allergie Zalven potenter dan crèmes en vloeibare vormen Occlusie en hydratatie verhoogt opname en dus effect Occlusie meer kans op maceratie en surinfectie

Halfvaste preparaten zalf creme gel pasta Hydrofoob waterabsorberend hydrofiel Occlusie Lichenificatie vettig creme Lipofiel= w/o Hydrofiel= o/w Acute/subacute faze Bewaarmiddel Niet occlusief, niet vettig gel Hydrofoob= oleogel Hydrofiel= hydrogel Behaarde zones Irritatie: alcohol, propyleenglycol pasta Lipofiel Waterige pasta Beschermend Opdrogend

Vloeibare preparaten Oplossing of suspensie Waterig Hydro-alcoholisch Oppervlakkig Uitdrogend Verfrissend “Wet to dry” “Wet on wet” emulsie Vloeibare o/w Lipidenfilm Subacute faze

poeders unidosis Om oplossingen te bereiden Pulvera, gellules Blauwwater, KMNO4,… multidosis Strooibussen Klonteren snel

Dermatologische aanpak van vulvaire aandoeningen

Diagnostiek Anamnese: Klinisch onderzoek: Investigaties: Atcd: persl, familiaal, medicatie Klacht: wat, waar, wanneer evt behandeling en resultaat Klinisch onderzoek: Perineum Elders Investigaties: Kultuur Biopsie

Klinisch onderzoek: opgelet Verlies van typerende knm van klassieke aandoeningen Maceratie Secundaire ss: erosies, kloven, surinfectie, lichenificatie

Therapie van vulvaire aandoeningen Lokale behandeling Systemische behandeling Chirurgische behandeling Psychologische ondersteuning

Lokale behandeling Lokale behandeling Reinigen en opdrogen Kalmeren Beschermen Verdoven Genezen

Reinigen en opdrogen Zitbaden of vochtige omslagen “wet on wet” Minimum 20 minuten Water Poeders toevoegen kan KMNO4 1/10000, blauwwater”,“boorwater”, “gentiaanviolet” “wet on wet” Acute dermatose Korstend, nattend, erosief, vuil beslag Oedeem Subjectief enorm verlichtend Herpes, zona, candida…

Kalmeren Hygiene Baden of compressen Jeukwerende, koelende preparaten: “waterpasta” calagel®, geen menthol ! beschermende preparaten Irritatieve vulvovaginitis Idiopathische Pruritus vulvae

Beschermen Pasta’s Beschermlaag Vaseline en poeder Dik aanbrengen en met olie verwijderen Zinkoxidezalf, daktozin®, inotyol®, cicalfate®, ato-derm p.o zink®, cu-zn-creme®, aloplastine®, mitosyl®… Geirriteerde huid Kleine erosies, beperkt vochtig Pas genezen huid om irritatie te vermijden

Waterpasta schudmengsel Zinkoxide 15 g Talk 15 g Glycerine 20 g Aqua ad 100 g DT/ schudfles 100g

Blauwwater R/ Boorzuur 6 g Natriumboraat 6 g Kopersulfaat 0.6 g Zinksulfaat 0.6 g Aqua ad 600 g DT/ fles 600 g R/ Boorzuur 10 g Natriumboraat 10 g Kopersulfaat 1 g Zinksulfaat 1 g Pro pulvera una DT/ 9 zakjes S/ oplossen in 1 liter water

Verdoven Pijn verlichten Voor toilet Voor sexueel contact Xylocainepreparaten: xylogel ® Pijnlijke aandoeningen Erosief tot ulcererend Post-laser Idiopathische aandoeningen

Genezen Steroiden Immunomodulatoren Vitamine D analogen Antibiotica Antimycotica 5-fluouracil Podofylline Imiquimod Cryotherapie Antiparasitaire middelen Fotodynamische therapie

Steroiden 1 Zeer effectief: anti-inflammatoir en anti-prurigineus Snelwerkend Goede resorptie vulvair: matig tot zeer krachtige preparaten kunnen ! Acute pathologie: 2 (3) weken, zoniet herbekijk diagnose en neem evt biopsie Chronische pathologie: afbouwen frequentie en/of kracht

Steroiden 2 Klasse 1: hydrocortisone Cremicort®, Pannocort® Klasse 2: desonide, flumetasonpivalaat, triamcinoloneacetonide Delphi®,Sterax®,Locacortene® Klasse 3 en 4: bethamethason(valeraat), mometasonfuroaat, fluticasonpropionaat, clobetasolpropionaat, methylpredni, hydrocortisonebutyraat, diflucortolonvaleraat Betnelan V®, Diprosone®, Diprolene®,Dermovate®, Cutivate®, Elocom®, Advantan®, Locoid®, Nerisona®

Steroiden 3 Pannocort, HC 1% CMG Mild eczeem, psoriasis: hydrocortisone 1% Matig eczeem, psoriasis, lichen simplex : mometasonefuroaat 0.1 % bethamethasonevaleriaat 1/3 Ernstig eczeem, lichen simplex/planus, LSA : bethamethasonevaleriaat 0.1 % bethamethasonedipropionaat 0.05 % clobetasolpropionaat 0.05 % Voldoende krachtig, voldoende lang Afbouwen in kracht en in frequentie Acuut in 14 dagen opgelost Chronisch tot 4 à 6 weken behandeling Nabehandeling / onderhoudsbehandeling Pannocort, HC 1% CMG Elocom lipofiele creme, BMV 40 mg CMG 100g Betnelan v creme, Diprosone creme, Dermovate creme

Immunomodulatoren Tacrolimus (Protopic®) zalf Pimecrolimus (Elidel®) creme Goedgekeurd voor atopisch eczeem Voorgeschreven door pediater en dermatoloog Rapporten in tal van inflammatoire dermatosen Geen corticoid side-effects

Vitamine D analogen Bij psoriasis Als aanvalstherapie -/+ steroid (Dovobet ®) Als onderhoudstherapie Daivonex® zalf/lotion, Silkis®zalf Curatoderm®zalf/emulsie

Antibiotica Relatief beperkte indicatie Vochtige compressen/baden vaak voldoende Liever geen mengpreparaten Post-laser Om secundaire bijbesmetting te vermijden bij ulceraties, erosies Fucidin® creme/zalf, Terramycine® oogzalf, Flammazine®, Flaminal forte - hydro ®

Antimycotica Frequent voorgeschreven Behandeling/preventie van schimmelinfecties Liever geen mengpreparaten 2 x daags, 1 week ( 3dagen schema Myk1)) Creme/lotion: Daktarin®, Pevaryl®, Lamisil®, Myk1… Gentiaanviolet 0.25% aq. 2 x daags 5 dagen Opmerking : sprays

5-fluoro-uracil Efudix® antimytoticum Bij condylomen, in situ ca In praktijk praktisch moeilijk: erosies, irriatie, duur therapie

Podofylline- podofyllotoxine Vroeger “in the office” aanstippen, thuis afwassen Nu patientvriendelijker: Wartec® Zelf aanstippen, 3 dagen wel, 4 dagen niet ‘s avonds aanbrengen, ‘s morgens afwassen Na twee weken herbekijken Irritatie kan

Cryotherapie Snel, gemakkelijk Goed verdragen Wratten, fibromen, mollusca zo niet te groot en/of te talrijk

Imiquimod Aldara® Inductie TNF, IL12, IFα via toll-like receptor Geregistreerd/terugbetaald voor genitale condylomen Regime 3 x per week, ‘s avonds aanbrengen, gedurende min 8 weken Irritatie kan Ook in andere aandoeningen: extra-mammaire Paget , Bowen’s disease, mollusca

Antiparasitaire middelen Scabies: benzylbenzoaat 25%lotion, permetrine 5 % crème ( Zalvor® ) Luizen: scheren, permetrine 5 % (Zalvor® crème, Nix® rinse)

Fotodynamische therapie fotosensitizer (ALA) en lichtbron Selectieve opname in (pre-)maligne cellen Selectieve celdood na irradiatie Bowen’s disease, Paget, VIN

Systemische therapie Systemische therapie Antihistaminica: oudere sederende preparaten Antibiotica, antimycotica, virostatica Steroiden Immunosuppressiva Antidepressiva/ gabapentine …

Chirurgische therapie Excisie Plastie CO2 laser

Psychologische ondersteuning Impact sexuele beleving Leven met chronische ziekte Idiopathische aandoeningen vulvodynie